Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

daralar, qorong*i g ‘orlar haqida
vahimali gaplarni ко 
‘p eshitardi. Q>k yurumek, док yorulmak igiti
zaman kazanmak istiyorum.
-
K o ‘p yurish, k o ‘p charchash uchun
vaqtdan yutishni istayman.
M uayyan affikslar yoki ko‘makehilaming uyushiq boiaklarning 
bar biri tarkibida b o iish i matnga qo‘ shimcha stilistik bo‘yoq beradi, 
gapdagi ohangdorlik, obrazlilikni bo‘rttiradi.
U m u m la sh tiru v ch i b o ia k la r
Gapdauyushiqboiaklarnijam labko‘rsatuvchiumumlashtiruvchi 
birliklar qoilanilishi mumkin. Umumlashtiruvchi b o iak lar bir so‘z 
yoki so‘z birikmasi bilan ifodalanishi mumkin: 
Soylenenleri kabid
ediyor mu etmiyor mu 
hig bir seyi anlamak mumkun degildi. —
Ularning gaplariga rozimi, rozi emasmi - hech narscmi bilib bo ‘Imas
edi.
 
Keltirilgan misolda umumlashtiruvchi b o ia k so‘ z birikmasi bilan 
ifodalangan.
266

---

............. ILM IY AXBO RO T
Turk tilshunosligida uyushiq boTaklar anglatgan tushunchalarni 
umumlashtirib beruvchi gap boTaklari alohida ajratilmagan va o ‘ rga- 
nilmagan. Turk tili bo'yicha to‘plangan faktik materiallar ushbu tilda 
ham umumlashtiruvchi gap boTaklari ishlatilishini k o ‘rsatdi. Ammo 
o ‘zbek tilidagidan farqli ravishda ayni gap boTaklari har doim ham 
m axsus tinish belgilar bilan ajratilmaydi(Ayonki. o ‘zbek tilida uyu­
shiq boTaklarni jam lab beruvchi gap b o iaklari tire, vergul, ikki nuqta 
kabilardan birini qoTlash orqali ajratiladi). Shunga muvofiq tartibda 
o ‘zbek tilidagi umumlashtiruvchi bo'laklar qisqa pauza bilan uyushiq 
boTaklardan yoki o ‘zidan avval kelgan so‘zlardan ajratilgani holda, 
turk tilida talaffuz vaqtida bunday avrimlik ohangi deyarli sezilmaydi: