Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

neye 
benzivorl — Ajabo, bu tun 
nimaga 
о ‘xshaydi?
Kim 
ona kar$i durmaya cesaret edebilirl
-
Kim unga qarshi chiqishga
jasorat qila oladi?
mi (tb‘rt fonetik variant!: mi, mi, mii, mu) so4roq yuklamalari 
ham so‘roq gaplarni shakllantirishda faol qo4llaniladi. 
Ltitfen bir kere
bakar 
misimz
? -
Marhamat qilib, bir qarabyuborasizmi?
0 ‘zbek tili­
dagi -mi so‘roqyuklamasidan farqli turk tilidagi mi yuklamasi ixtiyoriy 
gap bo‘lagidan so'ng kelishi mumkin, bunda so‘roq ma’nosi vuklama 
bog‘langan so‘zga taalluqli bo’ladi. Masalan: 
Bu sozii biraz edebi 
mi
buluyorsunuz
? -
Bu so ‘zni biroz 
adabiyroq 
deb hisoblayapsizmi?
Ay­
ni gapda so‘roq yuklamasi holat holiga taalluqli. Keyingi gapda so '­
roq yuklamasi miqdor-daraja holiga tegishli: 
Bu sozii biraz 
mi 
edebi
buluyorsunuz?
-
Bu so ‘zni 
biroz 
adabiyroq deb hisoblayapsizmi
? 
Quyidagi gapda so‘roq yuklamasi to‘ldiruvchidan keyin turibdi va 
tinglovchining e’tiborini suhbat predmetiga jalb etmoqda: 
Bu sozii
mil 
biraz edebi buluyorsunuz? - Bu 
so ‘zni 
biroz adabiyroq deb hisob­
layapsizmi?
So‘roq yuklamasi aniqlovchidan keyin ham joylashishi 
mumkin: 
Bu 
mu 
sozii biraz edebi buluyorsunuz? -
Bu 
so ‘zni biroz
adabiyroq deb hisoblayapsizmi?
Turk tilida so‘roq yuklamalari alohida so'z turkumi sifatida 
farqlanmagan. Mustaqil so‘z turkumlari qatorida, odatda, yordamchi 
so‘z turkumlari sifatida ko‘makchi va bog‘lovchi tilga olinadi. Bu
hisoblanadi. A ksincha, kesim i tarkibli yoki m urakkab f e ’l kesim bilan ifodalangan gaplar 
fe ’lli darak gaplardir.
240

---

yordamchi so'zlardan so‘roq-taajjub yuklamalari qatoriga