Zoologiya uzb 2017. indd

31-§.
Nerv sistemasi va sezgi organlari 
Markaziy nerv sistemasi.
Baliqlarning markaziy nerv sistemasi 
bosh miya va orqa miyadan tashkil topgan. Orqa miya uzun nay-
dan iborat bo‘lib, umurtqa pog‘onasi nayi ichida joylashgan. Orqa 
miya 
ning ikki yonidan ichki organlarga, suzgichlarga, teri va mus-
kullarga nervlar chiqadi (63-rasm).
Bosh miya miya qutisi ichida joylashgan bo‘lib, nerv nayi 
oldingi qismining o‘zgarishidan kelib chiqqan. Baliqlar va barcha 
umurtqali hayvonlarning bosh miyasi oldingi miya, oraliq miya, o‘rta 
miya, miyacha va uzunchoq miya deb ataladigan bo‘limlardan iborat. 
Miya 
ning hamma bo‘limlari baliqlar hayotida katta ahamiyatga ega. 
Miyacha harakatlanish, uzunchoq miya nafas olish, qon aylanish, 
hazm qilish organlari ishini boshqarib turadi.
Sezgi organlari 
baliqlarga atrof-muhitni yaxshi bilib olishga 
imkon beradi. Ular yordamida baliq o‘z ozig‘ini topadi yoki 
?!
63-rasm. Baliqlar nerv sistemasi va bosh miyasining tuzilishi:
1 – bosh miya; 2 – orqa miya; 3 – oldingi miya; 4 – o‘rta miya; 
5 – miyacha; 6 – uzunchoq miya; 7 – oraliq miya
2
3
1
5
6
4
7

---

110
8.1. Baliqlar
yaqin 
la 
sha 
yotgan dushmanini bilib oladi. Suvdagi sharoitni aniq-
lashda ham sezgi organlari katta yordam beradi. Sezgi organlari 
orasida ko‘zlar muhim ahamiyatga ega. Baliqlarning ko‘zi qovoq-
siz, boshining ikki yonida joylashgan. Ular yaqin masofadan 
ko‘radi, narsalarning shakli va rangini farq qila oladi. Ko‘zlar 
oldida joylashgan ikkita burun teshigi hid sezuvchi hujayralarga 
ega bo‘lgan xaltachalarga ochiladi.
Eshitish organlari miya qutisining ikki yonida joylashgan, suyak-
lar bilan qoplangan ichki quloqdan iborat. Suv zich muhit bo‘lgan-
ligidan tovushni yaxshi o‘tkazadi. Tajribalarda baliqlar qirg‘oqda 
yurgan odam qadami, suzib kelayotgan qayiq ovozi, qo‘ng‘iroq va 
o‘q tovush 
larini yaxshi eshitishi aniqlangan.
Ta’m bilish hujayralari baliqlarning og‘iz bo‘shlig‘i, halqumi 
hamda butun tana yuzasida joylashgan. Zog‘ora baliq, treska va 
boshqa bir qancha baliqlarning boshida joylashgan mo‘ylovlar tuyg‘u 
vazifasini bajaradi.
Baliqlar hayotida ayniqsa yon chiziqlarning ahamiyati katta. Yon 
chiziqlar baliq tanasining ikki yonida qator bo‘lib joylashgan teshik-
chalardan iborat. Teshikchalar maxsus sezuvchi hujayralari bo‘lgan 
naychalar bilan tutashgan. Yon chiziqlar suv oqimi, suv ostidagi 
narsalarni sezishga yordam beradi. Yon chiziqlari tufayli hatto ko‘r 
bo‘lib qolgan baliq ham to‘siqlarni sezadi, harakat qilayotgan o‘lja-
sini tutib oladi.