Zoologiya uzb 2017. indd

MOLLYUSKALAR TIPI
Bu tipga qorinoyoqlilar, ikki pallalilar, boshoyoqlilar sinfi kiradi. 
Ular tanasi mantiya teri bilan qoplangan. U tana sirtida chig‘anoq 
hosil qiladi. Mantiya bilan tana oralig‘ida mantiya bo‘shlig‘i bor. 
Tana bo‘shlig‘i g‘ovak to‘qima bilan to‘lgan. Qon aylanish sistemasi 
ochiq, yuragi rivojlangan.
 
14-§.
Qorinoyoqli mollyuskalar sinfi
Qorinoyoqlilar bilan chuchuk suv shillig‘i misolida tanishamiz.
Tashqi tuzilishi. 
Chuchuk suv shillig‘i hovuz va ko‘llarda, 
daryolarning tinch oqadigan sayoz joylarida hayot kechiradi. 
Tanasi spiral o‘ralgan chig‘anoq ichida joylashgan. Chig‘anoq-
ning kengaygan uchida tanasi chiqadigan keng teshigi bo‘ladi. 
Shilliq tanasini mantiya teri o‘rab turadi. Mantiyadan chig‘anoq 
hosil bo‘ladi. Boshining ostki tomonida og‘iz teshigi, uning ikki 
yonida bir juft paypaslagichlari bo‘ladi. Paypaslagichlari sezgi 
organlari hisoblanadi. Har qaysi 
paypaslagichlari asosida bittadan 
ko‘zi joylashgan (29-rasm). Suv 
shillig‘i oyoq muskullarining to‘l-
qinsimon qisqarishi tufayli sirpanib 
harakat qiladi.
Ovqat hazm qilish sistemasi.
Hazm qilish sistemasi og‘iz bo‘sh-
lig‘i, halqum, qizilo‘ngach, osh-
qozon va ichakdan iborat. Ichagi 
chig‘anog‘i ichida halqasimon bu-
ralib joylashgan. Mantiya chetida 
orqa chiqaruv teshigi bo‘ladi (30-
rasm).
14-§. Qorinoyoqli mollyuskalar sinfi 
29-rasm. Chuchuk suv
shillig‘ining tashqi tuzilishi:
1 – chig‘anoq; 2 – mantiya cheti; 
3 – tanasi; 4 – paypaslagich; 
5 – ko‘zlar; 6 – bosh; 7 – nafas 
teshigi; 8 – oyoq
1
7
8
6
5
4
3
2

---

54
Suv shillig‘i halqumida mayda tishchalar bilan qoplangan mus-
kulli tilchasi bo‘ladi. U tilini chi 
qarib, o‘simliklar va suvdagi nar-
salarga yopishgan bakteriyalar ham 
da mayda suv o‘tlarini qirib 
oladi. Bir juft so‘lak bezlari ham halqumiga ochiladi. So‘lak su-
yuqligi oziqni hazm qilishga yordam beradi. Suv shillig‘ining jigari 
oshqozon bo‘sh 
lig‘iga hazm qilish shirasi ishlab chiqaradi.