A suyarova о ‘zbek tilida ish yuritish

---

A.SUYAROVA
О ‘ZBEK TILIDA 
ISH YURITISH

---

0 ‘ZBEKIST0N RESPUBLIKAS1 
OLIY VA 0 ‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
A.SUYAROVA
0 ‘ZBEK TILIDAISH YURITISH
USLUBIY QO’LLANMA
NAMANGAN -2018

---

“O’zbek tilida ish yuritish” uslubiy qo‘llanmasi rus guruhi talabalari uchun 
O’zbektili fanining ishchi o'quv dasturi asosida tuzilgan.
Unda ish yuritishda zarur bo‘ladigan hujjat turlariga alohida tavsif, izoh 
berilib, ulaming har biriga namunalar keltirilgan. Shuningdek, munshaot tili va uslubi 
masalalariga ham maxsus to‘xtalingan.
Uslubiy qo‘llanma oliy o'quv yurtlarining rus guruhi talabalari hamda davlat 
muassasalari, korxona va tashkilotlar xodimlari foydalanishlari mumkin.
Ushbu uslubiy qoMlanma NamDU ilmiy-texnik yig'ilishi kengashi 2018-yiI 
“__” fevraldagi____-sonli qaroriga muvofiq nashr etishga tavsiya qilindi.
Tuzuvchi:
Taqrizchilar:
A.Suyarova 
f.f.d. H.Usmonova 
Kattao'qituvchi Yu.Rahmatullayev

---

SO 'ZBOSHI
1989-yil 21-oktabrda o‘zbek tiliga davlat tili maqomi berilganligi 
to‘g ‘risida qonun e’lon qilinganligi ulkan tarixiy voqea b oidi.
«Kadrlar tayyorlash 
milliy 
dasturi»da ta’kidlanganidek, 
ta’lim- 
tarbiyaning asosiy maqsadi «yuksak ma’naviy va axloqiy talablarga javob 
beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash»dir. Asosiy vazifamiz yuqori 
malakali kadrlar tayyorlash ekan, bu kadr qaysi millat vakili bo‘lmasin, o‘zi 
yashayotgan vatani, davlat tilini mukammal bilishi kerak. Mustaqil 
davlatimizda o‘zbek tilining ijtimoiy mavqeyi tobora ortib borayotganligi, ish 
yuritishda to ‘liq davlat tiliga o‘tilayotganligi barcha mutaxassislaming 
millatidan qat’i nazar, o ‘zbek tilini puxta egallashlarini taqozo etmoqda.
Kishi o‘z flkrini aniq va ravon ifodalashi uchun tildagi uslublardan ham 
xabardor bo‘lishi, kundalik so‘zlashuv tilidan tashqari, rasmiy ish yuritish tilini 
ham bilishi kerak.
Ish yuritishning bevosita asosini hujjatlar tashkil qiladi. Mazmunan, 
hajman va shaklan xilma-xil bo‘lgan hujjatlar katta-yu kichik mehnat 
jamoalarining, umuman, kishilik jamiyatining uzluksiz faoliyatini tartibga solib 
turadi.
Q o‘llanmada ish yuritish hujjatlarining o‘ziga xos xususiyatlari, turlari, 
umumiy uslubiy tomonlari hamda idoraviy ish yuritish tili, shuningdek, 
boshqaruv hujjatlarining zaruriy qismlari va ulami rasmiylashtirish, blanka 
(bosma ish qog‘ozlari) hujjatlari ko‘rsatildi. Shuningdek, hujjatlaming 
namunalari, har bir mavzudan so‘ng topshiriqlar, qo‘llanma oxirida bilimlami 
mustahkamlash uchun test topshiriqlari berildi.
Uslubiy qo'llanm a oliy o'quv yurtlarining rus guruhi talabalari uchun 
O 'zbek tili fanining ishchi o'quv dasturiga muvofiq tuzilgan. Bundan tashqari, 
ish yuritish haqida m a’lumotga ega boiishni istaganlar ham foydalanishlari 
mumkin.
3

---

R A S M I Y I S H Y U R I T I S H A S O S L A R I
llujjatlar matniga qo‘yiladigan eng rnuhim talablardan biri xolisliktlir. 
Ilujjatlar rasmiy munosabatlarni ifodalovchi va qayd etuvchi rasmiy yozma 
vositalar sifatida axborotni xolis aks ettirmog‘i lozim. Shuning uchun hujjatlar 
tilida so‘z va so‘z shakllarini qo‘llashda muayyan chegaralanishlar mavjud. 
X'jsusan, rasmiy ish uslubida kichraytirish-erkalash qo‘shimchalarini olgan 
so‘zlar, ko‘tarinki-tantanavor yoki bachkana, dag‘al so‘zlar, shevaga oid 
so‘zlar, tor doiradagi kishilargina tushunadigan so‘zlar, o‘xshatish, jonlantirish, 
mubolag‘a, istiora, tashxis kabi obrazli tafakkur ifodasi uchun xizmat qiluvchi 
usullar ishlatilmaydi. Ularning ishlatilishi hujjatlar matnidagi ifodaning 
noxolisligiga olib keladi.
Hujjat matni aniqlik, ixchamlik, lo‘ndalik, mazmuniy to‘liqlik kabi 
lalablarga ham javob berishi kerak. Bu talablarga javob bera olmaydigan hujjat 
chinakam hujjat bo‘la olmaydi, bunday hujjat ish yuritish jarayoniga xalaqit 
bcradi.
llujjatlar tilida ot turkumiga oid so‘zlar ko‘p qoMlanadi. Hatto fe’l bilan 
ifodalanuvchi harakat va holatlar ifodasi uchun ham otga yaqin so‘z shakllari 
tanlanadi, ya’ni “harakat nomi” deb ataluvchi so‘z shakllari faol ishlatiladi. 
“....tayyorgarlikning borishi haqida”, “ ....qarorning baiarilishi to‘g‘risida”,