Atamin kitabi birinci etiraf
Yüklə 47,68 Kb.
|
|
ATAMIN KİTABI
Birinci etiraf Atam İnfil İbrahimova ithaf edirəm Varmı, bir sözümdən varmı kam alan?! Gün keçir, ömür də qurtarasıdır. Elə fikirlərim hey komalanan, Elə hey dağılan qum tayasıdır. Bir quru, bir sonsuz səhra mənimdir, Sərkərdə-küləklər, əmrini buyur! Mənim hər zərrəmin inadında bir Qasırğa uyuyur, tufan uyuyur. Bu torpaq üstündə ömürlük varam, Əzilsəm, torpağa dağılasıyam. Nə vaxtsa dikəlib bulud yararam, Nə vaxtsa göyərib dağ olasıyam. Hamımız vətənin bir daş parçası, Özülü tapıldı-kim onun oldu. Bu torpaq kiminin qumaş parçası, Bu torpaq kiminin buz donu oldu. Fikirdir yer üstə saralmaz zəmi, Fikir quranı da fikir dağıdır. Bu torpaq üstündə bitən Nizami Bəşərin ən uca fikir dağıdır. Hər külək ağzında bir səmtə varsam, Açılmaz şerimin qızıl dan yeri. Əgər yer üzündə Nizami varsa, Fikir dartımıdır fırladan yeri. Bu torpaq nə dağlar dikəldib, Allah! Bu torpaq uçrumlu, dərəli, nəli... Burda gözəlliyin hüsnünə aldan, Burda gözəllər də torpaq sinəli. Oğullar doğublar - qaya duruşlu, Canlılar doğublar - mağara qarın. Hələ tarixçisi bir səmsəm huşlu Küləkdir, bu qədim mağaraların. Sən də bax, ey ağzı köpüklü “çılğın”, Dünən də barlıydı bu bağça, bu bağ. Qapıb ünvanlara qəfil atdığın O daşın əyil bir yazısına bax. Baba kirpiyidir onları yazan, O daş qiyafəli səslər nə deyir: Bu gün dünənini az tanıyırsa, Bu hələ dünənin günahı deyil!.. Alov dağları var üstə bu yerin, Onun bir zərrəcik qoru san məni. Qələmim, Nizami hikmətlərinin Tənə daşlarından qoru sən məni! İkinci etiraf Yenə fikirlərim qanad istədi, Yenə düşüncələr qafiyələndi. Bir ata ürəyi övlad istədi Gileylər üstümə qəfil ələndi. Sanki pəncərəmə bir qara qarğış Qonub söylədi ki: üzül ədanla! Yen torpaq üstündə, torpaqdan danış Yen torpaq üstündə, özünü danla. Nə qələm dilinə sığışmır bu sirr, Nə kağız sinəsi bu səsə məhrəm. Bir ata həsrəti yollarda əsir, Mən də Parislərdə mövzu gəzirəm. Mən uzun gecənin qaranlığında- Uzaq dağ döşündə yanan bir ocaq: Keçib dərələrin toranlığından Mənim alovuma əl çatmayacaq. Elə hey yanıram tək özüm üçün, Torpağın bozaran həsiri ollam. Hıçqırıb-hıçqırıb mən için-için, Qaraquş küləklər əsiri ollam. Hansı yarğanasa dağılan külüm, Yerə yapışmağa yağış istəyər. Qanqallar dibinə yığılan külüm Ata ocağından çağrış istəyər. Məni tanımasa ocaq daşları, Məni qaytarmasa ocağa baxtım,- Sıyır məzarıma bıçaq-daşları, Məni tuş eləmə o çağa, baxtım... (Yenəmi illərin dalınca qaçım, Oxuyum dərsimi ocaq başında. Xoş gördük, nənəmin urvası, sacı, Nənəmin ərsini, ocaq başında. Arabir isinə, köklənə bilə Könlümün hər simi ocaq başında. Bir də yaddaşıma həkk edə biləm Babamın səsini ocaq başında.) Bir əsim küləyəm, bircə dil odam, Qanadlan, ey könül, dağlara haydı! Ey mənim gələcək bir qarış odam, Bir qaya dibində yerin olaydı... DAĞLA ÜZ-ÜZƏ Deyirlər bu dağın beş milyon yaşı,
Məni inandır ki, beş milyon ildir Canlıya, cansıza anadır bu dağ. Yağış əyirməyə bulud-çən didir, Yağışdan bulud-çən yaradır bu dağ. Məni inandır ki, o əyilməyən Dağlar babalara vüqar veribdi. Çaylar Bethovenə, Üzeyir bəyə Simfoniya verib, Qatar veribdi. Neçə milyardıncı ildə dedin sən: Kəsilib itəcək dağların nəsli?! Hamilə ümmanlar qalır deyəsən. Bu hökmü verməyə ağlın tələsdi. Ümmanlar dağları udar, bitirər, Dağ ağlar- göz yaşı çıxar dizinə. Çaylar ümmanlara soraq gətirər, Dağ - həyat özgəyə, qənim özünə. Mən uca dağlara babam demişəm, Ərköyün balayam dağlar yanında. Zirvələr qaşına yuvam demişəm, Əyilməz qalayam dağlar yanında. İgid başlarıdır uca daşları, Dağlar nər ucaldar, dağlar nər olar. Hərdən dərələrə uçan daşları Daş altda gizlənən namərdlər olar. Dərdi də uludur hər ulu dağın, Dağlar da gülümsər xoş günlər kimi. Zirvələr əl çatmaz, zirvələr yaxın- Homerlər, Dantelər, Puşkinlər kimi. Məni inandır ki, beş milyon ildir Dağlar əyilmədən tox durur belə. Məni inandır ki, üç milyon ildir Çaylar nəğməsini oxuyur belə. O dağ toxtaqlığı, Çay işləkliyi İnsanlar yaşadıb, Ondan da danış! O qaya şaxlığı, dərə təkliyi İnsanla qoşadır, Ondan da danış! O dağ ətəyində O çay yanında. Bir qoca yaşayır- Yüz yaşı tamam. Onun ürəyində, onun qanında Nə təltifə umu, Nə paya tamah... Bəlkə də bir kəlmə duzlu söz istər, Bəlkə də bir qəfil salama möhtac. O heç nə istəməz, Tək, süfrə üstə Palçıq daxmasının qapısını aç. Altını qalayar qara çaydanın, Yanar sapılcada yağı nə qədər. Uzanar söhbəti ağaran danın Ulduzu başına yağana qədər. Gözaltı bir onun əllərinə bax, Palıddan yonulmuş şanaya bənzər. Axşam, corablarından ovduğu torpaq Yığılsa, bir ilə təpə düzələr. Süz onu alnından çənəsinəcən, Qırış arxlarını seyr elə bir-bir. Sanki bu nizamı pozmağa qəsdən Ömür- tərsinə bir dırmıq çəkibdir. İlkin görüşdüyü səhər mehidir, O da gumuldanar, bu da aramla. İlkin sevinci də səhər şehidir, Yaşar gözündə də ikicə damla. Ayaq pəncələri yatmır torpağa,- Əyilib illərlə xış dabanında. Yetmiş il, səksən il batıb torpağa, Sazaq-iliyində, Qış-dabanında. Gecə çoban olub, Gündüz biçinçi. Növbə dəyişibdir çomaqla dəryaz. Harda ikinciydi, harda birinci Fərqinə varmamış Fərqinə varmaz. Bir onu bilib ki, çöl də bir evdir, Torpaq uşaq kimi ələ baxandır. Özünü ata da, itə də sevdir. Əl günəş, qalan şey günəbaxandır! O əllər mənim ilk əlifbam oldu, Torpağı çölbəçöl dərəbədərə oxutdu mənə. Çayları bənd-bənd, bərə-bərə oxutdu mənə. Çiyni ot şələli Odun şələli, Uçrumu, yoxuşu, oxutdu mənə. Aşrımda-tufanı, Gədikdə-qarı, Selabda yağışı oxutdu mənə. Səhər ayazında buz gavahanı Çiyində dartmağı-oxutdu mənə. Dəli cöngələri qulaqlamağı Kotana çatmağı-oxutdu mənə. Axdı iliyimə yağış nağıllar Dağlardan əbədi nəsihət kimi. O səs qulağımdan asılı qalıb Nənəmdən qalma bir vəsiyyət kimi. Təbiət özü də bir kitabxana, Hər dərə məktəbdir, hər dağ müəllim. O ilk ana dilim, o kitab-anam, Bir də əlinizə yetərmi əlim? İlk dəfə atamdan ayrıldığım gün, Çölçü həyatından ayrıldığım gün. Gözümdən əbədi asılmış əsər, Kim çəkib, kim yazıb, onu deməzlər... İlk dəfə atamın gözlərində yaş, Dedi: gəl öpüşək, a cütcü qardaş! Daha düş-söylədi-boyunduruqdan! Dedi: çıxma sözdən, Çıxma buyruqdan! Məktəbə gedirsən, Get, işıq oğlum! Sabir baban demiş: yaraşıq oğlum! Çölçü ayaqlarım düşmədi heydən, O gündən balaca, qırmızı heybəm. Bir gözündə kitab, Birində çörək- Çiynimdən düşmədi Yollandım çölə. ( İlk dəfə gördüm bu oxuyan quşlar Deyəsən heç məni tanımamışlar! Mən indi onlardan çox oxuyuram, Onlar nə, çaylardan çox oxuyuram! Soyuğun, sazağın qulaqlarını Hələ mən burmaq da öyrənəcəyəm. Qəfil doluların ayaqlarını Arabir qırmaq da öyrənəcəyəm. Arxlar daralacaq mən adlayanda, Yoxsa ta bu məktəb nəyimiş onda. Ən böyük arzuma yetirəm demək, Ulduzları saymaq öyrənəcəyəm.) -Bu gün nə öyrəndin dərsindən, bala? -Çöp saymaq, ata! -Hə...onda bu külüng, Bu da ki, balta... Çırma qolunu, Boğazla döşdəki yemşan kolunu. Sonra da on dənə düyünsüz çubux, Beş cüt də samılıq Üt, aradan çıx... -Bu gün nə oxudunuz? -”A” hərfi, ata! -Atanın atası...Ata bax, ata! Atıl, aftafanı apar at arxa. -Niyə atım, ata? -Atma, apar doldur!.. -Bu gün nə oxudun dərsindən, bala? -”B” hərfi, ata! -Ba...Onda balamın barmağı baldır... Bulaqda baş-başdı baldırğan baldır... Yüyür dəstələ... -Bu gün nə oxudunuz?.. -”D” hərfi, ata! -Demək, dəryazı döy-deyiblər, dədə... Mənim çöl əlifbam macqal dilində “O” keçdim - deməli orağı yağla, “C” keçdim - deməli, cütü qulaqla... Nə yaxşı! Əlifba “A”-dan başlanır. Atadan başlanır, Anadan başlanır... Beləcə qurtardı çöl əlifbası, Dəyişdi get-gedə şagird libası. Daha az görürdü üzümü atam, Daha baş açmırdı dərsimdən atam. Ancaq o əvvəlki həvəsi vardı, Nə qədər oxusam qulaq asardı. Deyərdi: “Sözümə baxmayır huşum, Deyəsən bir qədər axsayır huşum”. Bu qədər kitabdan, oxudan, addan Yadında qalmışdı yalnız üç adam: Onları kitabsız əzbər bilirdi- Lenin, Nərimanov, bir də Sabirdi- Yaddaş dostları. Anam oxumuşdu Sabiri ona (Anam da yazmışdı öz yaddaşına Hardansa, necəsə...bilirdi əzbər-) Sərt kişi arabir onu əzizlər: “Vallah, qanavuzun gəlir qırmızı Sabiri dilləndir, a Mahmud qızı. Xoşuna gəlirdi: “Əkinçi”, “Fəhlə”. Yüz yol da dinlərdi eyni fərəhlə. Bəs Lenin, Nəriman hardan tanışdı? Deyərdi: bir yerdə yer şumlamışıq. Dəryaz götürmüşük, biçin biçmişik. Taya kölgəsində ovduq içmişik,- Deyir zarafatla: yox, ciddi deyir: “Lenin kəndimizə gəlibdi-deyir,- Balam bu məktəbi kim gətirdi bəs? Qanunu, ədəbi kim gətirdi bəs? Nəriman danışırdı onun adından... Gərək, Mahmud qızı, çıxmaz yadından?..” O zaman göz açıb- Beş qardaş-bacı: Gördük bir şəkili, Sevdik bir adı. Dedilər: bu ulu Lenin babadı. O zaman biz belə tərbiyələndik, Sonra başımızdan çox yellər əsdi, Bir gün başımıza odlar ələndi. HAŞİYƏ
O, bayraq götürüb şura gələndə, O, bayraq götürüb yollara çıxıb. “Alovuncu”, “oduncu” illərdə. Qohum-əqrəbanı başına yığıb, Qızıl öküzləri açıb töylədən, Kişnər kəhərini çəkib eylə də Kolxoza gətirib otuzuncu illərdə. (Patron daşıyıbdı Nəbiyə hələ Keçən əsrimizin son illərində. Bunu xatırladım elə beləcə, Nə vaxtsa qələmim ona dönəcək). Olub, qonşuyla da gəlib üz-üzə Bir qarış çəpərin sərhəddi üstə. Dəyənək çəkiblər, yaxalaşıblar, Ancaq bərk məqamda yuxalaşıblar. Deməyib o buna, bu da ki, ona: Sən qıyqacı baxdın filan ünvana, Sən filan qəlyana tüstüsüz dedin, Sən filan kəlama istisiz- dedin”. Onlar göyə baxıb, bulağa baxıb, Toxuma, zəmiyə, orağa baxıb, Bəzən and içiblər: “Duruluq haqqı...” Bundan ummayıblar bir qulluq haqqı... Qırxıncı illərə dolu düşəndə Qocalar kürkünü bələdi kəndə. O da başladı öz rəncbərliyinə, Hər qarış torpağa qəhmərliyinə. Pambıq-qov qoparıb, o üst-başından Qonşuya od verdi çaxmaq daşından. Növbə gəldi, Nənəm açdı boğçasını, Nəzirləri sadaladı sarı sandıq: Neçə qardaş, qardaş oğlu Doğma oğul yola saldı. Şələsini özü tutub, Neçə nəfər kənd oğluna Tütün verib, uğur dedi. Atasının dalısınca gedənlərə Ata kimi oğul dedi. Qəbir qazdı, tənha ölən qarılara. Buxov vurdu- Ara-sıra ərsizlərin inadını qıra-qıra Baş aparan İkiayaqlı ayqırlara. HOLAVAR
Səhər yırtdı yaxasını, Hayla görüm, hodax balam! Nişan öküz, yana çəkmə, Çubuq çəkər budaq balam. Ala öküz bərəkətim, Arpa yeri nə bərkidi! Göy ağladı-yer güləcək, Dəhnə çevir, bərə gətir. Yeri-yeri, xışım yeri, Yenir dağdan qışım, yeri. Yazmaqdan hey yorulmadım- Kağızımdı bu şum yeri. Bu torpaq, pilə torpaq, Dilini bilə torpaq! Torpağa kül tökmədin- Dönəcək külə torpaq. Holavar, dədə malım, Dilləndir, qədəm alım. Qada-bala yüklüsən, Torpağım, qadan alım. AĞSAQQAL
Günəş kainatın ağsaqqalıdır, Onun hər əmrinə yer-göy müntəzir! Dağlar təbiətin ağsaqqalıdır. Nəfəsi gələndə meşələr əsir. Atalar evlərin ağsaqqalıdır. Atalar, işığı ev-kainatın. Atalar, vüqarı ev-təbiətin. Gözə görünmədən allahlığı mən Allahdan da yaxşı apara billəm. Oğulsan, Allah ol göz qabağında. Ağsaqqal - torpaqda göz Allahıdır! Ağsaqqal - birinci söz Allahıdır. Ağsaqqallar təkcə elə Cavanların ağ gününə Bələdçilik eləmirlər. Uşaqlara evciyindən evinəcən, Bu evlərin qapısında Bir-birini sevənəcən Gözətçilik eləmirlər. Gözətçilik eləyirlər, Bələdçilik eləyirlər. Evlərinin hələ təzə Ucaldılmış dirəyinə. Süfrələrin halal zəhmət çörəyinə... Deyirlər ki, bala şirin, bal şirini. Balası daha şirin. Cavanlığı uçub gələr Babaların, nənələrin- Toy günündə nəvələrin... Qonum-qonşu həyətinə Uçub gələn muştuluğu, Qəfil girən bəd xəbəri İlk bilən də ağsaqqaldı, Dərd bölən də ağsaqqaldı. Bəd xəbərlə açılanda günlərin ağzı, Kəndimizə ayaq açan qara kağızın Tanıdığı qocalardan biri atamdı. Sınadığı qocalardan biri atamdı. Sınamışdı qara kağız: Təmkinli qoca, Qoymur ana əllərini dönə qırmaca, Bel qatlaya, saç ağarda sinələr yara. O, ölümün “yalanından” danışanda ona-buna, Az qalardı dönüb elə özü inana. “Kağız nədi Allah ola, insan apara!..” İnanardı analar da, nənələr də ki: “Doğrudan da bircə barmaq kağız nədi ki...” Təsəllinin, ümidin də sərhəddi vardı, Təskinliyi dönüb ona əzab olardı. Bir gün onun öz adına, Öz ünvanına Gəldi doğma qardaşının qara xəbəri. O da durub Bir qocanın qaçdı yanına, Deyəcəyi- dil demədi, dedi əlləri. Özü verən təsəllidir verdilər ona:- “İnanmasın bu doğrunun doğruluğuna.” Belə idi o zamanlar: Bəzən yalan da Deməliydik bir ümidə gərək olanda. HAŞİYƏ
Ömrü boyu toxum səpən, bərəkət səpən, Ömrü boyu sellərə bənd, yellərə çəpər. O əllərə yazılı bir varaq uzandı, Dedi: oxu! -Savadsızam, siz oxuyun!.. Oxudular, -Yox, bu yalandı, O, düz adamdı! Əvəzinə and içərəm, Təmiz adamdı! -Qol çək ki, sən Belə görmüsən! -Qolum yoxdu! -Qolun yoxdu, barmağın var! -Qabardı, budu!.. Əlli ilin qonşusuyuq. O, dum-durudu! -Barmaq bas ki, sən Belə görmüsən! -Axı belə görməmişəm! Gördüyüm mənim... Kişi dedi: yəqin mənə dilimdir qənim, Bəd xəbəri bir anaya gülər demişəm: “Elə-belə boş kağızdır, “gələr”-demişəm. Demişəm ki,..bağrı çatlar, bir çətən uşaq... Demişəm ki, bəlkə elə haxdan yapışaq, Yalan ola ölümlərin hamısı yalan. İndi durub üzə duram, böhtançı olam...” “Mənim atam vuruşubdu Nəbiyə qarşı, Sizin kəndin sularına qanı qarışıb... İndi onun ləpirini itirən ləpir, Bu evlərin hansınasa özünü təpib! Girəvədir, bir adam ver, Ya düş qabağa!” -Ay - ulduzlu qayışı vuran köhnə arxalığa! Ya barmaq bas-barmaq kəsək: Ya özün! Kəsə!.. -Tanrıya bax, saqqalıma yaraşmaz axı, Kişi olan böhtan işə bulaşmaz axı! -Bulaşmasa biz özünü bulaşdırarıq, Öz ipini öz əliylə dolaşdırarıq... ***
On il evə gəlmədi o, 45-dən sonra. On il yoxdu belə adam. Nə səs, nə soraq, On birinci ildə gəlib üzr istədilər. “Zaman idi. Günahsızdı. Olub” -dedilər. Kişi gəldi- Ciblərində tərif-arayış... Elə bil ki, həyatında, heç nə olmamış. Elə mütləq getməliymiş bu tərif üçün. Gələn günün səhərisi öz qaydasında Yedəklədi kotanını briqadasında... Öküzlərin dizlərini qatladı zaman, Traktorlar kotanları tulladı şumdan. Nə qədər ki, torpaq durur- möhtacdır ələ. Bu torpağın bəhrəsinə əllərdir ələk. Bu əbədi qoca torpaq, əbədi uşaq... Bu torpağın nənəsi də, nəvəsi də əllərdir ancaq. TRAKTORÇU OĞLANLA SÖHBƏT Bağışla, mən səndən söz açmamışam,
Səhərin birinci qapı açanı,- Əlin dan yerini doğrayıb sökər... Səhər ulduzları şuma səpərsən, Şumdan çıxararsan Günəşi bəlkə. Paslı gavahana, ya qozbel xışa Bir çınqıl dibində ilişsə gəmin, Gülmə o keçmişin qalıqlarına, Gülmə, babasına gülənlər kimi. Ömrünü tapşıran bir rəncbərdir o, Mən xışı doğrayıb atmazdım oda. Dünənin şərəfli əsgəri kimi Onu dəfn elərdim mərz qırağında. Sonra üstündə bir heykəl qoyardım:- İki əl yapışmış dəstək havada Donub; o əllərdə şırıma dönüb Babamın dünənki holavarı da. Bahar gəldi, yer oyandı, Soyuq qışın yası gəldi. Ala öküz, çək kotanı, Örüşlərin yazı gəldi. Alaçığın su üstədi, Mərcan altda, su üzdədi. Xəstə könlüm su istədi, Qabağıma Yazı gəldi... Torpaq da bir sağmal inəyə bənzər, O acıq götürməz, qarğış götürməz. Qılığı bir səsdən istilənməsə, Sinəsi yumşalıb yağış götürməz. Səs dedim! Səslər var- salon titrədir, Çaydan, çöldən uzaq...kağızın üstə. Soruşan olmur ki, bu kitab nədir- On ildir çevrilib ağızı üstdə... Sən də maşının cibini bir çək, Şöhrətin tanışdır eldən-obadan. Təriflə, təltiflə yanaşı, kövrək Nəyin var Nizami, Sabir babadan. Süzülüb su kimi yer qulağında Hər nəğmə əbədi bir xitab ola! Təzəcə tərləmiş şum qırağında Torpağa bulaşan bir kitab ola! Bir vaxt buraların raket-gəmisi Cır-cır kotanlardı, O da ki, tək-tək. O zaman dəstəkdən tuta bilənlər Tüfəngdən tutmağa hazırdı demək. Gündə toy deyildi onda beləcə, Niyə, o vaxtın da öz toyu vardı. Analar, bacılar oynamasa da, Əsgər yollananda toy çalınardı. Mənim yaddaşımın muzeyində bir Uşaq şöbəsi var, uşaq şöbəsi. Orda o günləri dənərləndirən Uşaq şöləsi var, uşaq şöləsi. Qırxıncı illərin toranlığında Mən səkkiz yaşında hodaq olmuşam. Macqal buyruğunda-kişi yerişli, Sazaq buyruğunda yarpaq olmuşam. Səhər yuxumuzu o vaxt analar Satın alardılar yağ dürməyinə. “Afərin” sözünü bəxşiş verərdi Macqal, ot şələsi götürməyinə. Bu mənim kiməsə minnətim deyil, Eləcə yadıma düşmüşdü, dedim. Vətənin adi bir dərsiydi o da, Bir cütcü babanın şagirdi idim... SUMBAT KİŞİ Neçə ilin od qonşusu görünmədi, Kol dibində cüt qoşqusu görünmədi. Kərəntisi yalamadı dan yerini, Papirosu qarsıtmadı dan yelini. Boz madyanın fınxırtısı, ayaq səsi; Bulaq üstə çatan kimi kişnəməsi Öz dilində öz tayına gəl deməsi, Hənirtidən kəhər atın dingildəməsi Harda qaldı? Harda qaldı – dəyirmana yol getdikləri? Xoş söhbətlə buz novdanı əritdikləri? Xeyli müddət soruşmadı, qorxdu kişi. – Deyərlər ki, bu dünyada yoxdu kişi. Xəbər tutdu: köçüb gedib İrəvana. Böyük oğlu Arşavirin yanına. Heyif, - dedi – yaxşı qonşu, heyif sənə. Bu ağılsız təklifi kim deyib sənə. Bir yerdə ki, bir qəfəsə mini dola, Ömrün elə nənni kimi göydə ola! Bir yerdə ki, ağacların dibləri qır… Yəqin orda meyvələr də saqqız dadır. Bir yerdə ki, ayaq yeri ev içində… Bu əmələ dözənməz heç dəli cin də. Yaman oldu ömrün haram, Sumbat kişi. Yox, mən elə yaşamaram, Sumbat kişi! Bir təpədə oturub o; Xatirələr hey əyrilir… Yavaş-yavaş gün əyilir, Gün əyilir, gün batır O səsləyir, haraylayır, haraylaryır Sumbatı… Xatirələr çay üstünə tir atır, Sumbat gəlir: yedəyində boz qatır, - Burnunacan çatılı. Sumbat gəlir – göy döşlüklü səpinçi. Sumbat gəlir, - ağ çalmalı biçinçi. Sumbat gəlir, - qolu üstə oraqları qıvrılıb. Sumbat gəlir çiynində kərəntisi sıyrılıb… Dilləri bir olmasa da, Dinləri bir olmasa da, Küləkləri eyni dildə oxuyublar, Göy altında eyni dində yuxlayıblar. Bir tanıyıb qış onları, yay onları; Arx onları; çay onları. Bulaq suyu gözlərinə baxıb bir; Qar-yağış da başlarına yağıb bir… Sumbat gəlir – boz madyanın belində; Hər söhbətdə, zarafatda onların Ürəkləri dilində. Hər söz-söhbət gedər torpaq dilində. Giley-qeybət gedər torpaq dilində… -- Kələmlərim baş tutmadı, Bu il, İl deyil. - Sənə dedim gəl vaxtında şitil apar, Adam dişi seyrəkdən də xeyir tapar? – O zıqqıdan almışdınmı? Arx üstdəki haçabığı deyirəm… - Eli, olub, keçibdi də… Varsik xanım üç ip bibər tutub sizə. Arılığın burnuna asıb ki, beləm gəlməz gözə… - Eltilərin özü bilər, Biri kələm saxlayıbdı, biri bibər… - İnpil kişi, dünən gördüm, sizin gədə Dəyirmandan gəlirdi. Dedim, ərə, müsəlmanı qıracaqdı bu tamah. Astvaca baxmasan da, Allaha bax, sən Allah! Qulaqları görünmürdü iki yaşar qulanın, Vallah haqqım yaxşıydı palanı… - İnpil kişi,hey, bəri çıx, Bu güzəmdir, Varsik deyir Cahan bacı yapağıya dəyişsin. Bizimki də istəyir bir müsəlmanlaşa, Bu il, eli, payız ağzı hana qoşa. - Biz görmüşük: erməni at nallayar, Hörgü hörər, dəmir döyər, Araq çəkər; çöl işində əli qızıl… Hana asa, çeşni vura erməni qızı?.. - Deyir, eli, qoy sağ olsun Zöhrə nənə; Bircə kərəm «him» eləsə qız-gəlinə Varsikin də işi aşar… - Gədənin də toy işini bu il qurtar; Bu gün-sabah qız böyüyür. Bir də gördün bizim gədə qapı döyür… … Kəndli dili – torpaq dili, Toxum kimi düşər yerə – Yalnız ondan zəmi bitər, ot göyərər. Yer üzünün min yerində kəndlilər Bu dillə dil tapa bilər. Yer davası aparanlar yer üstündə Kəndli kimi tər töksələr bircə gün də, Bilərlər ki, dava sevməz – torpaq sevən; Tale qırmaz – adicə bir yarpaq sevən… Bax beləcə gəlib getdi Sumbat kişi Çayı keçib gözdən itdi Sumbat kişi… TÜSTÜSÜ DÜZ ÇIXAN OCAQLAR Bir səhər qəribə mənzərə gördü:
Fərqi yox- ocaqda nə bişir bişir, Tüstüsü düz çıxır- ocaqdır demək! Ocaq kənarında insan əyləşib, Ya şeytan, tüstüdən nə bilinəcək? Tüstüsüz alışan ocaqlar da var, Göstərməz öz əyri, düz tüstüsünü. Odsuz ocaqlara od aparanlar Udub ürəyində öz tüstüsünü. Ocaq tüstüsünü görk eləyənin Payını yetim də başına çırpar. Ocaq tüstüsünü börk eləyənin Ağlı da çılpaqdır, əyni də çılpaq! Bərəkət duymuşuq ocaq deyəndə, Nənələr göz olub nur ocağına. Adam var qapını qonaq döyəndə Qaçıb su əndərər gur ocağına. “Onun tüstüsünün boyuna bax ha! Elə arvadı da tüstü ədalı: Yüzünə boylanar, yüzünə baxar, Baxışdan od qapar, gözdən od alır...” “O yetim üzünə qapını örtən, Gözləri tüstülü, qurd oğlu küçük- Yüklə 47,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|