Reja: Kirish – 5 min. Tarixi – 5 min. Etiologiya va epidemiologiya – 10 min. Patogenez va patanatomiya – 10 min. Klinika – 30 min. Diagnostika – 8 min. Davolash – 10 min. Profilaktika – 7 min. Yakuni – 5 min

Reja: 1. Kirish – 5 min. 2. Tarixi – 5 min. 3. Etiologiya va epidemiologiya – 10 min. 4. Patogenez va patanatomiya – 10 min. 5. Klinika – 30 min. 6. Diagnostika – 8 min. 7. Davolash – 10 min. 8. Profilaktika – 7 min. 9. Yakuni – 5 min.

• Reja: 1. Kirish – 5 min. 2. Tarixi – 5 min. 3. Etiologiya va epidemiologiya – 10 min. 4. Patogenez va patanatomiya – 10 min. 5. Klinika – 30 min. 6. Diagnostika – 8 min. 7. Davolash – 10 min. 8. Profilaktika – 7 min. 9. Yakuni – 5 min.

Qo’zg’atuvchisi: Salmonella avlodiga mansub, Enterobactericae oylasiga mansub

• Qo’zg’atuvchisi: Salmonella avlodiga mansub, Enterobactericae oylasiga mansub

• Grammanfiy

• Uzunligi 2-4 mkm, eniga – 0,5 mkm

• Spora, kapsula hosil qilmaydi

• 8-12 ta xivchinlari bor, harakatchan

• Kuchsiz ishqoriy muhitda (rN 7,4-7,5) koloniyalar hosil qiladi

1) Faqat odamlar uchun zararli bo’lgan turlari:

• 1) Faqat odamlar uchun zararli bo’lgan turlari:

• qorin tifi, paratiflar –monopatogen

• 2) Faqat hayvonlar va qushlar uchun zararli bo’lgan turlari: monopatogen

• 3) Hayvon va odamlarda kasallik keltirib chiqaradigan turlari:

• biopatogen, Salmonella anatum, Salmonella London

1) Antropozoonoz kasallik – ham odam, ham hayvonlarda kasallik qo’zg’atadi

• 1) Antropozoonoz kasallik – ham odam, ham hayvonlarda kasallik qo’zg’atadi

• 2) Kasallik manbai: bemor odam va bakteriya tashuvchi

• 3) Sporadik holda uchraydi

• 4) Oziq-ovqat mahsulotlari – o’tish omili hisoblanadi

• 5) Yuqish yo’llari: alimentar – oziq-ovqat mahsulotlari; kontakt; suv

• 6) Kasallikdan sog’aygandan so’ng, tipospesifik turg’un immunitet hosil bo’ladi

• 7) Kasallik hamma yoshda uchraydi: yosh bolalar va qariyalarda og’irroq o’tadi.

1) Salmonellalarning OITga tushishi

• 1) Salmonellalarning OITga tushishi

• 2) Birlamchi-mahalliy infeksiya

• 3) Bakteremiya

• 4) Toksinemiya

• 5) A’zolar va sistemalar shikastlanishi

• 6) Buzilgan faoliyatlarning tiklanishi

Endotoksin – oshqozon-ichak trakti shilliq qavatining qon tomir, nerv apparatiga ta’sir qiladi  vazamotorlarning tarqalgan falajligini chaqiradi  qon tomirlar tonusini pasaytiradi  o’tkazuvchanligini oshiradi  bu oshqozon shilliq qavatining yallig’lanishiga olib keladi va kataral-gemorragik gastroenterit rivojlanadi

• Endotoksin – oshqozon-ichak trakti shilliq qavatining qon tomir, nerv apparatiga ta’sir qiladi  vazamotorlarning tarqalgan falajligini chaqiradi  qon tomirlar tonusini pasaytiradi  o’tkazuvchanligini oshiradi  bu oshqozon shilliq qavatining yallig’lanishiga olib keladi va kataral-gemorragik gastroenterit rivojlanadi

• Bu o’z navbatida: gipersekretsiyaga, peristaltikaning kuchayishiga va spazmlarga olib keladi.

Gipersekresiya asosan adenilatsiklaza - siklik AMF sistemasini buzilishiga bog’liq

• Gipersekresiya asosan adenilatsiklaza - siklik AMF sistemasini buzilishiga bog’liq

• Endotoksin ta’sirda eritrotsitlar membranasidagi adenilatsiklaza fermenti aktivlashadi  s-AMF sintezini pasaytiradi  bu o’z navbatida hujayralararo fermentativ jarayonni tezlashtiradi, natijada hujayralarda ko’p miqdorda suv va elektrolitlar ichak bo’shlig’iga chiqadi – bu diareya simptomida namoyon bo’ladi.

Endotoksin qonga so’rilib: VNS va MNSga ta’sir ko’rsatadi

• Endotoksin qonga so’rilib: VNS va MNSga ta’sir ko’rsatadi

• VNS – simpatiko-adrenal sistemaga ta’sir ko’rsatadi

• AQB pasayadi, qon harakati sekinlashadi – sirkulyator kollaps rivojlanadi

• Endotoksin – mayda qon tomirlar (kapillyar va prekapillyarlarni zararlaydi  qon ivish sistemasiga ta’sir ko’rsatadi va barcha a’zo va to’qimalarda mikrotsirkulyatsiya buziladi  gipoksiya  atsidoz  distrofiya  nekroz  endotoksik shok rivojlanadi

1. Gastrointestinal shakli:

• 1. Gastrointestinal shakli:

• A) o’tkir gastrit

• B) o’tkir gastroenterit

• V) o’tkir gastroenterokolit

• 2. Generalizatsiyalashgan shakli:

• A) tifsimon

• B) septikoklinik

• 3. Bakteriya tashuvchilar:

• a) o’tkir

• b) cho’ziluvchan

• v) surunkali

• g) tranzitor

• 4. Nozoparazitik

Yashirish davri – 3-5 soatdan, 2-3 kungacha

• Yashirish davri – 3-5 soatdan, 2-3 kungacha

• Gastritik varianti: 5-10 % hollarda uchraydi

• o’tkir boshlanadi

• qaltirish, sovuq qotish

• tana harorati ko’tarilishi

• epigastral sohada og’riq

• anoreksiya

• ko’ngil aynish, qusish

o’tkir boshlanadi

• o’tkir boshlanadi

• qaltirash

• umumintoksikatsion simptomlar

• qorinda og’riq – tutib-tutib, butun qorin bo’ylab.

• ko’ngil aynish

• qusish – oldin ovqat qoldiqlari bilan so’ng ko’kimtir rangda – bemor qusgandan so’ng, engillik sezadi

• diareya – profuz, sassiq hidli, shilliqli

• qorinni kepchishi

• gepatomegaliya

Shu simptomlarga: Ichni tez-tez kelishi, shilliq, qon aralash, tenezmlar, yolg’on chaqiriqlar qo’shiladi

• Shu simptomlarga: Ichni tez-tez kelishi, shilliq, qon aralash, tenezmlar, yolg’on chaqiriqlar qo’shiladi

Intoksikatsiya simptomi:

• Intoksikatsiya simptomi:

• 38-39С, isitma

• Yuzi rangpar, sklera subikterik

• Rozeolez toshma

• Gepatosplenomegaliya

• Bradikardiya

• Leykotsitoz leykopeniya bilan almashinishi, tayoqcha yadroli elementlari soni yuqoriligicha qoladi.

isitma gektik xarakterda

• isitma gektik xarakterda

• Bosh og’rishi

• Qaltirash, terlash, taxikardiya

• Alaxsirash va qo’zg’aluvchanlik simptomlari

• Teri qoplami rangpar, petexial yoki gemorragik toshmalar kuzatiladi

• Ikkilamchi septikopiemik o’choqlarni shakllanishi (pnevmoniya, plevrit, endokardit, abssesslar)

• Taloq va jigar kattalashishi

O’tkir bakteriya ajratish – 1 oy davomida

• O’tkir bakteriya ajratish – 1 oy davomida

• Surunkali bakteriya ajratish – 3 oydan ko’p

Qon, siydik, axlatning umumiy tahlili

• Qon, siydik, axlatning umumiy tahlili

• Bioximik tahlillar

• Bakteriologik uslublar

• Serologik uslublar (O-AGA, RPGA 1:200)

• KBR 1:80

Bakteriologik (Endo, Ploskireva, vismut-sulfit agarga ekish),

• Bakteriologik (Endo, Ploskireva, vismut-sulfit agarga ekish),

• Serologik (RNGA, IFA, RKA, RLA, RIA)

Dizenteriya, PK

• Dizenteriya, PK

• OTI, botulizm

• Vabo

• Iersinioz

• Qorin tifi, paratiflar

• Septik holatlar

• Miokard infarkti

Rejim

• Rejim

• Dieta

• Etiotrop davo

• Patogenetik davo

• Simptomatik davo