Azərbaycan memarlıq tarixi zəngin və çeşidlidir. Ölkəmizin memarları, fərqli dövrlərdə və fərqli üslublarla bir çox önəmli binalar yaratmışdır

Azərbaycan memarları

Azərbaycan memarlıq tarixi zəngin və çeşidlidir. Ölkəmizin memarları, fərqli dövrlərdə və fərqli üslublarla bir çox önəmli binalar yaratmışdır.

• Eramızdan əvvəl :* İlk dövrlərdə qaya, mağara və hövzələrdə yaşayan insanlar, yaşayış yerlərini və məbədlərini yaradırdılar. Bununla birlikdə, gözəl hövzələr, daş işləmələri və körpülər Azərbaycanın ən qədim memarlıq nümunələridir.
• * *XVIII-XIX Əsrlər:* Bu dövrdə, Şəki, Bakı və digər şəhərlərdə neoklassik, barok və orientalist üslublar əsasında binalar inşa edilməyə başlanmışdır. Məsələn, Azərbaycanın tarixi abidələrindən biri olan Şəki Xan Sarayı bu dövrün gözəl nümunəsidir.

*XX Əsrin İkinci Yarısı:* Sovet dövründə, modernizm və brutalizm kimi yeni memarlıq üslubları ölkədə rəğbət görürdü. Buna görə də, müasir görünüşlü bir çox məscid, kinoteatr və məktəb inşa edildi.

*Müasir Dövrlər:* Ən son dövrlərdə, tarixi abidələrin restavrasiyası, yeni bina layihələri və xüsusi təsərrüfat sahəsində inkişaf olunur. Zaha Hadid, Azərbaycan əsilli olaraq, Dövlət Akademiyası və ya Heydər Əliyev Mərkəzi kimi məşhur binaların layihələrində iştirak etmişdir.Hər bir dövrdə, Azərbaycan memarları öz peşəkarlıqları və yaradıcılıqları ilə dikkat çəkmişdir. Ölkəmizin memarlıq tarixi çox zəngin və dəyərlidir.

İki məşhur Azərbaycan əsilli memar var ki, onların əsərləri beynəlxalq şöhrət qazanıb:

1. *Zaha Hadid:* 1950-ci ildə doğulan Zaha Hadid, dünyanın ən tanınmış və təsirli memarlarından biridir. Britaniyada yaşayan Azərbaycan əsilli Hadid, əsasən müasir və futuristik üslubu ilə tanınır. Onun işləri geniş vahidlərdə olub, məsələn, Heydər Əliyev Mərkəzi (Bakı) və Londonda bulunan Sürətli Vagon Stansiyası kimi beynəlxalq layihələrə imza atmışdır. Hadid, müxtəlif layihələr üçün peşəkar təqdimatları və dərs verilməsi ilə də tanınır və 2016-cı ildə vəfat etmişdir.

2. *Elbay Qasımzadə:* Digər məşhur Azərbaycan memarı Elbay Qasımov, onun işləri özünəməxsus və rəngarəng üslubu ilə diqqət çəkir. Əsasən, binaların fasadlarındakı mozaiklər və unikal dizaynları ilə tanınır. Onun işləri arasında "Ərəb Xanı" adlanan restoran (Bakı) və Xudafərin Sahələrində yerləşən Dostluq Sarayı kimi məşhur layihələr var.

2. *Elbay Qasımzadə:* Digər məşhur Azərbaycan memarı Elbay Qasımov, onun işləri özünəməxsus və rəngarəng üslubu ilə diqqət çəkir. Əsasən, binaların fasadlarındakı mozaiklər və unikal dizaynları ilə tanınır. Onun işləri arasında "Ərəb Xanı" adlanan restoran (Bakı) və Xudafərin Sahələrində yerləşən Dostluq Sarayı kimi məşhur layihələr var.

Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvani Azərbaycan memarlığının görkəmli nümayəndəsi, Naxçıvan memarlıq məktəbinin banisidir. Yaratdığı abidələrin üzərindəki kitabələrdə özünü "Əbubəkr oğlu Əcəmi, Naxçıvanlı memar" adlandıran sənətkarın təsviri sənəti, mühəndisliyi memarlıqla sintetik şəkildə birləşdirdiyi aydın görünür. Şərqin böyük dühaları ona "Şeyxül-mühəndis" (mühəndislərin başçısı) fəxri adı vermişdilər. Əcəminin yaradıcılığı XII əsrdə qüdrətli Azərbaycan Atabəyləri dövlətinin paytaxtı Naxçıvanla bağlı olmuşdur. Əcəminin yaratdığı ilk məlum abidə Yusif ibn Küseyir türbəsidir. Naxçıvan şəhərinin mərkəzində yerləşən və el arasında "Atababa günbəzi" adı ilə tanınan bu türbə 1162-ci ildə tikilmişdir. Təkcə Azərbaycanda deyil, islam aləmində ən hündür və incə kompozisiyalı türbələrindən sayılan Mömünə xatun türbəsini Əcəmi 1186-cı ildə Naxçıvanın qərb hissəsində ucaltmışdır.

Əcəmi Naxçıvani (XII əsrin 20-ci illəri – XII əsrin sonu)

Fəvvalər Baği

Qasım bəy Hacıbababəyov (1812-1874)

Qasım bəy Hacıbaba bəy oğlu Hacıbababəyov 1868-ci ilədək Bakı şəhərinin memarı, 1868-ci ildən 1874-cü ilədək Şamaxının memarı olmuşdur.

Parapet bağı (Fəvvarələr bağı), Nizami muzeyi (1860), "Araz" kinoteatrı kompleksi, Sahil (1860-1861), Sisiyanov parkı (1860), Vorontsov küçəsi 1-də yaşayış binası, (1870), Əyri (Krivaya) küçəsindəki yaşayış binaları (1870) Qasım bəy Hacıbababəyovun əl işləridir.