Dinshunoslik ma'ruza doc

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
O’RTA MAXSUS KASB-HUNAR TA’LIMI MARKAZI
“Dinshunoslik” fanidan


MA’RUZALAR MATNI
SO’Z BOSHI


Ushbu ishchi o’quv dasturi O’zbеkiston Rеspubdikasi Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi buyurtmasiga binoan Toshkеnt Davlat Sharqshunoslik instituti «Dinshunoslik” kafеdrasida tuzildi. Dastur vazirlik tomonidan tasdiqlangan va nashr etilgan.
«Dinshunoslik» kursining hajmi - 40 soat, shundan 28 soati ma'ruza, 12 soati seminar mashg’ulotlardan iborat bo’lib, 1 sеmеstrga muljallangan. Dinshunoslik kursi Akadеmik litsеy talabalariga 3- sеmеstrda o’qitiladi.
Biz kafedra ushbu o’quv dasturi asosida quyidagi ishchi dasturni ishlab chiqdik. “Dinshunoslik” fanining talablari, akademik litseytalablaridan kelib chiqib 1-semestrga 20 soat namunaviy o’quv rejaga asosan va ishchi o’quv reja asosida mavzularni nazariy va amaliy qismlarga bo’lib me’yor asosida tuzdik.
O’zbеkiston Rеspublikasining "Ta'lim to’g’risida"gi qonuniga muvofiq O’rta maxsus ta'lim (akadеmik litsеy) umumiy O’rta ta'lim asosida faoliyat ko’rsatadigan uch yillik o’quv muassasalaridir. Ushbu «Dinshunoslik» fani o’quv dasturi akadеmik litsеylar o’quv dasturi sifatida e'tirof etiladi.
Dasturni tuzishda O’zbеkiston Rеspublikasining "Ta'lim to’g’risida"gi qonuni, "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi", Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 5 yanvardagi "Uzluksiz ta'lim tizimi uchun davlat ta'lim standartlarini ishlab chiqish va joriy etish to’g’risida"gi 5 - sonli, 1998 yil 13 maydagi "O’zbеkiston Rеspublikasida O’rta maxsus, kasb - hunar ta'limini tashkil etish chora - tadbirlari to’g’risida"gi 204 - sonli va 2000 yil 16 oktyabrdagi «O’rta maxsus, kasb - hunar ta'limining davlat ta'lim standartlarini tasdiqlash to’g’risida»gi 400 - sonli qarorlari asos qilib olindi.
Ushbu o’quv dasturi O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va O’rta maxsus ta'lim vazirligining o’quv mеtodik kеngashida mu'okama qilingan va namunaviy o’quv dasturi sifatida tavsiya etilgan.
1 – MAVZU. DINSHUNOSLIK FANIGA KIRISH. R E J A :

1. 
   Kursning predmeti.
   
2. 
   Kursning maqsad va vazifalari.
   
3. 
   Dinning funksiyalari.
   
4. 
   Kursning amaliy ahamiyati.
   

Kursning predmeti. «Dinshunoslik» dinning paydo bo'lishi va rivojlanishi tarixini, uning ijtimoiy, gnesologiq psixologik ildizlarini, turli xil dinlar ta'limotining vujudga kelishi va shakllanishini o'rgatuvchi fandir, ta'limot va o'kuv predmetidir, u dastlabki diniy tasavvurlarning paydo bulishidan urug'-qabila, milliy va jahon dinlari paydo bo'lgan barcha ijtimoiy xodisalarni, ma'naviy omillarni – mafkura va aqidalar, urf- odat va marosimlar, masjid va diniy tashkilotlarning talab va tartiblarini o'rganish, tahlil kilishni ko'zda tutadi.
Din muammolariga xos dastlabki g'oyalar Markaziy Osiyoda – deizm, panteizm va boshqalar, bu o'lkada yashagan, ijod qilgan ulug' allomalar Muhammad Muso Xorazmiy, Ahmad Farg'oniy, Forobiy, Beruniy, Ibn Sino, Umar Xayyomning ijtimoiy-falsafiy qarashlarida, Ibn Rushdning «Ikki haqiqat» ta'limotida olg'a surilgan edi. XVII asrda Boburning nabirasi Shox Akbar, so'ngra XVII asrda fransuz faylasuflarining dinga, diniy tashkilotlarga munosabatlari X!X asrda ilmiy dinshunoslik doirasida yangi oqim, yunalish va nazariyalar yuzaga kelishiga katta turtki bo'lgan.
Ammo o'sha davr dinshunosligi dinga o'z ijtimoiy-siyosiy qarashlarini bayon etar ekan, bu qarashlari diniy tashkilotlar manfaatlari bilan bog'lanmagan, mafkuraviy jihatdan betaraf qilib kursatmoqchi bo'lgan. Amalda esa ilohiyotga ko'prok yondashgan.
Olimlarning dinshunoslik izlanishlari muhim xulosalar chiqarishga olib kelgan. Birinchidan, har qanday din ijtimoiy hodisa fenomen hisoblanib, diniy ong ijtimoiy ong shakllaridan biridir; ikkinchidan, diniy tasavvur va e'tiqodlar jamiyat taraqqiyotining muayyan ijtimoiy sharoitlari ta'sirida turli-tuman shakl kasb etgan; uchinchidan, ibtidoiy diniy tasavvurlardan tortib jahon dinlarigacha bulgan dinlar evolyusiyasini e'tirof etish dinshunoslik haqida to'g'ri ilmiy xulosa chiqarish imkoniyatini beradi.
Yuqoridagi fikrlarga asoslanib, «Dinlar tarixi»ni o'rganuvchi «Dinshunoslik» predmetini quyidagicha ta'riflash mumkin: Dinshunoslik kishilik jamiyati tarixiy taraqqiyotining muayyan bosqichida paydo bo'lgan barcha din shakllarining ma'naviy, ijtimoiy, gnoseologik va psixologik ildizlarini, ularning ta'limoti va marosimchiligi, ijtimoiy hayotdagi mavqei va ijtimoiy funksiyalarini ilmiy jihatdan o'rganuvchi fandir.