Diplomatik kadrların seçilməsinə qoyulan tələbələrin təkamülü

Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi

Azərbaycan Dillər Universiteti


Ad: Ləman

Soyad: Məhərrəmova

Fənn: Müasir diplomatiya

Qrup: 371C


SƏRBƏST İŞ

Diplomatik kadrların seçilməsinə qoyulan tələbələrin təkamülü

Bakı-2021

Diplomatik kadrların seçilməsinə qoyulan tələbələrin təkamülü

Diplomatiya dialoq, danışıqlar və müharibə və ya zorakılıq olmadan digər tədbirlər vasitəsilə xarici hökumətlərə təsir etmək üsuludur. “Diplomatiya” sözü qədim yunanca “diplōma” sözündən götürülüb, iki yerə bükülmüş obyekt deməkdir – şahzadələrin səyahət etmək icazəsi və digər imtiyazlar verdiyi sənədlərə istinad deməkdir.

Tarixən diplomatiya, əsasən, iki ölkə arasında rəsmi münasibətlərin aparılması ilə məşğul olurdu. Lakin 20-ci əsrdə diplomatiya zirvə toplantıları və beynəlxalq konfransları, parlament diplomatiyasını (BMT kimi beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində aparılan diplomatiya) və Amnesty İnternational kimi qeyri-hökumət təşkilatlarının fəaliyyətini əhatə edirdi.

DIPLOMATİYANIN XÜSUSİYYƏTİ

Diplomatiya tez-tez xarici siyasətlə qarışdırılır, lakin terminlər sinonim deyil. Hər hansı bir ölkənin xarici siyasəti onun digər ölkələrlə münasibətlərində nail olmaq istədiyi ümumi məqsədləri və onlara çatmaq üçün strategiyaları əhatə edir. Diplomatiya ölkənin xarici siyasətini həyata keçirməyin əsas, lakin yeganə vasitəsi deyil; digər vasitələrə məxfi agentlərdən istifadə, təxribat və müharibə daxildir. Xarici siyasət siyasi liderlər tərəfindən müəyyən edilir, əksər diplomatiya isə diplomat adlanan karyera peşəkarları tərəfindən aparılır. Diplomatik nümayəndə üçün ümumi termin elçidir (fransız elçisindən götürülmüşdür, göndərilən deməkdir).

Diplomatiya sülhü qorumağa çalışır. Diplomatlar öz ölkələrinə qarşı xoş niyyət inkişaf etdirməyə və beynəlxalq əməkdaşlığı genişləndirməyə çalışırlar. Bununla belə, hətta sülh dövründə diplomatlar iqtisadi cəzalar və ya hərbi əməliyyatlarla təhdid edərək, ölkələrinin siyasətini digər ölkələr tərəfindən qəbul etməyə məcbur edə bilərlər.

Diplomatlar mesajların daşınması və ölkələr arasında mübahisələrin həlli üçün danışıqlar aparan mütəxəssislərdir. Onların alətləri təmsil etdikləri ölkənin və ya təşkilatın gücü ilə dəstəklənən sözlərdir. Diplomatlar siyasi liderlərə əcnəbilərin münasibətini və hərəkətlərini başa düşməkdə və xarici hökumətlərin davranışlarına təsir göstərmək üçün strategiya və taktikalar hazırlamaqda köməklik göstərirlər. Diplomatlardan müdrik istifadə uğurlu xarici siyasətin vacib elementidir.

DIPLOMATİK Agentlər və Agentliklər

1961-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən qəbul edilmiş Diplomatik Münasibətlər haqqında Vyana Konvensiyası diplomatik agentlərin iyerarxiyasını müəyyən edir. Ən yüksək rütbəlilər səfirlərdir; onlar öz suverenlərinin şəxsi nümayəndəsi hesab olunurlar və onu qəbul edən ölkənin suvereninə təmsil edirlər. Papanın səfirləri olan nunsilər rütbə baxımından bərabərdirlər. Sonrakı sırada elçilər və nazirlər var; bu agentlər həm də xarici dövlət başçılarının nümayəndələri kimi xidmət edirlər, lakin onların suvereninin şəxsi nümayəndələri deyillər. Üçüncü sırada öz ölkələrini qəbul edən dövlətin xarici işlər nazirləri qarşısında təmsil edən müvəqqəti işlər vəkilidir.

DİPLOMATİK MİSİYALAR

Əslində, diplomatik nümayəndəlik diplomatiya vəzifələrini yerinə yetirmək üçün xarici ölkəyə göndərilən şəxslər qrupudur. Missiyaya həm hərbi, həm də mülki heyət daxil ola bilər. Termin tez-tez ev sahibi ölkənin paytaxtında yerləşən daimi daimi diplomatik nümayəndəlik olan səfirliyi ifadə etmək üçün istifadə olunur. Səfirliyin daxilində səfirin ofisləri və işçiləri; buraya səfirin iqamətgahı da daxil ola bilər.

Başqa bir missiya növü leqasiyadır. Səfirliyə bənzər, lakin daha aşağı rütbəli nümayəndəliyə səfir deyil, nazir rəhbərlik edir. Üçüncü növ nümayəndəlik konsulluqdur. Lakin səfirliklər və nümayəndəliklər dövlət məsələləri ilə məşğul olsalar da, konsulluq qəbul edən ölkədə yaşayan, səfər edən və/yaxud bizneslə məşğul olan vətəndaşlarının kommersiya və hüquqi maraqları ilə məşğul olur. Konsulluqlar öz vətəndaşları üçün seçkilərin qeydiyyatı, pasportların verilməsi və cinayətdə ittiham olunan şəxslərə ədalətli rəftarın təmin edilməsi kimi dövlət xidmətləri göstərir. Həmişə ev sahibi ölkənin paytaxtında yerləşən səfirliklərdən fərqli olaraq, konsulluqlar qəbul edən ölkənin istənilən yerində yerləşə bilər.

Ədəbiyyat siyahısı

1. 
   https://afsa.org/making-effective-diplomat-global-view
   
2. 
   https://kids.britannica.com/students/article/diplomacy/274012
   
3. 
   https://uk.sagepub.com/sites/default/files/upm-assets/71510_book_item_71510.pdf