Fakulteti kafedrası

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARÍ HÁM ORTA ARNAWLÍ BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI
BERDAQ ATÍNDAǴÍ QARAQALPAQ MÁMLEKETLIK
UNIVERSITETI
______________________________________________fakulteti
______________________________________________kafedrası
________________________________________ tálim baǵdarıniń
“_____” kurs studenti ________________________________nıń

KURS JUMISI

Tema: ARALIQ HA’M ONI ÓLSHEW

Qabillaǵan: ________________________
Orinlaǵan: ________________________
No’kis 20___

ARALIQ HA’M ONI ÓLSHEW


Kirisiw …………………………………………………………….3-4 b
1. BÓLIM …………………………………………………………5-11 b
1.1 Ólshewler haqqında ulıwma túsinikler.
1.2 Ólshew túrleri.
1.3 Ólshew usılları.
2. BO’LIM ……………………………………………………….12-19 b
2.1 Ólshew usıllarınıń klassifikatsiyasi.
2.2 Ólshew aljasıqlarınıń klassifikatsiyasi.
2.3 Úzliksiz aljasıqlardı saplastırıw.
Jumaqlaw ………………………………………………………..120 b
Paydalanilg’an a’debiyatlar……………………………………..21 b
Kirisiw
Ólshewler óz-ózinen tawsılmaydı, lekin málim bir maydanǵa iye paydalanıw, yaǵnıy birpara juwmaqlawshı nátiyjelerge erisiw ushın ámelge asıriladı nátiyjede wazıypaǵa muwapıq. Ólshewlerdiń maqsetine qaray (parametrlerdi baqlaw ushın ónim úlgilerin sınaqtan ótkeriw ushın texnikalıq dáreje, mashinalardıń texnikalıq jaǵdayın anıqlaw hám biologiyalıq ob'ektlerdiń fiziologikalıq dárejesi, ilimiy ushın izertlew, materiallıq hám energiya resurslarini esapqa alıw hám basqalar.) nátiyjede, yamasa basqa formada kerekli maǵlıwmatlardı sáwlelendiredi ob'ektler, hádiyseler hám processlerdiń muǵdarlıq qásiyetleri (sonday-aq, texnologiyalıq ). Bunnan tısqarı, bunday maǵlıwmatlardı alıw múmkin ólshew, sınaq yamasa baqlaw processinde.
Ólshewdiń tiykarǵı ob'ekti fizikalıq muǵdarlar bolıp tabıladı. Fizikalıq muǵdar/ 9 / ga muwapıq fizikalıq ayrıqshalıqlardan biri bolıp tabıladı sapalı ob'ekt (fizikalıq sistema, hádiyse yamasa process) kóp fizikalıq ob'ektler ushın, lekin muǵdarlıq tárepten olardıń hár biri ushın bólek munasábet.
Metrologiyaning tiykarǵı hám ulıwma atamalarınıń xalıq aralıq sózligida”(U1 M-93) retinde anıqlanǵan baha (ólshew) túsinigi qollanıladı " fenomenning, denediń yamasa elementtıń xarakterli ózgesheligi (ózgesheligi) sapa tárepinen ajralıp turadı hám muǵdarlıq tárepten anıqlanadi”
Joqarı ólshew anıqlıǵı hám ilimiy nátiyjelerdiń isenimliligi injenerlik hám ilimiy jumısda da úlken áhmiyetke iye.
Ámelde, anıqlıqtı asırıwdıń bir neshe jolı ámeldegi ólshewler: ólshew qurallarınıń anıqlıǵın asırıw (si), ólshew usılların jetilistiriw hám ılajı bolsa, ósiw qayta ólshewler sanı. Tap sol muǵdardıń bir neshe ólshewleri tómendegishesi, ólshew kanalları, informaciya attestatsiyasi hám salıstırıwlaw ólshew sistemaları, texnologiyalıq processlerdi baqlawda, eger kerek bolsa, ónimdi sınaqtan ótkeriw ózgermeytuǵın muǵdarlardıń statistikalıq xarakteristikası, sonıń menen birge, ilimiy-izertlew jumıslarida/1/.
Gúzetiw nátiyjelerin qayta islewde túsiniw kerek arnawlı bir qaǵıydalarǵa muwapıq ámelge asıriladı, yaǵnıy. tártipke salınǵan bir qatar ólshew nátiyjelerin alıw ushın proceduralar qádiriyatlar (qayta ólshewler ushın ). Eń ápiwayı jaǵdayda (bir ólshew) ólshew nátiyjesi (sınaq ) esaplanadı tiykarınan gúzetilgen baha. Gúzetilgen baha tómendegishe birlik nátiyjesinde alınǵan xarakteristikanıń ma`nisin túsiniw baqlawlar. Fizikalıq muǵdarlar jeke retinde qaralıwı kerek muǵdarlıq shaxsqa tán bolǵan ayrıqshalıqlardıń jaǵdayı (kólemi). Tártipke salıwdıń atqarılıwı menen alınǵan baha usıl hám ólshewler nátiyjesinde alınadı.
Oqıw qollanbasınıń maqseti teoriyadan maǵlıwmatlardı sistemalastırıw bolıp tabıladı qáteler hám matematikalıq statistika orınlaw ushın zárúr bolǵan hár qıylı ólshewlerdi qayta islew. Qóllanba teoriyadan kerekli maǵlıwmatlardı usınıs etedi ólshew nátiyjesindegi qáte qáliplesiwiniń qáteler hám strukturaları.
Anıqlıq hám anıqlıqtıń marginal qásiyetleri berilgen ólshew nátiyjeleri, qopal qátelerdi saplastırıw kriteryaları berilgen tuwrıdan-tuwrı hám tikkeley bolmaǵan ólshewler ushın qátelerdi bahalaw. Sonday-aq matematikalıq statistika boyınsha kerekli maǵlıwmatlar (bahalardı anıqlaw hám olar ushın talaplar, intervallı bahalaw hám statistikalıq bahalaw kriteryaları ólshew nátiyjelerin bólistiriw tuwrısındaǵı nızam, sonıń menen birge, aktiv nátiyjeler tájiriybe).
Jumıstıń bólek basqıshların túsintiriwshi mısallar kórip shıǵıladı gúzetiw nátiyjelerin matematikalıq qayta islew. Sırtqı kórinisler berilgen ólshew nátiyjelerin usınıw, nátiyjelerdi pútinlew esap -kitaplar hám basqalar., statistikalıq kesteler hám nızamlardıń kritik qásiyetleri tarqatıw. Qóllanbada kórsetilgen teoriyalıq qaǵıydalar bolıwı múmkin tema boyınsha kurs jumısların orınlaw ushın qóllanba retinde paydalanıladı " Kóp baqlawlar menen ólshewlerdi qayta islew".
Metrologiya, standartlastırıw hám metrologiya " páninen udayı tákirarlanatuǵın qollanba sertifikatlash", " ulıwma ólshew teoriyası" keń qamtılǵan esaplanadı teń hám teńsiz nátiyjelerdi qayta islew boyınsha jumıslar tuwrıdan-tuwrı hám tikkeley bolmaǵan ólshewlerde bir neshe baqlawlar fizikalıq muǵdar.
Kurstıń maqseti tiykarǵı bólimler boyınsha bilimlerdi bekkemlew bolıp tabıladı teoriyalıq metrologiya stul, sonıń menen birge metodlardı ámeliy oqıtıw statistikalıq maǵlıwmatlardı analiz qılıw hám qayta islew. Kurs jumısı qátelerdi anıqlaw qábiletine ıyelew imkaniyatın beredi gúzetiw nátiyjeleri, nátiyjelerdi statistikalıq qayta islew nátiyjeleri ayırım gruppalardıń gúzetisleri, salmaǵı ortasha teńsiz gúzetisler gruppalarınıń statistikalıq qásiyetleri; ólshew nátiyjelerin usınıw ; nızamlardıń forması hám túrin bahalaw fizikalıq muǵdarlardıń eksperimental bólistiriwi; nátiyjelerdi atap kórsetiw ólshewler. Kurs jumısın orınlaw da sizdi iyelewge múmkinshilik beredi normativ-texnikalıq ádebiyatlar menen islewde ámeliy kónlikpeler hám standartlar ( si pasportları, tarqatıw qásiyetleri kesteleri tosınarlı bahalar, parametrlerdiń kriterya bahaları kesteleri tarqatıw jáne basqalar ).