İmmun sisteminin təkamülü

İmmun sisteminin təkamülü

İmmun sistemi orqanizmi,ona genetik yad olan cisimlərin (mikroorqanizmlər, viruslar, xarici hüceyrələr) daxil olmasından qoruyur. Yəni genetik yabancı maddəyə qarşı, o cümlədən, patogen mikroba və ya onun toksininə orqanizmin qeyri-həssaslığıdır, hansı ki, öz strukrurlarını genetik yad strukturlardan ayırd edib, məhv etmək qabliyyətinə əsaslanır.

Təkamül prosesi zamanı immun cavabının üç əsas forması inkişaf etmişdir:

faqositoz - genetik cəhətdən xarici materialın qeyri-spesifik məhv edilməsi;
T-limfositlər tərəfindən bu cür materialın xüsusi tanınmasına və məhv edilməsinə əsaslanan hüceyrə immuniteti;
B-limfositlərdən əmələ gələn plazma hüceyrələri tərəfindən Immunoglobulinlərin yaranması və onların xarici antigenlərlə bağlanması nəticəsində həyata keçirilən humoral immunitet.

Gədim amyobalar qida əldə etmək üçün faqositoz aparırdılar. Bu amyobanın digər hüceyrələri qəbul edərkən öz və özünün olmayanı ayırd edə bilməsi vacib idi.

Reseptorlar və molekullar arasındakı qarşılıqlı əlaqə bu fərqləndirmə mexanizmini təmin edirdi. İmmun sistemi fagositləri amyobalara çox oxşayırlar . İkisi də psevdopodlarla hərəkət edirlər Bu iki hüceyrə də faqositozdan istifadə edir və digər hüceyrələri məhv edir. Amoybanın əcdadı şirin su şəraitində yaşayırdı. Fagosytoz, digər hüceyrələri qəbul etməyə və onlardan qida maddələrini çıxarmağa imkan verdi. Gədim amyoba digər amyoba hüceyrələri və yad hüceyrələri (amyobadan başqa) ayırd edə bilməsəydi, amyoba hüceyrələrinin tamamilə yox ola biləcərdi. Amyobaların öz və özünün olmayan hüceyrələri ayırd etməsi əlverişli idi., reseptorlar və imza molekulları vasitəsi ilə yerinə yetirilirdi.İmza molekulları müəyyən bir orqanizm qrupuna xas olan molekullardır. Məsələn, selüloz bitkilər üçün bir imza molekuludur, xitin müəyyən göbələklər üçün bir imza molekuludur, muramik turşusu və ya murein bakteriyalar üçün bir imza molekuludur və s.. İmza molekulları amyobanın başqa bir amyoba ilə yad bir hüceyrə və ya potensial qidadan ayırmasına imkan verirdi.

Drosofiladakı birinci müdafiə xətti xitindən hazırlanmış ekzoskeletdir.

Bağırsaqda olan ferment lizosim bakteriyaların hüceyrə divarlarını parçalayır(lizosim, göz yaşlarında, tüpürcəkdə və süddə olan fermentdir). Lizozim, bakteriya hüceyrələrinin hüceyrə divarlarını parçalayır. Onurğasızlar açıq bir qan dövranı sisteminə sahibdirlər. Böyük boşluqlardan axan və içində hüceyrələri (hemositləri) olan mayə hemolimf adlanır. Bu hemositlər faqositoz etmək qabiliyyətinə malikdirlər. İmmun sisteminin bir hissəsi olaraq mikrobları məhv edirlər

Drosofila ilk onurğasızdır , hansında immun sistemı aşkar edildi. Bəzi hemositlər göbələk və bakteriyarın plazma membranlarını pozaraq məhv edən antimikrob peptidlər istehsal edərək immun reaksiyasını aktivləşdirən Toll reseptorlarına malikdir. Onlara yalnız 18-45 amin turşusunüçün zülallardan ibarət olduğu üçün zülal yox, peptidlər deyilir. Proteinlər orta hesabla 400 amin turşusuna malikdir. Hər Toll reseptoru müəyyən bir imza molekullarını patogen və ya yad bir material olaraq təyin edir. Drosphilada 10-dan çox Toll reseptorları müəyyən edilmişdir. Hər fərqli TOLL bir qrup patogenə xas imza molekulları (PAMP) ilə bağlanır. Bu, bir neçə reseptorun çox sayda patogenə cavab verməsinə imkan verir. Məsələn, bütün Qram-mənfi bakteriyalar və ya bütün göbələklər.

Cavab dərhaldır.
Cavab adaptiv immun cavab kimi uzun sürmür.
Toll reseptoru imza molekullarını və ya PAMP-ləri tanıyır ,siqnal ötürmə yolları aktivləşir , transkripsiya amillərini istehsal edilir. Transkripsiya amilləri isə patogenlərin məhv edilməsi və ya deaktivasiyası üçün mikrob əleyhinə peptidləri sintez etmək üçün lazım olan genləri aktivləşdirir.

• 
  Təkamüldə immun cavabın formalaşmasında üç mərhələ vardır:
  
•