Исследование в XXI веке октябрь, 2022 г 229 qatag'onlik siyosati va uning oqibatlari haqida

---

Международный
научный
журнал
№
3 (100), 
часть
1
 
«
Новости
образования
: 
исследование
в 
XXI 
веке
»
октябрь
, 2022 
г
229 
QATAG'ONLIK SIYOSATI VA UNING OQIBATLARI HAQIDA
 
Xujanova Lobar Raimkulovna
Guliston Davlat Universiteti stajyor- tadqiqotchisi 
 
Annotasiya: 
Ushbu maqolada Qatagʻon qurbonlarini nima sababdan bunday 
qilinganliklari haqida soʻz boʻradi . Oʻsha mashum voqealarni tarixini oʻrganamiz.
Kalit soʻzlar:
Qatagʻon siyosati, Sovet Ittifoqi, siyosat , qurbonlar, ziyolilar, 
siyosatshunoshlar , yozuvchilar.
 
XX asrning 30 yillariga kelib jahon xaritasida mutlaqo qayd etilmagan "Gulag" lagerlari 
tashkil topdi. Uning fuqarolari haq-huquqsiz Sovet Ittifoqi Qahramonlari, mashhur fan-
arboblari, mohir diplomat, shoir va yozuvchi, rassom yoki nomlari hech kimga ma`lum 
bo`lmagan ishchi, kolxozchilar edi. 
Bu albatta sovet davlatining qatag`onlik siyosati natijasi edi. Turkiston ozodligi uchun 
kurashganlarni «Bosmachi» tamg`asi bilan yo`q qilinib tashlandi. So`ng aholini mehnat qilib 
biror narsa orttirgan o`rta hol qismi bu baloga giriftor etildi. 
Alohida hech qanday g`ayri qonuniy harakatlar sodir qilmagan partiyaning ichki 
muholiflari 20-yillarning 2-yarmidan boshlaboq qamoqqa olindi va surgun qilindi. Shundan 
keyin qatag`onlar ko`payib, ularning sabablari esa soxtalashtirildi. Bu birinchi galda jadid 
maktablarining mutaxassislari: olimlar, injenerlar, agronomlar, iqtisodchilar va ziyolilar 
guruhiga ta`lluqli edi. Ularning ko`pchiligini josuslar «qo`poruvchilar» «xalq dushmani» deb 
e`lon qilinib, turli xil jazolarga (qamoq, surgun, otuv va h.k.) hukm qilindi. 
Kishloq xo`jaligini yoppasiga kollektivlashtirish davrida dexqonlarning anchagina 
qatlamlari qatag`on qilindi. Yangi qurlishlardagi yosh ishchilar, qishloqlarda naridan beri 
o`qitilgan mexanizatorlar ko`pincha texnika buzilishida aybdor bo`lib qoladilar. Bu ham 
keyinroq sinfiy dushman qo`poruvchiligi sifatida baholanadigan bo`ldi. 
«Sinfiy dushman unsurlar»ga qarshi ishlarni 1929 yildan e`tiboran «uchlik» deb 
ataluvchi komissiyalar ko`rib chiqa boshladilar. Uning tarkibi quyidagicha bo`lar edi: ya`ni, 
Raykomning birinchi sekretari, Rayon ijroiya komiteti raisi, Rayon GPUsining boshlig`idan 
iborat bo`lar edi. Mahkum etilganlar shimolga GULag Arxipelaglariga tushar edilar. 
Qatag`onlar 30-yillar boshigacha asosiy sinfiy dushman unsurlar-«quloqlar», «burjua 
mutaxassislari»ga qarshi kurash ostida olib borildi.1934 yildan boshlab qatag`onlar 
partiyaning avvalgidan ham kengroq ko`lamda ya`ni, «Fashizm agenti», «Kapitalistik burjua 
davlat tarafdori», «Antisovet markaz tashkilotchisi», «Ko`poruvchi», «Shpion» kabi 
aybnomalar ostida boshlanib ketdi. Bunga MK siyosiy byurosining a`zosi, partiya MK va 
Leningrad shahar komitetining sekretari S.M.Kirovning 1934 yilning 1 dekabrida o`ldirilishi 
bahona bo`ldi. Bu ishning shaxsan uyushtiruvchisi Stalin edi, ammo bu ishdan xabardor 
bo`lgan barcha guvohlar yo`qotildi. 

---

Международный
научный
журнал
№
3 (100),