Jurnal Azərbaycan Respublikası Mətbuat və İnformasiya
Nazirliyində qeydiyyatdan keçmişdir
This Journal is registered at the Ministry of Press
and Information of the Republic of Azerbaijan
Lisenziya №138
10 fevral 1999-cu il
********
License No. 138
February 10, 1999
Yığılmağa verilmişdir: 05.03.2015. Çapa imzalanmışdır: 10.03.2015
Formatı: 60х84 1/8. Həcmi: 15 ç.v. Ofset çap üsulu. Tiraj: 500
Sent for print: 05.03.2015. Authorized for printing: 10.03.2015
Format: 60x84 1/8. Volume: 15 p.l. Offset printing. 500 copies.
170
M Ü N D Ə R İ C A T
R İ YA Z İ Y Y A T, M E X A N İ K A V Ə
T E X N İ K A E L M L Ə R İ B Ö L M Ə S İ
A.M.Quliyev, B.Z.Kazımov. Qeyri-xətti deformasiyaya uğrayan laylarin reoloji və
süzülmə-tutum parametrlərinin təyini üsullari....................................................................5
Р.И.Мирзаев. Экспериментальные исследования влияния полимеров на
реологические характеристики буровых растворов....................................................17
Д.А.Ахметова. Современное состояние применения облачных вычислений в
учебном процессе………………………………………………………………………25
Dos.,R.K.Mehtiyev, Dos.,İ.X.Məmmədov.
Neft və neft məhsullarinin
çirkləndirici xüsusiyyətləri................................................................................................32
Dos., İ.X.Məmmədov, Dos., R.K.Mehtiyev. Təbiəti və ətraf mühiti çirkləndirən
mənbələr və onlarla mübarizə tədbirləri...........................................................................36
Ш.Г.Исаева. Аварийные разливы нефти: средства локализации и методы
ликвидации…………………………………………………………………………….40
N.Ə.Umarova. Информационно-методическая поддержка билингвального
обучения с применением методови средств нечёткой логики……………………..45
T İ B B, B İ O L O G İ Y A V Ə
P S İ X O L O G İ Y A E L M L Ə R İ B Ö L M Ə S İ
İ. A. Axundov. Anafilaktik şokun dinamikasinda immum və laxtalanma göstəricilərinin
qarşiliqli əlaqəsinin qanda və limfada dəyişməsinin mikroelementlərlə korreksiyasi......52
K.S.Zeynallı. İnsan orqanizmində mikoz xəstəliyini yaradan patogen göbələklər..........61
S.T.Məhərrəmova. Gəncə - qazax magistral boyu əkinalti torpaqlarda bioloji aktivlik və
becərilən bitkilərdə ağir metallarin toplanmasi.................................................................65
A.X.Səfərova. Biotexnologiyada ferment və gen mühəndisliyi mövzularinin tədrisində
inteqrasiya imkanlari.........................................................................................................70
R.R.Teymurova. Biologiya müəllimliyi ixtisasinda tələbələrin pedaqoji hazirliği.........75
S.V.Vəliyeva. Şəxsiyyət və onun haqqinda klassik nəzəriyyələr.....................................80
H U M A N İ T A R, İ Q T İ S A D İ Y YA T
V Ə S O S İ A L E L M L Ə R İ B Ö L M Ə S İ
G.R.Məmmədova. Müasir ingilis dilində sözdüzəldici şəkilçilər...................................84
V.G.Rəhimzadə. Demokratik dövlət quruculuğu prosesində mətbuatin yeri və rolu.....90
S.O.Əliyev. Qərb ölkələrində bank fəaliyyəti əleyhinə törədilən cinayətlərlə
mübarizənin cinayət-hüquqi aspektləri............................................................................97
Ф.Я.Халилов. Опрос лиц адвокатом в уголовном процессе..................................107
G.E.Səlimzadə. Ananin yeni doğduğu uşağini qəsdən öldürməsi əməllərinə görə cinayət
məsuliyyətinin tarixi icmali............................................................................................113
A.İ.Şirinova, E.E.Seyidov. Maliyyə resurslarinin düzgün idarə olunmasinin
səmərəliliyi.....................................................................................................................124
Z.C.Abbasova. İngilis dilinin tədrisində qarşilaşdiğimiz fonetik və qrammatik
çətinliklər.......................................................................................................................129
171
İ.R.Sultanlı. Azərbaycanda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsində ərzaq bazarinin
tənzimlənmə mexanizmi..................................................................................................133
A.V.Səfərova. İngilis dilində felin şəxssiz formalari infinitiv…………………………137
C.H.Hacıyev. Əmlak və torpaq vergilərinin hesablanmasindaki son dəyişikliklər........143
Ə.A.Məmmədova. Sağlam həyat tərzinin formalaşdirilmasinda təlim-tərbiyə
proseslərinin rolu.............................................................................................................146
S.S.Məmmədzadə.
Different dialects in corpus linguistics.
(based on bnc and
coca.)…………………………………………………………………………………...152
М.Э.Бабаханова. Механизмы ответственности правительства перед парламентом
в азербайджане..............................................................................................................159
Z.A.Aslanov. Müasir şəraitdə istehsal sənayesində müəssisələrin idarəsində innovativ
strategiya.........................................................................................................................167
172
C O N T E N T S
S E C T I O N O F M A T H E M A T I C S, M E C H A N I C S A N D
T E C H N I C A L S C I E N C E S
A.M.Guliyev, B.Z.Kazimov. Methods to determine rheological and percolation
parameters for layers with nonlinear deformed rocks..........................................................5
R.I.Mirzayev. Experimental research on the influence of polymers on rheological
characteristics of drilling fluids…………………………………………………………..17
D.A.Ahmetova. Using cloud computing in modern teaching process...............................25
R.K.Mehtiyev, I.H.Mamedov. Contamination properties of oil and oil products...........32
I.H.Mamedov, R.K.Mehtiyev. Sources of environmental pollution and methods to
fight them...........................................................................................................................36
Sh.G.Isayeva. Emergency oil spill: localization means and methods of elimination…....40
N.A.Umarova. Informational and methodological support for bilingual education with
the use of the methods of fuzzy logic................................................................................45
S E C T I O N O F M E D I C I N E,
B I O L O G Y A N D P S Y C H O L O G Y
I.A.Ahundov. Microelement correction of variation of interaction between immune and
pachemia indicators in blood and lymph in the dynamics of anaphylactic shock.............52
K.S.Zeynalli. Pathogenic fungi that provoke mycotic diseases in the human body…….61
S.T.Maharramova. Biological activity in soil and accumulation of heavy metals in
plants along the highway between Ganja and Gazakh.......................................................65
A.H.Safarova. Integration possibilities in teaching fermentation and gene engineering
in biotechnology.................................................................................................................70
R.R.Teymurova. Students’ pedagogical training for the speciality of biology teacher...75
S.V.Veliyeva. Personality and classical theories on it......................................................80
S E С T I O N O F H U M A N I T I E S, E C O N O M I C S
A N D S O C I A L S C I E N C E S
G.R.Mamedova. Prefixes and suffixes in modern English……………………………..84
V.G.Rahimzadeh. The place and the role of mass media in democratic state-building
process…………………………………………………………………………………...90
S.O.Aliyev. Criminal and legal aspects of fighting crimes against banks in Western
countries…………………………………………………………………………………97
F.Y.Halilov. Polling by the lawyer in the trial………………………………………...107
G.E.Salimzadeh. Historical survey of mother’s criminal responsibility for killing her
newborn child..................................................................................................................113
A.I.Shirinova, E.E.Seyidov. Effectiveness of proper management of financial
resources……………………………………………………………………………….124
Z.J.Abbasova. Phonetic and grammatical difficulties in teaching English...................129
I.R.Sultanli. Food market regulation mechanism in providing food security in
Azerbaijan.......................................................................................................................133
173
A.V.Safarova. The impersonal forms of the verb in English – an infinitive..................137
J.H.Hajiyev. Latest changes in calculating property and land value taxes.....................143
A.A.Mamedova. The role of education in shaping healthy lifestyle...............................146
S.S.Mamedzadeh. Different dialects in corpus linguistics. (based on bnc and coca.)...152
M.E.Babahanova. Mechanisms of governmental responsibility to parliament in
Azerbaijan……………………………………………………………………………….159
Z.A.Aslanov. Innovative strategy in the management of present day industrial production
enterprises……………………………………………………………………………….167
174
“ODLAR YURDU UNİVERSİTETİNİN ELMİ VƏ PEDAQOJİ XƏBƏRLƏRİ”
JURNALINA TƏQDİM OLUNAN MƏQALƏLƏRİN
TƏRTİBAT QAYDALARI
1. Elmlər doktorları və professorlar istisna olmaqla, hər məqalə üçün müvafiq elm
sahəsi üzrə elmlər doktorunun rəyi və məqaləni çapa tövsiyə etmiş qurumun (tarix və
protokol nömrəsi göstərilməklə) müvafiq iclasından çıxarış təqdim edilməlidir.
2. Jurnala təqdim olunan məqalənin strukturu ümumdünya miqyasında elmi
məqalələrə şamil edilən tələblərə cavab verməlidir. Yəni, məqalədə toxunulan problem
ümumi şəkildə müəyyənləşdirilməli, onun mühüm elmi və praktiki məsələlərlə olan
əlaqəsi göstərilməli, müəllifin bu problem üzrə istinad etdiyi ən son işlərin təhlili
verilməli, məqalənin həsr olunduğu problemin həll olunmamış hissələri, habelə alınan
nəticələr və onların perspektivləri göstərilməlidir.
3.
Mövzusunun səthi və tezissayağı olduğu, elmi baxımdan kifayət qədər
əsaslandırılmadığı məqalələr qəbul edilmir.
4. Məqalənin başlığı qısa olmalı, məzmunu əks etdirməli və 100 işarədən artıq
olmamalıdır. Məqaləyə üç dildə (Azərbaycan, ingilis və rus dillərində) açar sözlər və
UOT indeksi əlavə olunmalıdır. Azərbaycan dilində təqdim olunan məqalənin sonunda
ingilis və rus dillərində, ingilis dilində təqdim olunan məqalənin sonunda Azərbaycan və
rus dillərində, rus dilində təqdim olunan
məqalənin
sonunda
Azərbaycan və ingilis
dillərində eyni məzmunlu
xülasələr verilməlidir.
5. Məqalə jurnalın redaksiyasına bir nüsxədə printerdən çıxarılmış şəkildə (A4
formatda) və elektron variantda (kompakt diskdə) təqdim olunmalı, nüsxə müəllif
tərəfindən imzalanmalıdır.
6. Məqalənun mətni Microsoft Word proqramında Times New Roman şrifti ilə
yığılmalıdır. Şriftin ölçüsü 12, sətirlərarası interval 1 olmalıdır. Sol və sağ tərəfdən məsafə
2,8 sm, yuxarı və aşağıdan isə 3 sm olmalıdır. Birinci sətirdəki boşluq 1,25 sm, düstur,
rəsm və cədvəllərdə interval məsafələri (yuxarı və aşağıdan) 6 punkt olmalıdır. Şəkillər
(rəsmlər) 11 ölçülü rəsmaltı yazılarla müşayiət olunmalı və mətnə skan edilmiş şəkildə
(yəni skannerdən keçirilmiş şəkildə) daxil edilməlidir.
Cədvəllərdə şriftin
ölçüsü
11
olmalıdır. Düsturlar
Word Equation redaktorunda yığılmalıdır.
7. Təqdim olunun məqalə 5-15 səhifə həcmində olmalıdır (9000-27000 işarə).
Həcmi 15 səhifəni aşan məqalə yalnız redaksiya heyətinin razılığı ilə qəbul olunur. Mətnin
qrammatik cəhətdən düzgünlüyü müəllif tərəfindən yoxlanılmalıdır.
8. Qoşma səhifədə müəllifin adı, soyadı, atasının adı, elmi dərəcəsi
(varsa), iş yeri,
iş yerinin ünvanı, müəllifin e-mail ünvanı və əlaqə telefonları göstərilməli, habelə
əlyazmanın əvvəllər heç bir elmi nəşrdə dərc olunmadığı qeyd olunmalıdır.
əlaqə telefonu: (050) 645-13-58
email: fuadhud@yahoo.com
ünvan: Bakı AZ1072, Koroğlu Rəhimov küçəsi 45, Odlar Yurdu Universiteti, otaq №384
http://www.oyu.edu.az/index.php?newsid=39
175
GUIDE FOR AUTHORS
1.
All the submitted articles must be peer-reviewed. The peer-reviewers name and
affiliation must be included as part of the article to be located at the end after the
References. It should be on a separate line 2 lines below the last reference and start with
the words “Reviewed by…”.
2.
The contents of an article must meet generally accepted international scientific
norms. The aim and the purpose of the article as well as its feasibility must be clearly
indicated. It should deal with innovative ideas, developments, directions, misdirections,
areas which need to be explored, future outlook, prior errors, problems, personnel,
funding, or trends in the chosen field.
3.
The manuscript with incomplete coverage of the subject will not be accepted.
4.
The title of the article must be concise not to exceed 100 characters and be in
full conformity with the contents. The article should include keywords and subject index
(UDC). Also, an abstract is required consisting of: 1. 50-100 words; 2. author affiliations;
and 3. date of submission.
5.
Overseas authors are expected to submit their articles electronically to
fuadhud@yahoo.com. Local contributors should submit a hard copy (in A4 format) and
electronic version of their articles (in a compact disk) directly to the editorial office (see
contact addresses at the bottom of this page).
6.
Microsoft Word is the only preferred input program. The font used should be
Times New Roman of 12 points. Text must be single spaced with 2.8 cm left/right margins
and 3 cm top/bottom margins. Figures must be scanned and captioned in 11-points Times
New Roman. Formulae should be input using Word Equation. And tabular data should be
input using 11-points Times New Roman.
7.
Authors are encouraged to submit articles ranging from 5-15 pages (including
appendixes, references, figures and tables). Sanction of editorial board is required for the
acceptance of manuscripts exceeding 15 pages. The author should check the text for
grammar.
8.
Each article should include title, name, patronymic, current affiliation, postal
address, e-mail and phone numbers of the author who should also provide a written
evidence that the presented manuscript has been never published before.
Tel.: (+994 50) 645 13 58
email: fuadhud@yahoo.com
Postal address: Room 384, Odlar Yurdu University, 45 K.Rahimov St., Baku AZ1072, Azerbaijan
http://www.oyu.edu.az/eng/index.php?newsid=96
176
ПРАВИЛА ДЛЯ АВТОРОВ
1.
За исключением докторов наук и профессоров, каждая статья должна
иметь рецензию доктора наук в соответствующей области науки или же
утвердительную выписку из заседания ученого совета соответствующей
организации c указанием даты заседания и номера протокола.
2.
Структура представляемой в журнал статьи должна отвечать
общемировым требованиям к научным статьям. То есть, статья должна
включать определение проблемы в общем виде, её связь с важными научными и
практическими задачами; анализ последних достижений и публикаций по
данной проблеме, на которые опирается автор; выделение нерешённых частей
проблемы, которым посвящается данная статья; формирование целей статьи
(постановка задачи); содержание основного исследования с полным обоснованием
полученных научных результатов; выводы из проведенного исследования и
перспективы в данном направлении.
3.
Рукопись, в которой материал изложен поверхностно, тезисно, без
достаточного научного обоснования - не принимается.
4.
Заголовок должен быть кратким, отражать содержание статьи и не
превышать 100 знаков. Статья должна содержать ключевые слова на трёх языках
(азербайджанском, английском и русском) и индекс УДК. Если язык статьи –
азербайджанский, в конце приводятся идентичные по содержанию резюме на
английском и русском языках. Аналогично, англоязычная статья сопровождается
азербайджанским и русским, а русскоязычная – азербайджанским и английским
резюме (идентичного содержания).
5.
Рукопись представляется в редакцию журнала в одном экземпляре
хорошего качества формата А4 вместе с электронным вариантом (на компактном
диске). Экземпляр подписывается автором.
6.
Текст статьи должен быть набран в программе Microsoft Word шрифтом
Times New Roman 12 размера с одиночным междустрочным интервалом. Верхние и
нижние поля – 3 см, левые и правые – 2.8 см. Отступы: первой строки (абзац) – 1,25
см, интервалы (выше и ниже) от формул, рисунков, таблиц – 6 п.т. Рисунки и фото
сопровождаются подрисуночными текстами в шрифте Times New Roman 11 размера
и вставляются в текст в отсканированном виде. Формулы набираются в редакторе
Word Equation с полуторным междустрочным интервалом.
7.
Объём представляемой статьи должен быть в пределах 5 - 15 страниц (9000
– 27000 знаков без пропусков). Статьи большего объема принимаются только по
согласованию с редколлегией журнала. Текст должен быть проверен на
грамматические ошибки, вычитан и просмотрен автором.
8.
На отдельной странице указываются фамилии, инициалы автора, учёная
степень (если имеется), место работы, почтовый адрес места работы, а также
электронный адрес и контактные телефоны автора. В сопроводительном письме
следует указать, что рукопись ранее нигде не публиковалась.
контактный телефон редакции: (+994 50) 645 13 58
email: fuadhud@yahoo.com
адрес: Баку AZ1072, ул.Кёроглу Рахимова 45, Университет Одлар Юрду, комната №384
http://www.oyu.edu.az/ru/index.php?newsid=48
167
ODLAR YURDU UNİVERSİTETİNİN ELMİ VƏ PEDAQOJİ XƏBƏRLƏRİ
THE SCIENTIFIC AND PEDAGOGICAL NEWS OF ODLAR YURDU UNIVERSITY
2015 - № 41
MÜASİR ŞƏRAİTDƏ İSTEHSAL SƏNAYESİNDƏ MÜƏSSİSƏLƏRİN
İDARƏSİNDƏ İNNOVATİV STRATEGİYA
Z.A.Aslanov
Odlar Yurdu Universiteti, doktorant
oyu-asp@mail.ru,
Açar sözlər: innovativ, strategiya, müəssisə, sənaye
Ключевые слова: инновационная, стратегия, предприятие, промышленность
Key words: innovative, strategy, enterprise, industry
Aktiv innovativ fəaliyyət vasitəsi ilə sənaye müəssisələri rəqabət mühitinin artması
şəraitində öz texnoloji inkişaf səviyyəsinin artırılmasını əldə edirlər. Lakin qlobal rəqabət
şəraitində bu proses kifayət deyil. Sənaye müəssisələrində idarəetmənin effektli qərarlar
qəbul edən uzun müddətli və sistemli innovativ strategiyanın inkişaf etdirilməsi vacibdir.
Məhz sistemli innovativ strategiyanın inkişafı sənaye müəssisələrinə qoyulan məqsədlərə
çatmağa imkan verir.
İdarəetmənin innovativ strategiyasının həyata keçirilməsi təsirin sadəcə daxili deyil,
həmçinin xarici faktorlarına da reaksiya göstərən və nəticədə xarici bazara çıxış üçün
lazımi şərait yaradacaq sənaye müəssisələrin təşkilati strukturunun formalaşmasına gətirib
çıxaracaq. Bunların hamısı sənaye müəssisələrinin idarəetməsinin yeni innovativ
strategiyasının inkişafı, bir sıra nəzəri və metodoloji gedişlərin araşdırılması və inkişafı
üçün lazımi fon təşkil edir və bununla da məqalənin mövzusunun aktuallığını təsdiq edir.
İdarəetmənin innovativ strategiyası sahəsində metodoloji və nəzəri fəaliyyətlərin bazası
hələ qərb, sonra da yerli alimlər tərəfindən qoyulmuşdur. Eyni zamanda qeyd etmək
lazımdır ki, sənaye müəssisələri səviyyəsində, həm nəzəri, həm də praktik planda
innovativ idarəetmə strategiyası problemlərinin sistemli araşdırılması tam kompleksi
şəkildəaparılmamışdır. Deməli sənaye müəssisələrinin idarəedilməsinin innovativ
strategiyası problemlərinin tam araşdırılmaması məqalənin məqsəd və həllini təyin edərək
daha dərin işlənilməsini tələb edir.
Məqsəd sənaye müəssisələrinin idarəedilməsinin innovativ strategiyasının
təkmilləşdirilməsi problemləri üzrə praktik tövsiyyələrinin düşünülməsi və əsas nəzəri-
metodoloji qaydaların işlənilməsi və formalaşmasıdır.
Məqsədin həlli üçün aşağıdakı məsələlər həll olunmuşdur:
- müəssisələrin idarəedilməsinin innovativ strategiyasının mahiyyətini, təsnifat və
prinsiplərinin kateqoriyasını açmaq
- metodoloji bazanı sistemləşdirmək və idarəetmənin innovativ strategiyası konsepsiyasını
işləmək
- müəssisənin idarəedilməsinin innovativ strategiyasının işlənilməsinin xüsusiyyətlərini
təyin etmək
- müəssisənin idarəedilməsinin innovativ strategiyasının effektivliyinin analizinin
metodikasını işləmək
168
Z.A.Aslanov
- respublikada innovativ proseslərin kompleks analizini vermək
- istehsal sənayesinin müəssisələrinin diaqnostikasını aparmaq və onun inkişaf
perspektivini təyin etmək
- müəssisələrdə sahibkar innovativ proseslərin idarəedilməsini təkmilləşdirmək
- müəssisənin innovativ strategiyasına seçim etmək və onların fəaliyyətinə qiymət vermək
- müəssisələrin idarəedilməsinin innovativ strategiyası effektivliyini təyin etmək.
Araşdırma obyekti olaraq respublikanın həm istehsal məqsədli məhsulunu, həm də
istehlak mallarını istehsal edən istehsal sənaye müəssisələrinin strateji innovativ fəaliyyəti
çıxış edir (ərzaq və qeyri ərzaq malları daxil).
Araşdırmanın predmeti istehsal sənayesində müəssisələrin idarəedilməsinin innovativ
strategiyasının işlənməsi prosesində idarəetmə və iqtisadi əlaqələrin araşdırılmasıdır.
Məqalənin nəzəri-metodoloji əsasını istər makro, istərsə də mikroiqtisadi səviyyələrdə
innovativ strateji idarəetmə problemləri üzrə elmi məqalələr və monoqrafiyalar
formasında həm xarici, həm də yerli araşdırmalar təşkil edir. Problemin həlli prosesində
sistemli yanaşma və analizin metodları, iqtisadi-riyazi və statik metodlar istifadə
edilmişdir.
Araşdırmanın informasiya bazasını Dövlət Statistika Komitəsi və Azərbaycan
Respublikasının İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyinin göstəriciləri, xarici və yerli
analitiklərin araşdırmalarının bir sıra nəticələri, istehsal sənayesi müəssisələrinin rəsmi
praktik materialları, eləcə də İnternet şəbəkəsinin informasiya resursları təşkil etmişdir.
Araşdırmanın elmi yeniliyi sənaye müəssisələrinin innovativ idarəedilməsinin
formalaşması üzrə metodoloji və metodik qaydaların işlənilməsindədir.
Müəssisənin idarəedilməsinin innovativ strategiyasının təsnifatının yeni sistemi
mövcuddur.Araşdırma nəticəsində müəssisənin idarəedilməsinin innovativ strategiyasının
yeni konsepsiyasının işlənilməsində və metodoloji bazanın sistemləşidirlməsi ortaya
çıxarılmışdır. Sənaye müəssisələrinin idarəedilməsinin innovativ strategiyasının
işlənilməsinin xüsusiyyətləri işlənərəkmühüm nəticələr əldə olunmuşdur. Araşdırma
nəticəsində respublikada innovativ proseslərin sistemli analizi aparılmış və onların üstün
və zəif cəhətləri ortaya çıxarılmışdır.
Araşdırmanın üstün cəhətlərindən biri istehsal sənayesi müəssisələrinin diaqnostikası
aparılmışdır. Bu diaqnostika nəticəsində innovativ inkişafın gələcək perspektivləri
işlənilmişdir.
Sənaye müəssisələrində sahibkar innovativ proseslərin idarəedilməsinin təkmilləşdirilməsi
yolları araşdırılaraq bu sahədə əvəzolunmaz nəticələr ortaya qoyulmuşdur. Araşdırmalar
nəticəsində sənaye müəssisəsinin innovativ strategiyasına seçim edilmişdir. Bu seçim
edilərkən eyni zamanda sənaye müəssisəsinin innovativ strategiyasının fəaliyyətinə qiymət
verilmişdir.
İstehsal sənayesinin müəssisələrinin idarəedilməsinin innovativ strategiyasının
effektivliyinin hesabı aparılaraq sənaye müəssisələrinin idarəedilməsinin innovativ
strategiyası kimi sahəyə əvəzolunmaz nəticələr əldə olunmuşdur.
Dostları ilə paylaş: |