Международный
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Международный научный журнал № 7 (100), часть 1 « Научный импульс » Февраль , 202 3 940 yondashmoq lozim boʻladi. Birinchi va ikkinchi sinflarda bolalar maktab hayotida faoliyat koʻrsatishga tayyorlanadi. Oʻquv fanlaridan umumiy tushunchalar beriladi oʻqish, yozish, hisoblash, kuzatish va mehnat malakalari hosil qilishga savodxonlik toʻliq egallanishiga asosiy e’tibor qaratishdi. Uchinchi, to`rtinchi sinflarda esa bilim, koʻnikma va malakalar yanada mustahkamlanadi, dastlabki nazariy tushunchalar hamda tasavvurlar hosil qilinadi. Ma’lumki, odam hamisha oʻzining ogʻzaki va yozma nutq takomili bilan qiziqib kelgan. Aynan nutqiy imkoniyatlari orqali inson oʻz ichki olamini,tuygʻularini toʻliq namoyon etadi. Boshlangʻich sinflar oʻqituvchisi adabiy ta’lim amaliyotida oʻquvchilarning ijodiy nutqiy faoliyatini tizimga solish uchun har xil metod va usullardan foydalanishi mumkin. Oʻqish darslarida nutq oʻstirishning asosiy yoʻnalishlaridan biri matnning oʻquv tahlili boʻlib, u har xil nutqiy vaziyatlarni hosil qilish, dialogik muloqot uchun vaziyat yaratish, adabiy mavzularda monologik nutq turlaridan foydalanishga oʻrgatish orqali amalga oshiriladi. Oʻquvchilar nutqining rivojlanganligini tekshirish mezonlari faol leksika, terminologiya, tasviriy ifodalarga egalik, nutqni mazmunli, ma’lumotlarga boy qilish, chiqishlarni mantiqiy aniqlik va xulosalarning mustaqilligi bilan boyitish va hokazolar bilan belgilanadi. Kichik oʻquvchilarning yozma va ogʻzaki nutqi darajasi bugungi kunda nafaqat metodik yoki pedagogik, balki jamiyat miqyosidagi ijtimoiy muammolardan biri boʻlib turibdi. Kommunikativ muloqot ishtirokchilarining koʻpchigi oʻz fikrini aniq va ravon ifodalashga,fikrlarini ma’lum bir tizimda bayon etish qobiliyatiga, balki ta’lim tizimining barcha bosqichlarida, barcha o’quv fanlari tizimida kuzatish mumkin. Ta’lim amaliyotida, asosan, adabiy ta’limda fikr ifodalashning nozik tomonlari, uning rang-barangligi va emotsionalligiga erishishga e’tibor qaratiladi. Nutq ifodalashda bunday koʻnikmalarni egallash va ogʻzaki nutqni takomillashtirish suhbat, muhokama, qayta hikoyalash, dialoglar, ma’ruzalar asnosida amalga oshiriladi. Maktabdagi barcha oʻquv fanlarini oʻzlashtirishda, xususan, boshlangʻich adabiy ta’limda ham oʻz maqsadidan kelib chiqqan holda birinchi sinfdan boshlab tasviriy san’at asarlariga murojaat qilinadi. Chunki Xalq ta’limi vazirligining 2018-2019-oʻquv yiliga moʻljallangan tayanch oʻquv rejasida tasviriy san’at darslariga boshlangʻich ta’limning 1-sinfidan boshlab haftasiga bir soatdan vaqt ajratilgan.Demak,oʻquvchilar ta’limning dastlabki sinfidan boshlab moʻyqalam san’at namunalarini oʻrganadilar.Boshlangʻich adabiy ta’lim amaliyotida adabiy-badiiy asarlar qanday oʻqib tahlilga tortilsa, moʻyqalam mahsuli boʻlgan suratlarni ham huddi shunday oʻqish va tushunish, tahlil qilish maqsadga muvofiqdir. Chunki badiiy matnda ham, mo’yqalam asarida ham mavzu sujet, gʻoya, badiiy uslub, obrazlar, timsollar boʻlib, har ikki yoʻnalishdagi asarlarda tasvirlangan voqeaning davri, qahramonlari oʻz ifodasini topgan boʻladi.Ammo, shuni afsus bilan tan olish kerakki, birorta oʻqituvchi, nafaqat boshlangʻich sinflar, balki yuqori sinf muallimlari ham, san’at asarlarining yaratilishi, undagi mavzu, sujet, gʻoya, badiiylik haqida joʻyali ma’lumot bera olmaydi. Chunki milliy oliy pedagogik ta‘limda boʻlajak oʻqituvchilar bunga-tasviriy san‘at namunalarini oʻqishga oʻrgatmaydi. Shu boisdan tasviriy san‘at namunalaridan nechta darsda,qaysi sinfda foydalanishidan qat’i nazar, mohiyatiga kirilmay, tahlilga tortilmay qoldirilib ketilaveriladi. Sababi, oʻqituvchilar Международный научный журнал № 7 (100), Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|