Международный
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
часть 1 « Научный импульс » Февраль , 202 3 942 Mavzu inshoning nima haqida yozilishini belgilaydi.Mavzu o’quvchiga tushunarli tarzda tushunilishi lozim.Odatda,insho mavzusi sodda va atov gaplardan tuziladi.Uning aniq va izchil tarzda tuzilishi inshoning ijobiy natijasini ta’minlaydi.Mavzu bilan tanishgan o’quvchi inshoning kompozitsiyasini,tuzilishini,nimalar haqida fikrlash lozimligini tasavvur etishi kerak.Aks holda,insho mavzusidan tashqari masalalarga bag’ishlanib qolishi mumkin. PLAN Inshoning planini tuzish uni yozish jarayonida eng muhim bosqichlaridan biridir.Ma’lumki,o’rta maktabdagi insho plani xarakter jihatdan ikki xil bo’ladi:a) sodda plan; b) murakkab plan.O’quvchi plan turini yozilayotgab mavzuning xususiyatiga qarab tanlaydi. EPIGRAF Epigraf adabiy asarning yoki uning biror qismi (bobi)ning mazmunini ifodalaydigan,asosiy g’oyasini ochib beradigan ibora,maqola yoki matal,aforizm,hikmatli so’z va hokazolar bo’ladi.Epigrafdan o’quvchilar insho yozishda ham foydalaniladi. TEZIS Tezis inshoda bayon qilinadigan asosiy fikrdan iborat.Tajribali o’qituvchilar o’z o’quvchilarida inshoning tezisini tuzish malakasini hosil qilishga alohida e’tibor bilan qaraydi.Odatda,planda keltirilgan moddalar biroz sharhlanganda insho tezisiga aylanadi. DALIL O’quvchilar o’z fikrlarini dalillashni og’zaki savol-javob qilishda o’rganadilar.O’quvchining o’tilgan mavzu haqidagi fikri albatta adabiy materialdan misol keltirilgan holda dalillanadi.Dalil keltirishning zarurligi o’quvchida bevosita birinchi manbaga murojaat qilish majburiyatini yuklaydi.O’qituvchi ish faoliyatida dalilash san’atini yaxshi egallagan bo’lsa,o’quvchilarni tahlilash usullari bilan tanishtirib borsa,yozma ishni yozishga o’rgatish ancha osonlashadi. Shu terminlar bilan insho yozilsa,insho yaxshi yoritib beriladi.Boshlang’ich sinf o’quvchilarining og’zaki nutqi bilan bog’liq holda ularning yozma nutqini rivojlantirish ham muhim ahamiyat kasb etadi.Ma’lumki,yozma nutqning o’ziga xos xususiyatlari mavjud.U kommunikativ jarayonda bevosita ishtirok etmaydi.Agar o’zaki nutqda jumla yoki so’zlarning to’liq ifodalanmasligi,ayrim qo’shimchalarning tushirib qoldirilishi,almashinishi singari holatlar yuz berishi mumkin bo’lsa,yozma nutqda fikr ifodalashda mantiqiy izchillik,so’z va iboralarning tizimliligi taqozo etiladi.O’quvchi yozma nutqini takomillashtirishning keng tarqalgan usuli turfa janrlarda va har xil adabiy mavzularda insholar,esselar,bayonlar yozdirishga undashdir.O’quvchilarning boshqa turdagi mustaqil ishlari,yozma shaklda bajariladigan uy vazifalari ham yozma nuttqining rivojlanishiga ko’maklashadi. Umumiy o’rta ta’lim maktablari boshlang’ich sinflarida insholar erkin mavzular (asosiy materialning olinajak manbasi,janri,hajmi,bajarish yo’li va usuliga,qo’shimcha topshiriqlari mavjudliliga ko’ra) da,maqsadiga ko’ra ta’limiy hamda nazorat shaklida tashkil etiladi.Dastlabki-alifbegacha va alifbe (taxminan,12-13 hafta), hali bolalar o’qishni ham, |