Mühazirə 1 Hidrogeologiya elminin yaranma və inkişaf tarixi haqqında qısa anlayış

Чохиллик донма яразиляринин характерик хцсусиййяти ашаьыдакылардан ибарятдир:

1.Суйун (Щ2О) щяр 3 фазада – бярк (буз), майе (сярбяст вя ялагяли су) вя бухар щалында мювъуд олмасы.

2.Бу фазаларын юз араларында, йерляшдикляри донмуш вя дону ачылмыш сцхурларла гаршылыглы ялагядар олмасы.

Н.И.Толстихин чохиллик донма районларынын йералты суларыны шагули кясилишдя ашаьыдакы 3 типя бюлцр:

1.Донмацстц сулар, щансы ки, чохиллик донма гаты цзяриндя йатырлар.

2.Донмаарасы сулар, мянфи температурлу сцхур гатында формалашан сулардыр.

3.Донмаалты сулар, щансы ки, чохиллик донма гатындан ашаьыда йерляшян сулардыр.

1.Донмацстц сулар – Чохиллик донма гаты цзяриндя йерляшян вя ил ярзиндя суйун фаза дяйишкянлийи баш верян (суйун гышда донмасы, йайда яримяси) цст сцхур тябягяси фяал тябягя адланыр. Донмацстц сулар ясасян бутябягядя йатырлар. Фяал тябягянин галынлыьы йерли иглим шяраитиндян асылы олараг бир нечя см-дян 3-5м-дякдяйишир. Бу сулар яксярян ЫВ дювр йашлы чюкцнтцлярдя йайылмышлар вя чохиллик донма гаты онлар цчцн судайаьы щесаб олунур.  Донмацстц суларын ясас гидаланма мянбяйи атмосфер чюкцнтцляри щесаб олунур.

Донмацстц сулар адятян аз минераллашмайа малик олурлар. Йалныз йашайыш мянтягяляри йахынлыьында йер сятщиндян баш верян чирклянмя иля ялагядар хлорид вя нитрат бирляшмяляринин мигдарынын артмасы бу суларын минераллашма дяряъясинин артмасына сябяб олур. Бу сулардан мювсцми вя суйа тялябаты аз олан кичик обйектлярин су тяъщизатында истифадя олунур.