Shaxs shakllanishi haqidagi nazariyalar

1. Shaxs shakllanishi haqidagi nazariyalar

Jahon psixologiya fanida shaxsning kamoloti uning rivojlanishi to‘g‘risida xilma-xil nazariyalar yaratilgan bo‘lib, tadqiqotchilar inson shaxsini o‘rganishda turlicha pozisiyadan turib yondoshadilar va muammoning mohiyatini yoritishda ham o‘ziga xos yondashuvlarga egadirlar. Mazkur nazariyalar qatoriga biogenetik, sosiogenetik, psixogenetik, kognitiv, psixoanalitik, bixevioristik nazariyalarni kiritish mumkin

2. Teperament nazariyasi

V.S.Merlinning konsepsiyasi temperamentning psixologik nazariyalari deya ataladi .
Temperament ajralmas {integral} individulalikning umumiy tizimidagi alohida bir bosqich hisoblandadi. Ohirgisi quydagi darajalardan iborat: biokimyobiy, somatik, neyrodinamik, psixodinamik, shaxsning hususiyatlari darajasi, ijtimoiy o’rinlar darajasi. temperametning strukturasida quydagilar ajratilib ko’rsatiladi: yekstroversiya, psixikfaoliyat, obektiv holatga bog’liqligi kabi psixodinamik bezovtalik, havfli holat qutulishidan qochish reaksiyasi kabi: Reaktivlik rag’batlantirishga javoban reaksiya tezligi
Impulsilik u shunday tezlikki u yordamida emotsiylar ma‘lum bir faoliyatni rag’batlantiruvchi kuchga ega bo’ladi
3. Gumoral nazariyasi
Gippokratning ―Gumoral nazariyasi‖ , ernest Krechmer va Sheldon tomonidan o’rganilgan shaxs somatik va temperament harakterestikasining aloqasi, XX asrning 20yillarida I.P.Pavlov Nerv sistemasining tipologiyasi va hususiyatlarini o’rganish sohasida o’lkan burilish yasadi va U bu hususiyatlarni Gippokrat taklif etgan tipalogiya(sngvinik, xolerik, flegmatik, melanxolik) bilan solishtirdi.
4. Intellekt nazariyasi
J.Piaje¹ intellekt nazariyasi ikkita muhim jihatga ajratilgan bo’lib, u intellekt funksiyalari va intellektning davrlari ta‘limotini o’z ichiga qamrab oladi. Intellektning asosiy funksiyalari qatoriga uyushqoqlik (tartiblilik) va adaptatsiya (moslashish,ko’nikish) dan iborat bo’lib, intellektning funksional invariantligi deb yuritiladi.