Testosteron eksikliği olan erektil disfonsiyonlu hastalarda yüksek kardiyovasküler risk açısından ne zaman dikkatli olunmalı? Erkek cinsel sağLIĞI

Testosteron eksikliği olan erektil disfonsiyonlu 

hastalarda yüksek kardiyovasküler risk açısından 

ne zaman dikkatli olunmalı?

ERKEK CİNSEL SAĞLIĞI

Güncel Makale Özeti

Erektil disfonksiyon (ED), yaşlanan erkeklerde (özellikle 

40-70 yaş arasındaki erkeklerde %50’den fazla görülmek 

üzere), yaygın bir hastalıktır. Sedanter yaşam, sigara kulla-

nımı, obezite, hiperlipidemi, hipertansiyon gibi değiştirile-

bilir risk faktörleri ile sıklıkla ilişkilidir. ED, kardiyovasküler 

hastalıklar (KVH) ve bunlara bağlı mortalite riskinde artış 

yapmaktadır.  Diyabetli  hastalarda  risk  yaklaşık  2  kat  art-

maktadır. Bu nedenlerle ED’li hastalar KVH açısından ay-

rıntılı değerlendirilmelidir. 

ED, testosteron eksikliğinin en yaygın belirtilerinden bi-

risidir. Bu durum yaşla birlikte artan şekilde serum testos-

teron düşüklüğü ile ilişkilidir. Düşük testosteron değerinin, 

diyabet, metabolik sendrom (MS) ve KVH ile ilişkili olduğu 

düşünülmektedir. Testosteron düşüklüğü ile MS arasında 

yolağı tam bilinmese de bir ilişkinin olduğu kanıtlanmıştır. 

Düşük testosteronlu erkeklerde, KVH’nda artışta diyabet, 

hipertansiyon ve obezite gibi morbiditelerin ilişkisi olduğu 

gösterilmiştir. 

Çoğu  kılavuzda  ED  belirtileri  olan  erkeklerde  serum 

testosteronu  (sT)  bakılması  ve  gerekli  durumlarda  tes-

tosteron yerine koyma tedavisi (TRT) önerilmektedir. Her 

ne kadar sT seviyesi ile ED’li erkeklerde KVH risk artışının 

ilişkisi bilinmese de TRT başlanması için belirlenen bir eşik 

değerin KVH riskinde de azalma yapması beklenmelidir..

Bu çalışmada total testosteron (TT) için iki eşik değer 

kullanılarak  (EUA  kılavuzlarına  göre,  8  and  12  nmol/L), 

herhangi  bir  TT  değerinde  ED’li  erkeklerde  görülen  yay-

gın KVH risk faktörlerinin ve yaşam boyu öneminin sap-

tanması amaçlanmış. Çalışmada Ocak-Eylül 2009 tarihleri 

arasında, İspanya’da çok merkezli, kesitsel ve gözlemsel 

olarak,  394  ürolog  veya  androlog  tarafından,  IIEF-EF  ile 

(Erectile  Function  domain  of  the  International  Index  of 

Erectile  Function)  tanı  konulan  ≥18  yaş  1382  ED’li  hasta 

(1278 hasta değerleri analiz edilmiş) değerlendirilmiş. Tek 

dışlama kriteri ise çalışmaya katılmayı ret edilmesi olmuş. 

Yaş, vücut kitle indeksi, bel çevresi, tütün ve alkol kullanı-

José M. Martínez-Jabaloyas, DE-SDT study group 

J Sex Med 2014;11:2083–2091

mı, hiperlipidemi, hipertansiyon, diyabet ve bunlarla iliş-

kili kullanılan sT düşüklüğü yapabilen ilaçlar kaydedilmiş. 

Obezite için BMI ≥30 kg/m2, abdominal obezite için bel 

çevresi ≥102 cm olması, sigara kullanımı için en az bir yıl 

kullanılması,  alkol  kullanımı  için  haftada  2  bardak  şarap 

veya  3-4  bira  içimi  olması  kabul  edilmiş.  ED  şiddeti  de 

IIEF-EF skoruna göre hafif, hafif orta, orta ve şiddetli olarak 

belirlenmiş. Ayrıca sT da üç eşik değer (≤8 nmol/L, 8–12 

nmol/L, ≥12 nmol/L) kabul edilmiş.

Çalışma sonucunda ED’li erkeklerde, düşük T prevalan-

sı sT eşik değeri 8 nmol/L kabul edilirse %13.7, eşik de-

ğer 12nmol/L kabul edilirse ise %33.3 olarak saptanmış-

tır.  Düşük  testosteronlu  erkekler  beklenen  şekilde  daha 

yaşlı  saptanmıştır.  ED’li  hastaların  KVH  riski,  sT  seviyesi 

12nmol/L vey daha yüksek ise anlamlı olarak artmış ola-

rak gözlenmiş. ED ile ilişkili KVH risk faktörleri prevalansı 

çalışmada  yüksek  saptanmış.  En  yaygın  KVH  risk  faktör-

leri hipertansiyon (%47.6) ve hiperlipidemi (%33.3) olarak 

gözlenmiştir. Diyabet prevalansında çok artış izlenmemiş. 

Hipertansiyon  ve  hiperlipidemi  65  yaş  üzeri  erkeklerde, 

diyabet ise orta yaşlı erkeklerde düşük testesteron artışın-

da  ilişkili  saptanmıştır.  Obezite  prevalansı  %22  saptanır-

ken, düşük testosteronlu erkeklerde bu oran %29.5 olarak 

saptanmıştır. Abdominal obeziteli (bel çevresi >102 cm) 

hastalarda düşük testosteron oranı göreceli olarak artmış 

olarak gözlenmiştir. Bunun yüksek beklenmesine rağmen 

bu şekilde saptanmasında abdominal obeziteli hasta sa-

yısının daha çok olması gösterilmiş. Aşırı alkol kullanımı, 

TT ≤8 nmol/L olan erkeklerde yüksek oranda saptanmış 

ancak bu grup sayısal olarak küçük olduğundan analiz ya-

pılamamıştır.

Sonuç olarak çalışmada, farklı yaşlara göre risk faktör-

lerinin dağılımı değişmekle birlikte, ED’li erkeklerde KVH 

risk artışı ile ilişkili sT seviyesi ≥12nmol/L olabilir. Obezite 

ve şiddetli ED, düşük T-ilişkili CV riskinin en iyi gösterge-

lerindendir.  Düşük  sT  değerlerinde  kontrol  ölçümlerinin 

254

Güncel Makale Özeti

yapılmamış  olması,  sT  tek  merkezde  çalışılmaması,  ko-

morbidite kayıtlarında bazı eksikliklerin olması ve ED’si ol-

mayan hastaların alındığı bir kontrol grubunun olmaması 

çalışmanın bazı eksik yönlerini oluşturmaktadır. Androloji 

polikliniklerinde  kan  basıncı  ölçümünün  rutin  olarak  ya-

pılması, düşük testosteron saptandığında ilişkili durumlar 

varsa  gerekli  konsültasyonların  yapılması  gerekliliği  öne 

çıkmaktadır.

Çeviri

Uzm. Dr. Ercan Kazan, Uzm. Dr. Akın Soner Amasyalı

Adnan Menderes Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Üroloji AD

ERKEK CİNSEL SAĞLIĞI

255