TİP 2 Dİyabetli hastalarda c vitamiNİ uygulamasinin eritrosit glutatyon ve hba1c düzeyleri Üzerine etkiSİ

TİP 2 DİYABETLİ HASTALARDA  

C VİTAMİNİ UYGULAMASININ  

ERİTROSİT GLUTATYON VE  

HBA1C DÜZEYLERİ ÜZERİNE ETKİSİ*  

 

 

Müjgan CENGİZ, Salih CENGİZ  

 

 

Background and Design.-  Diabetes melli-

tus (DM) has  some complications. Oxida-

tive stress plays an important role in the 

creation of  these complications. At the 

other hand vitamin C plays nonenzymatic 

antioxidant role in  the  organisms. The goal 

of our study was to compare glycosylated 

haemoglobin (HbA1c) and glutathione 

(GSH) levels of the 20 type 2 DM patients  

taking vitamin C  with the 20 type 2 DM pa-

tients taking placebo. The amount of  HbA1c 

by  chromatographic elution and glutathione 

were measured by using capillary electro-

phoresis technique at the first day, first 

month and second month. 

Results.- After usage of vitamin C for one 

month, the values of  HbA1c were de-

creased significantly but GSH levels were 

still without a significant difference. After us-

age of vitamin C for two months, the values 

of HbA1c were decreased significantly and 

GSH levels were increased significantly. Af-

ter one and two months usage of placebo, 

the values of both  HbA1c and GSH  were 

still without a significant difference. 

Conclusion.- Comparison of the vitamin C 

taking group with the plasebo receiving 

group showed that  these findings and re-

sults   must be considered as positive effect 

of the vitamin C to the patients. This is be-

cause of  the decreasing  of  the glycosy-

lated haemoglobin and increasing of  the  

glutathione levels. The glutathione levels 

are all found as in lower value when com-

pared with non chromatographic method. 

This is because of the exact molecular pre-

diction and measurement of the species. 

Cengiz M, Cengiz S. The effects of vitamin 

C administration on erythrocyte glutathione 

and HbA1c levels of  type 2 diabetic pa-

tients. Cerrahpaşa J Med 2000; 31: 211-

215. 

 

 

T 

ip 2 diyabet oldukça yaygõn bir 

hastalõktõr ve toplumun % 5-

10'unda görülür. Hastalarõn % 

80'inden fazlasõ 40 yaşõndan son-

ra bu hastalõğa yakalanmaktadõr ve şiş-

manlõk  bu hastalarõn çoğunda belirgin bir 

özelliktir.

1

 Bu tip diyabette insülin salgõsõ 

normaldir hatta insülin salgõsõ artabilir. 

Glukozun organizmaya alõnmasõ sonucu 

artan plazma glukoz düzeylerine insülin 

cevabõnda azalma olmaktadõr.

2-4

 Kan 

glukoz düzeyi hiperglisemik olarak kal-

maktadõr. Glikozile hemoglobin (HbA1c) 

değerleri kandaki ortalama glukoz düzey-

lerinin bir göstergesidir. 

Diyabette proteinlerin nonenzimatik 

glikozilasyonu ve serbest radikal üretimi 

artmaktadõr.

5,6

 Diyabetik hastalarda doku 

hasarõnõn proteinlerin nonenzimatik 

glikozilasyonundan dolayõ olduğu ileri sü-

rülmektedir. Bu hastalõkta bazõ proteinler 

glukoz ile bağlanõr ve anormal fiziksel ö-

zellikler gösterirler.

7-9

 

Antioksidan vitaminler insulin salgõ-

lanmasõnõn regülasyonunda önemli bir ro-

le sahiptir.  Doğal bir antioksidan olan 

GSH ve antioksidan vitaminler diyabetin 

komplikasyonlarõndan olan serbest radi-

kal oluşumunu engelleyebilmektedir.

10

 C 

vitamini ve glutatyon, diyabette görülen 

serbest radikal hasarõna karşõ hücreleri 

korumakla  görevlidirler. Bunlarõn dõşõn-

da  pek çok koruyucu sistemler de mevcut-

tur.

11

 

Bazõ araştõrõcõlarõn yaptõğõ çalõşmalar-

*Anahtar Kelimeler: Tip II Diyabet, C vitamini, Glikozil-

lenme, Glutatyon; Key Words: Type 2 Diabetes, Vitamin C, 

Glycosylation, Glutathione; Alõndõğõ Tarih: 29 Haziran 

2000; Doç. Dr. Müjgan Cengiz, İstanbul Üniversitesi Cer-

rahpaşa Tõp Fakültesi Tõbbi Biyolojik Bilimler Bölümü; 

Prof. Dr. Salih Cengiz, İstanbul Üniversitesi Adli Tõp ensti-

tüsü;  Yazõşma Adresi (Address): Dr. M Cengiz, Zuhuratba-

ba Mah. Akatlar sok. 1/12, 34740, Bakõrköy, İstanbul. 

http://www.ctf.istanbul.edu.tr/dergi/online/2000v31/s4/004a4.htm 

TİP 2 DİYABETLİ HASTALARDA C VİTAMİNİ; CENGİZ VE CENGİZ 

211 

Ekim-Aralõk 2000 

da diyabette HbA1c düzeylerinin artõşõnõn 

lipid peroksidasyonunu arttõrdõğõ gösteril-

miştir.

12

 C vitamininin ise  diyabette art-

mõş olan glukoz düzeylerini ve  ortaya çõ-

kan oksidatif hasarlarõ azaltabileceği be-

lirtilmiştir.

13

 

Diyabetik kişilerde eritrosit GSH dü-

zeyleri azaldõğõ gösterilmiştir.

14

 Ayrõca 

diyabetiklerde GSH peroksidaz aktivitesi-

nin de azaldõğõ ve eritrosit lipid peroksi-

dasyonunun arttõğõ saptanmõştõr.

15

 Diya-

betiklerde hepatik GSH düzeyleri de nor-

mal veya hafif azalmõş olarak bulunmuş-

tur.

15,16

 

Çalõşmamõzda, tip 2 diyabetli hastalar-

da C vitamininin HbA1c  ve GSH düzeyle-

rine etkisinin incelenmesi amaçlanmõştõr. 

 

YÖNTEM VE GEREÇLER 

Araştõrmamõzda, DETAE Diyabet Poliklini-

ği’nde takip edilen 20’şer kişiden oluşan iki 

grup  diyabetik olgu kullanõldõ. Bu gruplardan 

birine (birinci grup) C vitamini  diğerine 

(ikinci grup) plasebo verildi. Hastalarõn  bazõ 

kriterleri taşõmasõna dikkat edildi. Bu kriter-

ler: hastanõn tip II Diyabetli olmasõ, aşõrõ obez 

olmamasõ (Vücut kütle indeksi, BMI: 20-30), 

diyabet süresinin 10 yõldan az olmasõ, tek tip 

oral antidiyabetik [gliklazid etkin maddeli 

Diamicron (Servier İlaç) veya Betanorm (Ali 

Raif  İlaç)] kullanmasõ, açlõk kan şekerlerinin 

130 mg/dL nin üzerinde olmamasõ, yaşlarõnõn 

40-60 arasõnda olmasõdõr.  

Birinci gruba  günlük 1000 mg C vitamini-

ne eşdeğer  kalsiyum askorbat (Bilim İlaç) ver-

meye  başlamadan önce kan alõndõ ve bu, 0. 

gün olarak belirlendi. Daha sonra 30. ve 60. 

günlerde kan alõndõ.  İkinci gruba plasebo ve-

rildi ve aynõ şekilde kan alõndõ. 

Glikozillenmiş hemoglobin tayininde 

Helena Glyco Hb Quik Column kromatografi  

kiti kullanõldõ. Bu kit Hb A1c in miktar  tayini 

için mikrokromatografik yöntem kullanmak 

üzere hazõrlanmõştõr. Burada kullanõlan 

kromatografi türü katyon değiştirici kroma-

tografidir.

17

 Kolondaki negatif yüklü reçine, 

pozitif yüklü hemoglobin molekülüne ilgi gös-

terir. Seçici iyonik güç ve pH ta  HbA1c, HbA 

dan daha az pozitif  yüke sahiptir. Bu nedenle 

(-) yüklü reçineye HbA'dan daha zayõf olarak 

bağlanõr.  Böylece HbA1c kolondan daha erken 

ayrõlõr. HbA  reçineye tutunmuş halde kalõr. 

Spektrofotometrede  415 nm de  HbA1c  düze-

yi okunur. Total Hb düzeyi de ölçülür. HbA1c ' 

nin  total  Hb'ye oranõ % olarak hesaplanõr. 

GSH düzeyinin belirlenmesi için kapiller 

elektroforez yöntemi kullanõldõ. Bu amaçla 

9ml. EDTA'lõ kan örneği alõnõp plazmasõ uzak-

laştõrõldõ. Eritrosit paketi serum fizyolojik ile 3 

kez yõkandõ ve supernatant atõldõ. Eritrositler 

–70

o

C'de deney gününe kadar  saklandõ. Çalõş-

ma yapõlacağõ  zaman örnekler çözüldü. Üzeri-

ne 1 mol/L perklorik asit ilave edilip proteinle-

ri çöktürüldü. Supernatant pastör pipeti ile 

alõnõp pH'sõ 8,5'e ayarlandõ. Daha sonra 

filitreden geçirilerek  kapiller elektroforeze 

uygulandõ.

18

 

Kapiller elektroforezde çalõşma koşullarõ: 

Örneklerin elektroforeze uygulanmasõ için 

gerekli enjeksiyon süresi: 4 sn, enjeksiyon tü-

rü hidrodinamik, kapillerin uzunluğu 44 cm, 

kapillerin çapõ 75 (m, voltajõ 12.000 volt, sõcak-

lõğõ 30(C, deney süresi (runtime) 13 dakika, 

kullanõlan tampon miseller tampon (30 mM 

borat, 30 mM SDS  %1,5 asetonitril)  idi.  So-

nuçlar GSH standardõ ile karşõlaştõrõlarak he-

saplandõ. 

Çalõşmamõzda birinci grup  ile ikinci  gru-

bun 0-30. gün, 0-60. gün  % HbA1c düzeyleri 

ile mg/dL cinsinden GSH düzeylerinin istatis-

tiksel değerlendirmesinde eşleştirilmiş diziler-

de Student- t testi uygulandõ.  

 

BULGULAR 

Bulgularõmõza göre birinci grupta C vi-

tamini kullanmaya başlamadan önceki 

duruma göre 30. gün ve 60. gün sonunda-

ki HbA1c düzeylerinde ileri düzeyde an-

lamlõ bir azalma saptanmõştõr (p<0,001). 

İkinci gruba plasebo verildikten sonraki 

30. gün ve 60. gün sonunda ölçülen HbA1c 

değerleri  kullanõma başlamadan önceki 

(0. gün) değerleriyle karşõlaştõrõldõğõnda 

anlamlõ bir fark bulunamadõ  (p>0,05). 

Toplu sonuçlar  Tablo I’de gösterilmiştir.  

Birinci grupta 30. gün sonunda ölçülen 

GSH değerleri, 0. gün değerlerine  göre 

istatistiksel olarak anlamlõ bulunmamõş-

CERRAHPAŞA TIP DERGİSİ 

212 

Cilt (Sayõ): 31 (4) 

tõr (p>0,05). Aynõ ölçüm 60. gün  sonunda 

yapõldõğõnda anlamlõ bir fark bulunmuş-

tur (p<0,05). İkinci  grup GSH düzeyleri  

incelendiğinde, 30. ve 60. gün sonunda  0. 

güne göre anlamlõ bir fark bulunamadõ 

(p>0,05). 

 

TARTIŞMA  

Diabetes mellitus toplumda sõk görülen 

bir hastalõktõr. Nonenzimatik glikozilas-

yon, oksidatif stres ve lipid peroksidas-

yonu gibi çeşitli komplikasyonlarõ nede-

niyle diyabet en sõk araştõrõlan hastalõk-

lardandõr. 

Çalõşmamõzda tip 2 diyabetli hastalar-

da, antioksidan olarak verilen C vitamini-

nin nonenzimatik glikozillenme ve GSH'a 

etkileri incelenmiştir.  C vitamini kulla-

nan hastalarda, kullanmaya başlamadan 

önceki duruma 30. gün ve 60. gün sonun-

da HbA1c düzeyinde ileri düzeyde bir a-

zalma belirlenmiştir (p<0,001). Plasebo 

kullanan hasta grubunda ise 30. gün ve 

60. gün sonunda HbA1c değerlerinde an-

lamlõ bir fark görülmemiştir (p>0,05). 

Bu durum C vitamininin diyabetik has-

talar üzerine yararlõ bir etkisi olduğunu 

göstermektedir.

13

 Diyabetik sõçanlar üze-

rinde yapõlan bir çalõşmada askorbatõn 

artmõş kan glukoz düzeylerini azalttõğõ  ve 

diğer bir çalõşmada ise  diyabette oksidatif 

streste de ileri derecede bir düzelme sağ-

ladõğõ saptanmõştõr.

11,13

 Çalõşmamõz, hay-

van deneylerinden elde edilmiş sonuçlar  

ile uyum içindedir. Ayrõca Kaneto ve ark. 

bulgularõ, pankreas beta hücrelerinin 

glukoz toksisitesine karşõ korunmasõnda 

C vitamininin çok değerli bir antioksidan 

olduğu yönündedir. Ayrõca  histolojik ana-

lizlerde  antioksidan verilen diyabetik fa-

relerin  beta hücrelerinin verilmiyenlere 

göre daha büyük olduklarõ, buna neden 

olarak da antioksidanlarõn beta hücreleri-

nin  çoğalmasõna etki etmeden apoptozisi 

önlediği belirtilmiştir. Bunun sonucu ola-

rak kronik hiperglisemide apoptozisin u-

yarõlmasõnõn antioksidan kullanõlarak en-

gellenebileceği hipotezi ileri sürülmekte-

dir.

19

  Çalõşmamõzõn  bulgularõ bu hipotez-

le  birlikte  uzun süreli C vitamini desteği-

nin protein veya hemoglobin glikozi-

lasyonunu önlediği iddialarõnõ destekler 

içeriktedir. 

C vitamini alan hastalarda GSH düzey-

leri, 0-30. gün arasõnda kõyaslandõğõnda 

anlamlõ bir artõş bulunamamõş, 0-60. gün 

arasõnda anlamlõ bir artõş bulunmuştur. 

Plasebo kullanan hastalarda 30. gün ile 

TİP 2 DİYABETLİ HASTALARDA C VİTAMİNİ; CENGİZ VE CENGİZ 

213 

Ekim-Aralõk 2000 

                                                          C vitamini alan grup        Plasebo (kontrol) grubu 

                                                                      n=20                                             n=20 

 

HbA

1c 

                                     

 

0.

 

gün

  

        11.92 ± 1.04                           10.27 ± 1.84 

 

(%)                            

30.gün

       

10.16 ± 0.89                            11.18 ± 1.34  

                                                      

a**                                             

                                  

60. gün

       

9.43 ± 0.52                             10.31 ± 1.62  

                                                                             b**                                                    

GSH

                           

0. gün          

17.68 ± 8.24                           19.50 ± 10.61

 

(mg/dL) 

                      

30.gün

        

18.89 ± 9.23                          18.84 ± 11.43 

                                  

60.gün

        

22.60 ±11.83                         19.07 ± 13.79 

                                                                             c*                                                    

 

 

Tablo I.  C Vitamini ve Plasebo Kullanan Tip 2 Diyabetli Hastalarõn  

HbA1c ve GSH Düzeyleri (Ortalama ± SD) 

a: C vitamini  alan grubun  0. gün ile 30. gün arasõnda HbA

1c 

 nin istatistiki farklarõ; b: C vitamini  alan grubun 0. gün 

ile 60. gün arasõnda HbA

1c 

 nin istatistiki farklarõ; c: C vitamini  alan grubun 0. gün ile 60. gün  arasõnda GSH’ un 

istatistiki farklarõ; *: p<0.05;  **: p<0.001. 

60. gün kõyaslandõğõnda  GSH düzeyleri 

arasõnda anlamlõ bir fark bulunamamõş-

tõr. 

Tablo I’de görüldüğü gibi C vitamini a-

lan ve C vitamini yerine plasebo verilen 

hastalarõn HbA1c değerleri ile GSH dü-

zeyleri arasõnda 30. gün anlamlõ bir fark 

bulunamamõştõr. 60 gün  C vitamini veri-

len hastalarõn ortalama HbA1c değerleri 

C vitamini yerine plasebo verilen hasta-

larla karşõlaştõrõldõğõnda daha düşük bu-

lunmuştur, fakat bu fark istatistiksel ola-

rak anlamlõ değildir (p>0,05),  60. gün C 

vitamini verilen hastalarõn GSH değerle-

ri, plasebo alan hastalardan anlamlõ dere-

cede yüksek bulundu (p<0,05). 

Çalõşmamõzda GSH düzeyleri tayininde 

kapiller elektroforez yöntemi kullanõlmõş-

tõr. Bu deneyler sonucu çalõşmamõzda 

hem hasta  ve hem de kontrol gruplarõnda 

belirlenen GSH düzeyleri diğer çalõşmala-

ra göre daha düşük  bulunmuştur. Bunun 

nedeni hidroliz olabilir veya bu yöntemde 

tayin yapõlõrken dedektör  tarafõndan be-

lirlenen sülfidril gruplarõ sadece 

glutatyona aittir. Elman yönteminde diğer 

proteinlerden gelen sülfidril gruplarõ da 

glutatyona ait olarak değerlendirilmekte-

dir. 

Bazõ çalõşmalarda diyabetik hastalarda 

glutatyonun normalden düşük olduğu a-

ma tedavi edilen diyabetlilerde bu düzeyin 

normal seviyeye geldiği belirlenmiştir.

2

 

Çalõşmamõzda diyabetli hastalara C vita-

mini verildikten 30. gün sonra HbA1c dü-

zeylerinde azalma, GSH düzeylerinde bir 

artma görülmüştür. 60. günde bu durum 

daha da düzelmektedir. 

Sonuçlarõmõzdan C vitamini verilmesi-

nin glutatyonun artmasõnõ sağlayarak 

antioksidan etkiyi arttõrdõğõ ve non-

enzimatik glikozillenmeyi azalttõğõ ve bu 

nedenle C vitaminin koruyucu etkisi oldu-

ğu  kanaatine varõlmõştõr. 

ÖZET 

Antioksidan vitaminler insulin salgõ-

lanmasõnõn regülasyonunda önemli bir ro-

le sahiptir.  Doğal bir antioksidan olan 

GSH ve antioksidan vitaminler diyabetin 

komplikasyonlarõndan olan serbest radi-

kal oluşumunu engelleyebilmektedir. 

Diyabetes mellitus glukoz homeostazi-

sinin bozulmasõ ile ortaya çõkan bir hasta-

lõktõr. Tip 2 Diyabetin komplikasyon-

larõndan birisi HbA1c yüzdesinin artmasõ-

dõr. Diğer bir komplikasyon ise serbest ra-

dikal oluşumunun artmasõdõr. GSH ve C 

vitamini diyabetle artan oksidatif hasara 

karşõ hücreleri koruyabilmektedirler. 

Çalõşmamõzda tip 2 diyabetli hastalar-

da C vitaminin HbA1c ve GSHdüzeyleri 

üzerine olan etkisinin incelenmesi amaç-

landõ. Yaşlarõ 40-60 arasõnda olan 20  tip 

2 diyabetli C vitamini alan, aynõ sayõda ve 

yaşta olan ve tip 2 diyabetli plasebo kulla-

nan kontrol grubu karşõlaştõrõldõ. HbA1c 

tayini Helena HbA1c kiti ile, GSH düzey-

leri kapiller elektroforez  yöntemi ile ya-

põldõ. 

C vitamini kullanan Diyabetik hasta-

larda C vitamini kullanmadan önceki du-

ruma göre 30. gün ve 60. gün sonunda 

HbA1c düzeylerinde anlamlõ bir azalma 

ve GSH düzeylerinde anlamlõ bir artma 

bulunmuştur. Plasebo verilen hastalarda 

her iki paremetrede de anlamlõ bir fark 

görülmemiştir. 

Sonuç olarak C vitamini verilmesinin 

antioksidan etkiyi arttõrdõğõ ve 

nonenzimatik glikozillenmeyi azalttõğõ, bu 

nedenle de koruyucu etkisinin olduğu  

kanatine varõlmõştõr. 

 

KAYNAKLAR 

1. Pigeolet E, Remacle J. Susceptibility of glu-

tathione peroxidase to proteolysis after oxida-

tive alteration by peroxides and hydroxyl radi-

cals. Free Radical Biol Med. 1991; 11: 191-195. 

2. Kaneto H, Kajimoto Y, Miyagawa J, Matsuoka T, 

Fujitani Y, Umayahara Y, Hanafusa T, Matsu-

CERRAHPAŞA TIP DERGİSİ 

214 

Cilt (Sayõ): 31 (4) 

zawa Y, Yamasaki Y, Hori M. Beneficial effects 

of antioxidants in Diabetes: possible protection 

of pancreatic beta-cells against glucose toxicity.  

Diabetes. 1999; 48: 2398-2406.  

3. Skkodowska M, Gromadzinska J, Wasowicz W. 

Lipid peroxide concentration, selenium level and 

glutathione peroxidase activity in blood of type 2 

(Noninsulin-dependent) diabetic elderly people. 

J Clin Biochem Nutr 1989; 7: 35-41.  

4. Wolf SP. Free radicals, transition metals and oxi-

dative stress in the aetiology of diabetes melli-

tus and complications. Br Med Bull 1993; 49: 

642-652. 

5. Özden İ, Deniz G, Tasalõ E, Ulusaraç A, Altuğ T, 

Büyükdevrim  S. The effect of vitamin E on gly-

cosylated hemoglobin levels in diabetic rats. A 

preliminary report. Diabetes Res 1989; 12: 123-

124 

6. Wolff  SP, Jiang ZY, Hunt JV. Protein glycation 

and oxidative stress in diabetes mellitus and 

ageing. Free Radical Biol Med 1991; 10: 339-

352.  

7. Counts DF, Shaw WN. Effect of carbohydrate 

structure and concentration on the non-

enzymatic glycosylation and subsequent 

crosslinking of collagen. Diabetes Res 1991; 16: 

37-40. 

8. Guillausseau PJ, Charles MA, Godard V, Timsit 

J, Chanson P, Paolaggi F, Peynet J, Eschwege 

F,  Rousselet  F,  Lubetzki  I.  Comparison  of fruc-

tos -amine with glycated hemoglobin as an index 

of glycemic control in diabetic patients. Diabetes 

Res 1990; 13: 127-131. 

9. Sensi M, Buruno MR, Valente L, Cioccia GP, 

Chianelli M, Pozzilli P. Retinol binding protein 

A short half life determinant of protein nonenzy-

matic glycation in diabetes Diabetes Res 1990; 

13: 195-198.  

10. Waczulikova I,  Krahulec B,  Sikurova L, Car-

sky J, Orszaghova Z,  Durackova Z. Effect of vi-

tamin C and E on nonenzymatic glycation and 

physico- chemical properties of isolated erythro-

cyte membranes in diabetic patients.  Bratisl  

Lek  Listy 2000; 101: 152-156. 

11. Nazõroğlu M, Dilsiz N, Çay M. Protective role of 

intraperitoneally administered vitamins C and 

E and selenium on the levels of lipid peroxida-

tion in the lens of rats made diabetic with strep-

tozotocin.   Biol Trace Elem Res 1999; 70: 223-

232. 

12. Jain SK, Mevie R, Duett J, Herbst JJ. Erythro-

cyte membrane lipid peroxidation and glycosy-

lated hemoglobin in diabetes. Diabetes 1989; 38: 

1539-1542.  

13. Younf IS, Torney JJ, Trimble ER. The effect of 

ascorbate suplementation on oxidative stress in 

the oxidative sress in the streptozotocin diabetic 

rats . Free Radical Biol Med 1992; 13: 41-46. 

14. Maarques D, Cazana L, Puyol RM. In vitro re-

sponce  of erythrocytes to a tocopherol exposure 

J Vit Nutr Res 1986; 56: 311-314. 

15. Uzel N, Sivas A, Uysal M, Öz H. Erythrocyte 

lipid peroxidation and glutathione peroxidase 

activities in patients with diabetes mellitus 

Horm Metabol Res 1987; 19: 89-90.  

16. Mc Lennan SV, Heffernan S, Wright L, Rae C, 

Fisher E, Yue DK, Turtle JR. Changes in he-

patic glutathione metabolism in diabetes. Diabe-

tes 1991; 40: 344-348.  

17. Trivelli LA, Ranney HM, Lai HT. Hemoglobin 

components in patients with diabetes mellitus N 

Engl J Med 1971; 284: 353-357.  

18. Jellum E, Thorsrud AK, Time E. Capillary elec-

trophoresis for diagnosis  and studies of human 

disease, particularly metabolic disorders. J 

Chrom 1991; 559: 455-465.  

19. Kaneto H, Kajimoto Y, Miyagawa J, Matsuoka 

T, Fujitani Y, Umayahara Y, Hanafusa T, Ma-

tsuzawa Y, Yamasaki Y, Hori M. Beneficial ef-

fects of antioxidants in diabetes: possible protec-

tion of pancreatic beta-cells against glucose tox-

icity. Diabetes 1999; 48: 2398-2406.

 

TİP 2 DİYABETLİ HASTALARDA C VİTAMİNİ; CENGİZ VE CENGİZ 

215 

Ekim-Aralõk 2000