• Основные стратегические варианты

Kommunikasiya oqimlarini tashkil qilish.
Talab va taklif o‘rtasidagi
samarali muvozanatni ta’minlash uchun jismoniy ayirboshlash shartlarini 
bajarishning o‘zi kamlik qiladi. Tovar ayirboshlash jarayoni amalga oshishi uchun 
potensial xaridorlar tovarlarning mavjudligi haqida, ya’ni o‘z ehtiyojlarini 

---

24 
qondiradigan xususiyatlarining muqobil shakllari borligi haqida xabardor bo‘lishlari 
kerak.
Mavjud bozorda turli kommunikasiya oqimlarining etti xil turini 1.3-rasmda 
ko‘rsatib o‘tish mumkin.
Ishlab chiqarish 
P 
taklif
Q 
Xaridor 
P 
taklif
Q 
Talab va taklif taxlili 
qondirilganlik (qondirilmaganlik) 
To`g`ri kanal 
Tug`ri 
bo`lmaga
n kanal 
ShS (3) 
Rеk(5) 
Tovar oqimi 
Axborot oqimi 
ShS- shaxsiy sotuv 
Rag'b – rag’batlantirish 
(2) 
(1) 
Sotish 
Xolati 
Vaqti 
O’rni 
Rеk. va ragb.(4) 
(6) 
(7) 
Rеk.-rеklama 
1.3-rasm. Bozor iqtisodiyoti sharoitida marketingning roli 
1. Ishlab chiqaruvchi investitsiyalarni amalga oshirishdan avval xaridorlarning 
ehtiyojlari va istaklarni aniqlash maqsadida axborot to‘playdi. Bu erda strategik 
marketingning roli 
bozorni tadqiq qilishdan 
iborat. 
2. Xuddi shu yo‘l bilan potensial xaridor etkazib beruvchilar taklif qilayotgan 
imkoniyatlarni o‘rganib chiqish va 
sotishga oid takliflarni tahlil qilishga
turtki 
bo‘ladi. 
3. Ishlab chiqarish amalga oshirilgandan so‘ng, ishlab chiqaruvchining 
kommunikasion dasturi 
sotishga yo‘naltirilgan
bo‘ladi va uning maqsadi tovarning 
bozor tomonidan qabul qilinishidan hamda sotish joyi, tovarlarni siljitish va narxlar 
masalasida sotish tizimi bilan kooperasiyalanishdan iborat bo‘ladi. 
4. Ishlab chiqaruvchi pirovard xaridorni markaning o‘ziga xos tavsifnomalari 
mavjudligi haqida xabardor qilish maqsadida tovarni siljitish faoliyatini reklama va 
o‘z savdo xodimlari yordamida amalga oshiriladi. 

---

25 
5. Sotish tizimi yordamida amalga oshiriladigan va pirovard xaridorga 
yo‘naltirilgan