• Основные стратегические варианты

8.2-jadval 
Chakana savdo do‘konlarining turlari 
№ 
Do‘kon turi 
Assortiment 
Narx darajasi 
 
Izoh 
 
1.
Maxsus
Maxsuslashtirish 
doirasida chuqur bo‘ladi 
Turli - tuman 
Turlari:
-cheklangan 
assortiment bo‘yicha; 
-tor maxsus; 
-juda yuqori 
maxsuslashtirilgan. 
2.
Universam
Keng (oziq – ovqatlar va 
uy uchun tovarlar) 
Uncha yuqori 
bo‘lmagan savdo 
ustamalari 
O‘z-o‘ziga xizmat 
ko‘rsatish tamoyili 
3.
Univermag 
Keng (kiyim va poyafzal, 
maishiy texnika, uy 
ro‘zg‘or buyumlari) 
Turli - tuman 
4.
Supermarket
Juda keng (oziq – ovqat 
va nooziq-ovqat 
tovarlari) 
Asosan uncha 
yuqori emas 
5.
Gipermarket(savd
o kompleksi)
Juda keng 
YUqori emas 
Supermarketlarni, 
do‘kon-omborlarini va 
past narxli do‘konlarni 
xususiyatlarini 
birlashtiradi. 
6.
Past narxli do‘kon 
(diskaunter) 
Turli – tuman (standarti 
tovarlar yig‘indisi) 
Past
 
Xizmat ko‘rsatish darajasi sotayotgan tovar turiga bog‘liq. Kundalik talabdagi 
tovarlar uchun o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish; avvaldagi tanlov tovarlari uchun 
chegaralangan xizmat ko‘rsatish; yuqori tovarlarga to‘liq xizmat ko‘rsatiladi, bu o‘z 
ichiga xaridorga yordam sifatida axtarish, solishtirishni, tanlashni, turli savollar bilan 
maslahat berishni oladi. 
Savdoning ilg‘or usullaridan biri savdo avtomatlari orqali savdo qilish 
hisoblanadi. Savdo avtomatlari savdoning ijtimoiy-iqtisodiy samaradorligini 
ta’minlashda muhim o‘rin tutadi, ya’ni savdoda iste’mol xarajatlarini kamaytirish, 
iste’molchi hukmron bo‘lgan sharoitda muhim ahamiyatga egadir. Hozirgi sharoitda 
zamonaviy dizaynga ega bo‘lgan savdo avtomatlaridan foydalanish muhim masala 
hisoblanadi. 

---

169 
Xorijiy mamlakatlarda tovarlarni sotishda qo‘llanayotgan quyidagi ilg‘or 
usullardan mamlakatimiz savdo korxonalari va tashkilotlarida foydalanish mumkin: 

chakana savo korxonalarining namoyish zalida tushirilgan narxlarda 
kataloglar bo‘yicha nooziq-ovqat mahsulotlarini sotish; 

shahar markazida joylashgan va kichik savdo maydoniga, qat’iy interer, 
uncha ko‘p bo‘lmagan xodimlarga ega bo‘lgan chakana savdo korxonalarida narxi 
tushirilgan cheklangan assortimentdagi tovarlar bilan savdo qismi; 

“qulay do‘konlar”, cheklangan assortimentdagi tovarlar asosan yangi oziq-
ovqat mahsulotlari bilan savdo qiluvchi hamda xaridorlarga butun kun mobaynida 
xizmat ko‘rsatadigan savdo korxonalarida sotish. 
Xorijiy mamlakatlar savdo korxonalarida tovarlarni sotishda qo‘llanilayotgan 
ilg‘or usullarning muvaffaqiyatini ta’minlovchi yo‘llar xaridorga yanada ko‘proq turli 
xil xizmatlarni ko‘rsatish va tovarlarga bo‘lgan narxni tushirish bo‘lib hisoblanadi. 
Bulardan savdo korxonalarida foydalanish maqsadga muvofiqdir.