CANDAR kəndi – Candar gölünün (Ağgölün) günbatar sa-
hilində, rayon mərkəzindən 12 km gündoğarda, Gürcüstanın
Azərbaycanla sərhəd zolağı yaxınlığında, dəniz səviyəsindən
320 m yüksəklikdə. Candar türk tayfasıyla ilgili ola bilər. Tarixi
qaynaqlarda kəndin adına Gölkənd şəklində də rast gəlinir.
Ərazisi: 2000 ha əkin sahəsi. Əhalisi: 1870’də 46 ailədə 265
nəfər; 1886-cı ildə 37 ailədə 253 nəfər; 1918’də 76 ailədə 425
nəfər; 1926’da 167 ailədə 661 nəfər; 1989-cu ildə 3115 nəfər;
2002’də 3118 nəfər. Məktəbin tarixi 1922-ci ildən götürülür,
indi orta məktəb (2006’da 240 şagird, 22 müəllim)
fəaliyətdədir. Məşhurları: ağsaqqallar Seyid Abbas, Seyid
Yəhya, Xoca kişi, Hacı Əhməd, Şəmil Xəlilov, Mirzə
Məmmədov, Gürcüstan Parlamentinin üzvü olmuş Məmməd
Məmmədov, veteran müəllimlər Tamam Paşayeva, Hüseyn
Çopurov, Qulu Həsənov, Həmid Quluyev, Abdulla Daş-
dəmirov, Yasin Məmmədov, Vəli Əhmədov, Hacı Əhmədov,
Aydın Musaoğlu, ictimaiyətçilər Telman Şəmiloğlu, Rüfət
Cəlaloğlu, Camal Bəkiroğlu, Vidadi Hacıoğlu, Nəriman Xoca-
oğlu, polkovnik Yasin Orucov vb.
KALİNİN kəndi – Qarayazı düzündə, şose yolu kənarında,
rayon mərkəzindən 5 km günbatarda, dəniz səviyəsindən 310
m yüksəkdə. 1956-ci ilədək adı Tatyanovka (Qafqaz canişini
Voronsovun qızı Tatyananın şərəfinə) olub. Əhalisi: 2002’də
1156 nəfər, 2006'da 312 ailədə 1200 nəfər. Orta məktəb var.
Məşhurları: ağsaqqallar Əjdər Qaracayev, Qasım Əliyev,
=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 46
veteran müəllim Rəşid Məmmədov, Yunis Osmanov, Tanrıqulu
Məmmədov, rəssam Hümbətəli Qaraca vb.
KOSALI kəndi – Qarayazı düzündə, avtomobil yolu
kənarında, rayon mərkəzindən 5 km gündoğarda, dəniz
səviyəsindən 290 m yüksəklikdə. Qaynaqlarda adına Qacalar-
Kosalı şəklində rast gəlinir. Ərazisi: 153,3 kv.km., əkin sahəsi
2257 ha. Əhalisi: 1886-cı ildə 161 ailədə 887 nəfər; 1926’da
425 ailədə 2004 nəfər; 1995’da 1095 ailədə 5836 nəfər;
2002’də 5612 nəfər, 2006'da 6000 nəfər. 19-cu əsrdən
məscid fəaliyətdədir. Dünyəvi məktəb 1918’dəndir, Məmməd
Xiyalov adına orta məktəb (2006’da 1028 şagird, 73 müəllim)
var. Məşhurları: şair Zabit, şair, Qori seminariyasının müəllimi
Mirzə Mehdi Vəlizadə, ağsaqqallar Nəbi əfəndi, Hacı Əmir,
Hacı Vəli, Mustafa, Yunus Mehralıoğlu, Qurban ağa (Xozeyin),
Savrı İsayev, Məmməd Xiyalov, Bədirxan İsmayılov, İsgəndər
Orucoğlu, Qoca Xiyallı, Hacı Haley, el şairi Mayıl Usuboğlu, el
qəhrəmanı İsaxan, ustad aşıqlar Əlixan Qarayazılı, Aslan
Kosalı, profesorlar Camal Mustafayev, Hamlet İsaxanlı,
Elmxan Mahmudov, Rzaxan Mahmudov, İsaxan İsayev, Rza
Məmmədəlizadə, Əli Müftizadə, Rüfət Eminov, Vəli Ləzgiyev,
Məcid Musayev, Vahid Şirinov, Fərhad Acalov, veteran müəl-
limlər Əsgər Məmmədəlizadə, Vəli Ləzgiyev, Məhəd Abbasov,
Fərrux Kərimov, Süleyman Abdullayev, şairlər Vəli Qədirli,
Zahid Ələmpaşalı, Afiq Muxtaroğlu, həkimlər Xiyal Xiyalov,
Nizami Bağırov, Xəlid Kamilov, Tapdıq Bağırov, jurnalistlər
Müzəyət Yusifli, Şahismayıl Şəmmədoğlu, Paşa Kəsəmənli,
Nadir Almazoğlu, ictimaiyətçilər Arif İsayev, Məhəmməd Ba-
ğırov, Sirəc Aslanoğlu, Qaraxan Xiyalov, Şahvələd Xiyalov,
Suddarxan İsayev, Müşfiq İsayev, Mərdan Dilənçiyev vb.
QARACALAR kəndi – Kür çayının sol sahilində, rayon
mərkəzindən 19 km şimal-qərbdə, Tbilisidən 10 km
=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 47
gündoğarda, Tbilisi–Bakı dəmiryolunun kənarında, dəniz
səviyəsindən 355 m yüksəklikdə. Oğuz mənşəli Qaraca,
Qaracör tayfalarıyla, qıpçaqlardakı qaraçay tayfasıyla, qılıclı
tayfasının Qaraca qoluyla ilgili ola bilər. Əhalisi: 1869-cu ildə
69 ailədə 498 nəfər; 1886-cı ildə 86 ailədə 563 nəfər; 1926’da
171 ailədə 711 nəfər; 2002’də 4141 nəfər (2052 kişi, 2089
qadın), 2006'da 5121 nəfər. 1870’dən məscid fəaliyətdədir.
Dünyəvi məktəbin tarixi 1920-ci ildəndir, hazırda Səyad
Xəlilov adına orta məktəb (2006’da 502 şagird, 37 müəllim)
var. Məşhurları: veteran müəllimlər Osman Qərənizadə, Mə-
həmməd Qərənizadə, Bayram Əliyev, Məhəmməd Sadıqov,
Kərəm Səfərov, Arif Bəhməlov, Səyad Nuruyev, Alı Sofuyev,
ağsaqqallar Mirzə Əli ağa, Molla Qurban, Hacı Abdulla, çar
polkovniki Sofu Əlləzoğlu, Azərbaycan Elmlər Akademiyası
müxbir üzvü Ramiz Məmmədov, profesorlar Məhəd Sofuyev,
Sabir Əliyev, Əkbər Əliyev, Namiq Mehdiyev vb.
NAZARLI kəndi – Qarayazı düzündə, Qardabani–
Böyükkəsik şose yolunun kənarında, rayon mərkəzindən 6 km
gündoğarda, dəniz səviyəsindən 280 m yüksəklikdə.
Məxəzlərdə Qacalar-Nazarlı şəklində də rast gəlinir. Ərazisi:
1100 ha əkin sahəsi. Əhalisi: 1886-cı ildə 102 ailədə 684
nəfər; 1926’da 374 ailədə 1621 nəfər; 1995’də 1350 ailədə
5350 nəfər; 2002’də 5808 nəfər, 2006'da 6000 nəfər. Orta
məktəb (2006’da 529 şagird, 44 müəllim) fəaliyətdədir.
Məşhurları: el qəhrəmanı qaçaq Cahangir, din xadimləri Molla
Xoca, Molla Ömər, Molla İbrahim, ağsaqqallar Vilayət Əliyev,
Məmli Qulamoğlu, Məmmədcəfər Piriyev, Əhməd Dursunoğlu,
Əhməd Feyzioğlu, İsa Qarallı, Hümbət kişi, veteran müəllimlər
Məhəmməd Osmanoğlu, Keçəloğlu Hümbət, İsa Bayramoğlu,
Almaz Vəliyev, Yusif Allahverdiyev, Yusif Ömərov, Allahverdi
İsmayıloğlu, Vəkil Musayev, Osman Osmanov, Göycə Aslanov,
Qəzənfər Qulamov, Xoca Məmmədov, profesorlar Adilxan
=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 48
Abdullayev, Cəlal Abdullayev, Əhməd Piriyev, həkim Bəhram
İsmayılov, jurnalist Telman Nəzərli vb.
PONİÇALA (SOĞANLIQ) kəndi – Gürcüstan–Azərbaycan
magistral şosesi kənarında, paytaxtdan 2 km gündoğarda,
rayon mərkəzindən 22 km günbatarda. Toponim qədim Sak
türk boylarıyla ilgiləndirilir. Ponicala da Öncala mənasına gəlir.
Tbilisi şəhərilə bitişikdir. 1973-cü ilədək adı Soğanlıq olub.
Əzəl məxəzlərdə Qurqud, Qorqud, Qorqudoba şəklində, 18-ci
əsrdən sonrakı qaynaqlarda (o cümlədən 18-ci əsrin
"Şəhriyar" yazılı dastanında) Soğanlıq şəklində xatırlanır.
1795-ci ildə Ağa Məhəmməd Qacarın gürcülərlə döyüşü bu
ərazidə baş verdiyi səbəbindən Soğanlıq döyüşü adlanır.
Ərazisi: 120 hektardan artıq. Əhalisi: 1728-ci ildə 37 ailə;
1869-cu ildə 19 ailədə 120 nəfər; 1886-cı ildə 40 ailədə 269
nəfər; 1918’də 95 ailədə 570 nəfər; 1926’da 161 ailədə 738
nəfər; 1989’da 700 ailədə 4500 nəfər; 2002’də 5698 nəfər.
Dünyəvi məktəb 1920-ci ildə yaradılıb. İndi orta məktəb
(2006’da 379 şagird, 29 müəllim) var. Məşhurları: Qori
seminaryası məzunu Abbas İsayev, məşhur ustad aşıq Sadıq
Sultanov, ağsaqqallar Hacı Qurban, Məşədi Allahverdi,
Gülməmməd Kərəmoğlu, Nuru kişi, İsa kişi, din xadimləri
Seyid Miri, Məşədi Qulam, elmlər akademiyasının müxbir
üzvləri İsa Kərimov, Zemfira Verdiyeva, elmlər doktorları
Kamil Qəhrəmanov, Vüqar Əliyev, Vaqif Məmmədov, veteran
müəllimlər Şamil Qəhrəmanov, Rzaqulu Axundov, Əmir
Abdinov, Qurbanəli Qurbanov, Rüstəm İsayev, İbayət
Məmmədov, Akif Nuruyev, Nəriman Qurbanov, Nurəhməd
İsayev, ictimaiyətçilər Hacıbağır Allahverdiyev, Hacıvəli İsa-
yev, Xələddin Paşayev, el şairi Dəryeynur vb. Kənd haqqında
Vüqar Əliyevin və Nurəhməd İsayevin kitablari yayınlanmışdır.
SƏRTCALA-MUĞANLI kəndi – Yor yaylasında, Samqor
=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 49
düzündə, Yor (Qavrı-Qabırrı) (Qabırrı hidronimi Qabar/Qabır
türk tayfasını da xatırladır) çayının sağ sahilində, Alvan
dağının ətəyində, rayon mərkəzindən 47 km quzeydə, Tbilisi–
Kaxet şosse yolunun 45 kilometrliyində, dəniz səviyəsindən
740 m yüksəkdə. Sərtcala Tiflisin günbatarındakı Avçala
(Ovcala), gündoğarındakı Ortacala toponimləriylə zəncirvari
həlqə təşkil edir. Muğanlı adı da başqa bu tipli kəndlər kimi,
Muğ/Muğan tayfası ilə əlaqədardır. Ərazisi: 200 hektardan
artıq. Əhalisi: 1886-cı ildə 99 ailədə 637 nəfər; 1918’də 190
ailədə 1038 nəfər; 2002’də 3558 nəfər (1695 kişi, 1863
qadın), 2006'da 3800 nəfər. Məktəb 1913-cü ildən
fəaliyətdədir, 2006’da Muğanlı orta məktəbində 445 şagird,
36 müəllim olub. Məşhurları: aşıq Arif, el ağsaqqalları Mutu
Abbasoğlu, Rza Orucəlioğlu, Novruz Alıoğlu, Qasım Abbasov,
alimlər Tahir Qasımov, Kazım Allahyarov, Şəfiqə Həmidova,
İntizar Şabanov, Xudaverdi Qasımov, veteran müəllimlər
Rəşid Novruzov, Bəşir Allahyarov, Xəmməd Məmmədov,
Yəhya Qacirov, Firidun Abbasoğlu, Şamil Əlləzov, yazıçı Eyvaz
Əlləzoğlu, ictimaiyətçi Mahal Abbasov vb. Dilqəm
Tanrıqulunun "Qırx qapıdan biri bağlı" kitabında kəndə aid
etnoqrafik oçerklər var.
TƏHLƏ kəndi – Kür çayının sol sahilində, rayon
mərkəzindən 17 km günbatar səmtdə, Tbilisidən 13 km
gündoğarda, Tbilisi–Bakı dəmiryolunun kənarında, Qaçiani
stansiyasından 3 km aralıda, dəniz səviyəsindən 355 m
yüksəklikdə. Toponim məşhur Təklə tayfasının adını əks
etdirir. Qədim türkmənşəli Tele/Tələ tayfasının adını da
xatırlamaq olar. İki eldir: Ağtəhlə və Qaratəhlə. Ağtəhlənin
əhalisi: 1869-cu ildə 106 ailədə 1064 nəfər; 1878-ci ildə 1024
nəfər; 1886-cı ildə 122 ailədə 1091 nəfər; 1926’da 329 ailədə
1792 nəfər; 2002’də 4229 nəfər. Qaratəhlənin əhalisi: 1869-
cu ildə 29 ailədə 333 nəfər; 1886-cı ildə 67 ailədə 655 nəfər;
=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 50
1926’da 45 ailədə 842 nəfər; 2002’də siyahıyaalma nəticəsinə
görə 2936 nəfər (1446 kişi, 1490 qadın), 2006'da Ağtəhlədə
5240, Qaratəhlədə 3200 nəfər. Dünyəvi məktəb 1919-cu ildə
yaradılıb, hazırda Ağtəhlədə orta məktəb (2006’da 191 şagird,
18 müəllim), Qaratəhlədə orta məktəb (2006’da 191 şagird,
13 müəllim) fəaliyətdədir. Məşhurları: şair Aşır (Aşır Seyid
Əhmədoğlu), şair Məmməd Xəlil, Qori seminariyası məzunu
Allahverdi Kəlbiyev, ağsaqqallar Allahverdi Qarabağlı, Yetim
İsmayıl, Həsənəli Kərbəlayı Əlioğlu, Müseyib Qasımoğlu (Pe-
terburq universitəsi məzunu), Piri Rüstəmoğlu, Güləhməd
Hüseynoğlu, məşhur şair Təhlə Novruz, veteran müəllimlər
Mürsəl Əfəndiyev, Güləhməd Musayev, Hüseyn Gözəlov, İs-
mayıl Əkbərov (əməkdar müəllim), Qəhrəman Əliyev,
Güləhməd Həsənov, Rövşən Hüseynov, Səməd Musayev,
Sədaqət Əliyeva, Aydın Məmmədov, profesorlar Ziyəddin Sa-
dıqov, Seyidəhməd Əhmədov, Vəli Musayev, Ələddin Mah-
mudov, Hidayət Hüseynov, Xanlar Məmmədov, Nizami
Qarabağlı, əməkdar müəllim Rövşən Hüseynov, hüquq-
mühafizə işçiləri Qəmbər Bayramov, polis polkovniki Asim Hə-
sənov,
hüquqşünas-polkovnik
Nurəddin
Orucov,
icti-
maiyətçilər Güləhməd Qəribov, Xanəhməd Qəribov, Hacı
Məmmədov, İsmayıl Bayramov, Ələddin Mirzəyev, Mirzə Mir-
zəyev, Savalan Mirzəyev, Gürcüstan azərbaycanlılarının tarixi
etnoqrafiyasının tədqiqçisi Əsəd Əliyev, rəssam Teymur
Kəlbiyev, şair Allahverdi Təhləli vb.
TƏZƏKƏND kəndi – Qarayazı düzündə, Tbilisi –
Qardabani şose yolunun kənarında, rayon mərkəzindən 6 km
günbatarda, dəniz səviyəsindən 320 m yüksəkdə. 1919-cu il-
də Ağtəhləlilərdən bina olub. Əvvəl adı İrvahamabad olub.
Əhalisi: 1926’da 95 ailədə 388 nəfər; 2002’də 344 ailədə
1856 nəfər (880 kişi, 976 qadın), 2006'da 390 ailədə 1800
nəfər. Təməl məktəb (2006’da 106 şagird, 15 müəllim) fəali-
=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 51
yətdədir. Məşhurları: ağsaqqallar Qəhrəman ağa, Hüseyn
Xanməmmədov, İbrahim Bəxtiyaroğlu, Məhəmməd Şahver-
diyev, əməkdar müəllim Abdulla Mustafayev, alimlər Ələddin
Mahmudov, Tapdıq Həsənov, veteran müəllimlər Xanəhməd
Həsənov, Ağacan Əliyev, təhsil təşkilatçısı Adil Əhmədov, ic-
timaiyətçi İslam Məmmədov, jurnalist Dilqəm Şahverdiyev,
şair Kərim Qəlbigül vb.
VAXTANGİS kəndi – Qarayazı düzündə, Qardabani–
Böyükkəsik şose yolu kənarında, rayon mərkəzindən 9 km
gündoğar səmtdə. Əvvəlki adı Ulyanovka-Voykovo olub (el
içində Vayovka deyilib), 1991-ci ildə adı Vaxtangis qoyulub.
Ərazisi: 1400 ha. Əhalisi: 1926’da 179 nəfər; 2002’də 2592
nəfər (2332 nəfər azərbaycanlı). Orta məktəb (2006’da 329
şagird, 27 müəllim) var. Məşhurları: Rza Məmmədov, Müsəl-
lim Musayev, Musa Musayev, Lətif İsayev, Məhəmməd
Ömərov, Müseyib Əhmədov, Osman Dələnoğlu vb.
VAZİANİ kəndi – Martğop səmtdədir, əsasən gürcülər,
qismən də azərbaycanlılar məskundurlar.
=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 52
MARNEULİ RAYONUNDA – Ölkənin cənub-şərqində.
Orta illik temperatur +12 c°. 1917-ci ilədək Tiflis quberniya-
sının Borçalı qəzasına, 1929-cu
ilədək Lüksemburq rayonuna da-
xil olub, 1929'dan Borçalı rayonu
kimi ayrıca inzibati vahidə çev-
rilmişdi. 1947-ci il 18 mart tarix-
dən Marneuli rayonu adlanır.
Hüdudları: şərqdə Qardaban ra-
yonu; şimalda Tetricğaro və
Qardaban rayonları; cənubda
Azərbaycan
və
Ermənistan;
qərbdə
Bolnis
rayonu.
Ərazisindən Xram (Ehrəm), Alget
(Əlyət), Debed (Dəvədöy), Kür,
Bənövşə çayları axır. Alget çayı
başlanğıcını Trialet silsiləsinin
güney yamaclarından götürür,
uzunluğu 108 km., hövzə genişliyi 763 kv. km.-dir, Kür çayına
tökülür. Dəvədöy çayı Ermənistanda Cavaxet dağ silsiləsindən
başlayır, Gürcüstanda Sadaxlı kəndi yaxınında düzənliyə çıxır,
Xram çayına tökülür, uzunluğu 178 km., hövzə genişliyi 4,1
min kv. km.-dir. Rayon ərazisindən Tbilisi–İrəvan, Tbilisi–
Qazret dəmiryolları, Tbilisi–Sadaxlı, Tbilisi–Bolnisi avtomobil
yolları, Bakı–Tbilisi–Ceyhan neft kəməri, Bakı–Tbilisi–Ərzurum
qaz kəməri keçir. Təbii ehtiyatlar, o cümlədən tikinti
materialları (mərmər, bazalt, qranit, qum, kirəc) zəngindir.
Ağcaqala (Quşçu qalası), Baydar qalası rayonun ərazisindədir.
Rayon mərkəzi: Marneuli şəhəri. Ərazisi: 935,2 kv. km., o
cümlədən kənd təsərrüfatına yararlı 610 kv. km. Əhalisi:
1989-cu ildə 115.500 nəfər, 2002’də 124.332 nəfər (hər kv.
km.-ə 126,4 nəfər; ölkə əhalisinin 2,7%-i). Rayon qəzeti
=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 53
gürcü və Azərbaycan dillərində çap olunur. Rayonda yığcam
və çoxluq halında azərbaycanlılar yaşayırlar. Rayonda
azərbaycanlıların sayı: 1979'da 72.965 nəfər (72,6%),
1989'da 91.923 nəfər (76,3%), 2002’də 98.245 nəfər (79%).
90 yaşayış məntəqəsi, 1 şəhər, 1 qəsəbə, 16 kənd məclisi, 72
kənd var. Rayonun kənd əhalisinin (94.526) ümumi cəmində
azərbaycanlılar 86,4%, gürcülər 7,8%, ermənilər, ruslar da
cüzi faizi tuturlar. Rayonun 72 kəndindən 51-inin sakinləri
elliklə soydaşlarımızdır. Rayonda soydaşlarımız Sadaxlı,
Qızılhacılı, Qaçağan, Alget, Sabirkənd, Əzizkənd, Təzəkənd,
Hacıisəkənd, Böyük Muğanlı, Candar, Daştəpə, Kürtlər, Bay-
dar, Bəylər, Hallavar, Lecbədin, Saral, Araplı, Qasımlı, Ulaşlı,
Ağəmmədli, Quşçu, İmir, Dəmyə-Görarxı, Ağqula, Axlılələ,
Axlımahmudlu, Təkəli, Xancığazlı, Xocornu, Xüldərə, Baytallı,
Bəytərəfçi, Kəpənəkçi, Keşəli, Kosalı, İlməzli, Ambarovka,
Kirəc-Muğanlı,
Qayaqocalı,
Qırıxlı,
Qullar,
Mollaoğlu,
Seyidxocalı, Mamay, Burma-Təzəkənd, Məmgəlli kəndlərində
bütünlüklə,
Marneuli
şəhərində,
Şüləver
qəsəbəsində,
Tamaris,
Sop
kəndlərində
qarışıq
şəkildə
yaşayırlar.
İqtisadiyyatının əsasını dənli-sünbüllü bitkiçilik, tərəvəzçilik,
üzümçülük, efir-yağlı bitkiçilik təsərrüfatı, ətçilik-südçülük-
yunçuluq yönlü heyvandarlıq oluşdurur. Sənayesi təməldə
yerli xammal və kənd təsərrüfatı xammalı əsasında gəlişir.
2006’da rayonda 88 ümumtəhsil məktəbinin 58-ində təlim
Azərbaycan dilində aparılır, bunun da 36-sı orta, 19-u
natamam orta, 4-ü ibtidai məktəb, 14653 nəfər azərbaycanlı
şagird, 1758 nəfər azərbaycanlı müəllim olub. 67 kitabxana, 2
teatr,
2
muzey
var,
Algeti
televiziya-radio
şirkəti
fəaliyyətdədir.
=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 54
MARNEULİ ŞƏHƏRİNDƏ. –
Alget çayının sahilində, dəniz
səviyəsindən 470 m yüksəklikdə,
Tbilisi
şəhərindən
39
km
güneydə. Marneuli toponimi bəzi
əzəl məxəzlərdə Künjürüt kimi də
verilir. Adı 1932-ci ilədək Sarvan
kəndi,
1932–1947-ci
illərdə
Borçalı qəsəbəsi olub. 1964-cü
ildən
şəhərdir.
Marneuli
rayonunun
mərkəzidir.
Lomtaqora, Sarvan və Candar
kəndlərini içinə alır. Şəhərin ərazisindən Alget çayı axır,
Tbilisi–İrəvan, Tbilisi–Qazret dəmiryolları, Tbilisi–Sadaxlı,
Tbilisi–Bolnisi avtomobil yolları keçir. İsti kontinental iqlimə
malikdir. Orta illik temperatur 12°C.-dir. Şəhərdə Nizami
Gəncəvinin, Şota Rustavelinin, Nəriman Nərimanovun, Mixeil
Cavaxişvilinin barelyefləri, abidələri ucalır. Nizami, Nəsimi,
Füzuli, Xudu Borçalı, M.F.Axundov, Nəriman Nərimanov, Ab-
dulla Şaiq, Sabir, Məmmədəmin Rəsulzadə, Kərim Şərifov,
Səməd Vurğun, Əmrah Aslanov, Şıxəli Qurbanov, Ayvaz
Həsənov, Hacımurad Xəlilov küçələri də var. Abdulla Şaiqin
dədə-baba ocağında onun ev muzeyi açılıb. Məscid, kilsə,
mədəniyət evi, dəmiryol stansiyası, bir neçə sənaye
müəssisəsi, xəstəxana-poliklinika kompleksi var. Şəhərdə
hazırda 17875 azərbaycanlı yaşayır. 3 orta məktəbdə
(2005’də müvafiq olaraq 229, 528, 87 şagird), baza
(doqquzillik) məktəbində (210 şagird) və internat-məktəbdə
(605 şagird, 50 müəllim) tədris Azərbaycan dilində aparılır,
həmçinin Gürcüstan Dövlət İdarəetmə İnstitutu, Tbilisi Dövlət
Texniki Universitəsinin fakültəsi, İvane Cavaxişvili Dövlət
Universitəsinin, İlya Çavçavadze Dövlət Universitəsinin filialları
fəaliyətdədirlər.
Sarvan məscidi
=============================================
Şurəddin Məmmədli * Gürcüstan Azərbayvanlıları * s. 55
AĞƏMMƏDLİ kəndi – Rayon mərkəzindən 17 km güney-
də, dəniz səviyəsindən 360 m yüksəklikdə, Dəvədöy çayının
sağ sahilində, Babakər dağının ətəyində, Ermənistanla sər-
həddə. Əhalisi: 1870’də 53 ailədə 155 nəfər; 1926’da 105
ailədə 575 nəfər; 2002’də 2867 nəfər (1420 kişi, 1447 qadın).
Nəsilərindən: Tükəni, Nazarlı, Kərbəlaöyü, Ayvazlı, Qraçlı, Qa-
zaxlı... İlk məktəb 1934-də yaradılıb, orta məktəb (2005’də
504 şagird, 60 müəllim) var. Məşhurları: ictimaiyyətçilər Mux-
tar Bədəlov, Paşa Bağırov, Rəhmənsə İbrahimova, Məhərrəm
Bağırov, Mustafa Məhərrəmov, Nizami Miriyev, veteran müəl-
limlər İbad Əliyev, Kərəm Tükənov, Çoban Musayev, Əlixan
Məmmədov, Cavanşir Mehdioğlu, Əşrəf Tükənov, Bayram
Allahyarov, profesörlar Şəmistan Bağırov, Mahal Tükənov,
şair-publisistlər Eyvaz Borçalı, Kamran Mehdi, hüquq-mühafi-
zə işçisi Mehrab Tükənov, polkovnik Malik Musayev, sazbənd
Dünyamalı, sazbənd Elbəyi, şair Kamran Mehdi vb.
AĞQULA kəndi – Rayon mərkəzindən 26 km güneydə,
dəniz
səviyəsindən
630
m
yüksəklikdə,
Gürcstanla
Ermənistanın sınırında. Toponim Bulqarların qıpçaq tirəsi Kol,
Qafqaz Albanyasındakı Kel, Qıpçaq-qarapapaqların Kul
tayfalarını xatırladır. El arasında Ağqüllə də deyilir. Əhalisi:
1926’da 25 ailədə 109 nəfər; 2002’də 150 nəfər. Məşhurları:
ictimaiyyətçi Aydın Məmmədv, professorlar Nurəddin Baba-
yev, Asəf Süleymanov, alimlər Vidadi Mustafayev, Mehralı
Məmmədov, Seyran Babayev, yazıçı, alim Arif Əmrahoğlu,
veteran müəllim Lətif Mustafayev vb.
Dostları ilə paylaş: |