05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

 

---

7
Ma`ruza № 1 
Mavzu: Kirish. Mehnat muhofazasi
 
Reja: 
1.1. Ishlab chiqarish korxonalarida o`quvchilarning amaliyot o`tashida 
umumiy xavfsizlik qoidalari yo`riqnomasi
1.2.Noxush holatlarga olib keluvchi holatlar 
1.3.Sexlarda va ishlab chiqarish hududida ish vaqtida amal qilinadigan 
umumiy xavfsizlik qoidalari 
1.4.Korxona hududida quyidagilar ta`qiqlanadi 
Tayanch iboralar: Mehnat muhofazasi,xavfsizlik,birinchi tibbiy yordam, 
xavfsizlik qoidalari, umumiy xavfsizlik qoidalari, sovuq urish,mexanik 
jarohatlanish,tananing kimyoviy kuyishi. 
1.1. Ishlab chiqarish korxonalarida o`quvchilarning amaliyot o`tashida 
umumiy xavfsizlik qoidalari yo`riqnomasi
Ushbu yo`riqnoma umumiy xavfsizlik qoidalaridan iborat bo`lib, Ishlab 
chiqarish korxonasida ishlovchi barcha ishchi va xizmatchilarga birday tegishli. 
Ishchilar, muhandis texnik xodimlar va xizmatchlar ichki tartib qoidalarga rioya 
qilishlari, texnika xavfsizligi qoidalari, uskunalardan foydalanish qoidalari va 
texnologik normalarga rioya qilishlari shart. Ushbu yo`riqnomaga asosan 
texnika xavfsizligi qoidalariga rioya qilmagan ishchilar, muhandis texnik 
xodimlar va xizmatchilar ma`muriy va jinoiy javobgarlikka tortiladilar. 

1.2. Noxush holatlarga olib keluvchi holatlar 
- Nafas olish yo`li bilan zaharlanish – sex va laboratoriyalarda mavjud 
bo`lgan uglerod oksidi, ammiak, azot oksidi, xlor, kislota bug`lari va 
boshqa yengil bug`lanuvchi moddalar orqali; 
- Zaharli kimyviy moddalar orqali – metanol, dixloretan va boshqa tuz 
yoki suyuqlik ko`rinishidagi moddalarning organizmga chang orqali 
yoki suv o`rniga ichish orqali; 
- Тananing kimyoviy kuyishi – kislotalar, ishqorlar va boshqa agressiv 
suyuqliklar orqali; 
- Sovuq urish – suyuq kislorod, suyuq ammiak va boshqa past haroratli 
moddalar orqali; 
- Тermik kuyish – qaynoq aralashmalar, qaynoq suv, qaynoq bug`, 
yonuvchi gazlar, qattiq qizdirilgan materiallar va boqa yonuvchi 
moddalar orqali; 
- Mexanik jarohatlanish – kesilish, tirnalish, lat yeyoish, suyak sinishi, 
chiqishi 
bu 
texnika 
xavfsizlik 
qoidalariga 
rioya 
qilmaslik, 

---

8
harakatlanuvchi mexanizmlar, ko`tarish moslamalaridan noto`g`ri 
foydalanish orqali; 
- Elektr toki bilan ishlaydigan uskunalardan noto`g`ri foydalanish va 
elektr toki o`tuvchi ochiq simlarni ushlash oqibatida kuyish va tok urish 
orqali kelib chiqadi. 
Ishlab chiqarishda ishlaydigan hamma ishchilar kuchli ta`sir qiluvchi 
moddalarning ro`yxatini, ta`sir qilish darajasini va oqibatda kelib chiqadigan 
noxush holatlarni bilishi shart . 
Hamma sexlarda kunduzgi ishchilarning maksimal soniga muvofiq mos
markali gazniqoblar zahirada bo`lishi shart. 
Zaharli moddalarning atrofga tarqalishini birinchi bo`lib bilgan ishchi 
zudlik bilan smena boshlig`i yoki ma`muriyat navbatchisiga gazning qaysi 
tomonga qarab yo`nalayotgani haqida to`liq ma`lumot berishi shart.