1- masala. Quyidagi jadvalda keltirilgan ma’lumotlar asosida



Yüklə 2,22 Mb.
səhifə14/91
tarix07.01.2024
ölçüsü2,22 Mb.
#205376
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   91
EKO MASALA

Yil

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

Y

550,1

891,5

1387,2

2104,8

1161,4

1165,4

1167,6

550,1

891,5

1387,2

X

66,4

81,3

102,8

134,0

176,2

178,6

181,8

66,4

81,3

102,8

Topshiriq


Y ning X ga ga bog‘liqligini tavsiflash uchun quyidagi funktsiyalar parametrlarini hisoblang:

  1. Chiziqli;

  2. Darajali;

  3. Har bir aniqlangan modelni R2, o‘rtacha aproksimatsiya hatoligi – Ā bilan baholang.

Berilgan ma'lumotlar asosida funktsiyalar parametrlarini hisoblaylik:

  1. Chiziqli funksiya:
    y = a + bx

Ma'lumotlar:
x = [66.4, 81.3, 102.8, 134.0, 176.2, 178.6, 181.8, 66.4, 81.3, 102.8]
y = [550.1, 891.5, 1387.2, 2104.8, 1161.4, 1165.4, 1167.6, 550.1, 891.5, 1387.2]
n = 10
Hisoblanishi kerak bo'lgan qiymatlar:
Σx = 1072
Σy = 10746.6
Σ(x - Ẋ)² = 46560.32
Σ((x - Ẋ)(y - Ȳ)) = 3009655.58
Bu qiymatlarga asosan, parametrlarni hisoblaymiz:
Ȳ = (10746.6) / 10 = 1074.66
Ẋ = (1072) / 10 = 107.2
b = 3009655.58 / 46560.32 = 64.62
a = 1074.66 - (64.62 * 107.2) = 340.83
Shundaylikcha, chiziqli funksiyadagi a va b parametrlari:
a ≈ 340.83
b ≈ 64.62

  1. Darajali funksiya:
    y = a * x^b

Ma'lumotlar:
ln(x) = [4.194, 4.398, 4.632, 4.897, 5.170, 5.185, 5.201, 4.194, 4.398, 4.632]
ln(y) = [6.309, 6.794, 7.063, 7.652, 7.057, 7.060, 7.062, 6.309, 6.794, 7.063]
n = 10
Hisoblanishi kerak bo'lgan qiymatlar:
Σln(x) = 45.760
Σln(y) = 66.862
Σ(ln(x))^2 = 192.816
Σ(ln(x) * ln(y)) = 278.037
Bu qiymatlarga asosan, parametrlarni hisoblaymiz:
b = (10 * 278.037 - 45.760 * 66.862) / (10 * 192.816 - (45.760)^2) = 1.267
a = exp((66.862 - 1.267 * 45.760) / 10) = 165.148
Shundaylikcha, darajali funksiyadagi a va b parametrlari:
a ≈ 165.148
b ≈ 1.267

  1. R2 koeffitsienti va o'rtacha aproksimatsiya hatoligi Ā ni hisoblaymiz:

R2 (Chiziqli):
Ŷ1 = 340.83 + 64.62 * 66.4 ≈ 4596.79
Ŷ2 = 340.83 + 64.62 * 81.3 ≈ 5731.08
Ŷ3 = 340.83 + 64.62 * 102.8 ≈ 7233.62
Ŷ4 = 340.83 + 64.62 * 134.0 ≈ 9416.08
Ȳ = (10746.6) / 10 = 1074.66
R2 (Chiziqli):
R2 = 1 - ( (550.1 - 4596.79)^2 + (891.5 - 5731.08)^2 + (1387.2 - 7233.62)^2 + (2104.8 - 9416.08)^2 ) / ( (550.1 - 1074.66)^2 + (891.5 - 1074.66)^2 + (1387.2 - 1074.66)^2 + (2104.8 - 1074.66)^2 )
≈ 1 - ( 11276448.05 + 13316460.13 + 13934497.40 + 17792635.40 ) / ( 2132355.45+ 113827.20 + 135796.76 + 173296.08 )
≈ 1 - 56219940.98 / 760410.49
≈ 0.926
Ā (Chiziqli):
Ā = sqrt( ( (550.1 - 4596.79)^2 + (891.5 - 5731.08)^2 + (1387.2 - 7233.62)^2 + (2104.8 - 9416.08)^2 ) / 10 )
≈ sqrt( ( 11276448.05 + 13316460.13 + 13934497.40 + 17792635.40 ) / 10 )
≈ sqrt( 56219940.98 / 10 )
≈ sqrt( 5621994.10 )
≈ 2372.61
R2 (Darajali):
Ŷ1 = 165.148 * (66.4^1.267) ≈ 718.26
Ŷ2 = 165.148 * (81.3^1.267) ≈ 887.14
Ŷ3 = 165.148 * (102.8^1.267) ≈ 1122.38
Ŷ4 = 165.148 * (134.0^1.267) ≈ 1457.47
Ȳ = (10746.6) / 10 = 1074.66
R2 (Darajali):
R2 = 1 - ( (550.1 - 718.26)^2 + (891.5 - 887.14)^2 + (1387.2 - 1122.38)^2 + (2104.8 - 1457.47)^2 ) / ( (550.1 - 1074.66)^2 + (891.5 - 1074.66)^2 + (1387.2 - 1074.66)^2 + (2104.8 - 1074.66)^2 )
≈ 1 - ( 1014821.06 + 0.02 + 102640.87 + 303444.58 ) / ( 2132355.45 + 113827.20 + 135796.76 + 173296.08 )
≈ 1 - 1434906.53 / 2408275.49
≈ 0.404
Ā (Darajali):
Ā = sqrt( ( (550.1 - 718.26)^2 + (891.5 - 887.14)^2 + (1387.2 - 1122.38)^2 + (2104.8 - 1457.47)^2 ) / 10 )
≈ sqrt( ( 1014821.06 + 0.02 + 102640.87 + 303444.58 ) / 10 )
≈ sqrt( 1434906.53 / 10 )
≈ sqrt( 143490.65 )
≈ 378.93
Jami hisoblangan qiymatlar:

  1. Chiziqli funksiyada:
    a ≈ 340.83
    b ≈ 64.62
    R2 ≈ 0.926
    Ā ≈ 2372.61

  2. Darajali funksiyada:
    a ≈ 165.148
    b ≈ 1.267
    R2 ≈ 0.404
    Ā ≈ 378.93

Ushbu qiymatlarga asosan, ma'lumotlarning chiziqli va darajali modellarga bog'liqligi tavsiflanadi. Chiziqli model R2 koeffitsienti 0.926 ga yaqinligi bilan ma'lumotlarni yaxshi ifodalamoqda, darajali model esa R2 koeffitsienti 0.404 bilan ma'lumotlarni to'g'ri ifodalamaydi.


17- Masala. O‘zbekiston Rspublikasi aholisining daromadi – Y ming so‘mni tashkil etib undan X ming so‘mini jamg‘arma sifatida bankka omonat sifatida qo‘yishadi. Ko‘rsatkich qiymatlarining yillar davomida o‘zgarishi quyidagi jadvalda berilgan


Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   91




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin