1- masala. Quyidagi jadvalda keltirilgan ma’lumotlar asosida

70-masala. Berilgan ma’lumotlar asosida:
1. Talab hajmining narhga nisbatan ekonometrik modeli tuzilsin Qd=a₀-a₁P
2. Taklif hajmining narhga nisbatan ekonometrik modeli tuzilsin Qs=b₀-b₁P.
3. Muvozanat narh, muvozanat talab va taklif hajmi aniqlansin
4. Talab va taklif hajmi uchun elastiklik koeffitsientlari aniqlansin

t	Qd	P	Qs
1	22	3	5
2	18	4	10
3	14	9	13
4	12	10	17
5	10	12	22
6	7	15	26
7	5	20	30

Berilgan ma'lumotlar asosida vazifalarni bajaraylik:

1. 
   Talab hajmining narhga nisbatan ekonometrik modeli tuzilsin: Qd = a0 - a1P
   
2. 
   Taklif hajmining narhga nisbatan ekonometrik modeli tuzilsin: Qs = b0 - b1P
   
3. 
   Muvozanat narh, muvozanat talab va taklif hajmi aniqlansin.
   
4. 
   Talab va taklif hajmi uchun elastiklik koeffitsientlari aniqlansin.
   

Berilgan ma'lumotlar:
t Qd P Qs
1 22 3 5
2 18 4 10
3 14 9 13
4 12 10 17
5 10 12 22
6 7 15 26
7 5 20 30

1. 
   Talab hajmining narhga nisbatan ekonometrik modeli: Qd = a0 - a1P
   

Bu ma'lumotlar asosida talab hajmini ifodalovchi ekonometrik modelni yaratamiz. Bizga ikki t-tizimli tenglamalar (Qd va P) berilgan ma'lumotlar berilgan.
Bu modelni aniqlash uchun, ma'lumotlar to'plamini o'zgaruvchilar to'plami va ko'efitsiyentlarga nisbatan qo'shib chiqamiz:
Qd = a0 - a1P
22 = a0 - a1 * 3
18 = a0 - a1 * 4
14 = a0 - a1 * 9
12 = a0 - a1 * 10
10 = a0 - a1 * 12
7 = a0 - a1 * 15
5 = a0 - a1 * 20
Uchinchi tenglama orqali a0 va a1 ni topamiz:
a1 = (18 - 14) / (4 - 9) = -4 / -5 = 0.8
a0 = 14 - a1 * 9 = 14 - 0.8 * 9 = 6.2
Shuningdek, taklif hajmining narhga nisbatan ekonometrik modelini ham aniqlaymiz:
Qs = b0 - b1P
5 = b0 - b1 * 3
10 = b0 - b1 * 4
13 = b0 - b1 * 9
17 = b0 - b1 * 10
22 = b0 - b1 * 12
26 = b0 - b1 * 15
30 = b0 - b1 * 20
Uchinchi tenglama orqali b0 va b1 ni topamiz:
b1 = (10 - 13) / (4 - 9) = -3 / -5 = 0.6
b0 = 13 - b1 * 9 = 13 - 0.6 * 9 = 7.4

3. 
   Muvozanat narh, muvozanat talab va taklif hajmi:
   

Muvozanat narh (P) berilgan ma'lumotlarda ko'rsatilmagan, shuning uchun uni aniqlaymiz: Muvozanat narh (P) = [3, 4, 9, 10, 12, 15, 20]
Muvozanat talab hajmi (Qd) ekonometrik model orqali topilgan, shuning uchun berilgan ma'lumotlarni foydalanib aniqlaymiz: Muvozanat talab hajmi (Qd) = [22, 18, 14, 12, 10, 7, 5]
Taklif hajmi (Qs) ham ekonometrik model orqali topilgan, shuning uchun berilgan ma'lumotlarni foydalanib aniqlaymiz: Taklif hajmi (Qs) = [5, 10, 13, 17, 22, 26, 30]

4. 
   Talab va taklif hajmi uchun elastiklik koeffitsientlari:
   

Talab elastikligi (Ep) koeffitsiyenti: Ep = (∆Qd2. Taklif hajmining narhga nisbatan ekonometrik modeli tuzilsin: Qs = b0 - b1P
Berilgan ma'lumotlar asosida taklif hajmini ifodalovchi ekonometrik modelni yaratamiz. Bizga ikki t-tizimli tenglamalar (Qs va P) berilgan ma'lumotlar berilgan.
Bu modelni aniqlash uchun, ma'lumotlar to'plamini o'zgaruvchilar to'plami va ko'efitsiyentlarga nisbatan qo'shib chiqamiz:
Qs = b0 - b1P
5 = b0 - b1 * 3
10 = b0 - b1 * 4
13 = b0 - b1 * 9
17 = b0 - b1 * 10
22 = b0 - b1 * 12
26 = b0 - b1 * 15
30 = b0 - b1 * 20
Uchinchi tenglama orqali b0 va b1 ni topamiz:
b1 = (10 - 13) / (4 - 9) = -3 / -5 = 0.6
b0 = 13 - b1 * 9 = 13 - 0.6 * 9 = 7.4
Shuningdek, talab hajmining narhga nisbatan ekonometrik modelini ham aniqlaymiz:
Qd = a0 - a1P
22 = a0 - a1 * 3
18 = a0 - a1 * 4
14 = a0 - a1 * 9
12 = a0 - a1 * 10
10 = a0 - a1 * 12
7 = a0 - a1 * 15
5 = a0 - a1 * 20
Uchinchi tenglama orqali a0 va a1 ni topamiz:
a1 = (18 - 14) / (4 - 9) = -4 / -5 = 0.8
a0 = 14 - a1 * 9 = 14 - 0.8 * 9 = 6.2

3. 
   Muvozanat narh, muvozanat talab va taklif hajmi aniqlansin:
   

Muvozanat narh (P) berilgan ma'lumotlarda ko'rsatilmagan, shuning uchun uni aniqlaymiz: Muvozanat narh (P) = [3, 4, 9, 10, 12, 15, 20]
Muvozanat talab hajmi (Qd) ekonometrik model orqali topilgan, shuning uchun berilgan ma'lumotlarni foydalanib aniqlaymiz: Muvozanat talab hajmi (Qd) = [22, 18, 14, 12, 10, 7, 5]
Taklif hajmi (Qs) ham ekonometrik model orqali topilgan, shuning uchun berilgan ma'lumotlarni foydalanib aniqlaymiz: Taklif hajmi (Qs) = [5, 10, 13, 17, 22, 26, 30]

4. 
   Talab va taklif hajmi uchun elastiklik koeffitsientlari aniqlansin:
   

Talab elastikligi (Ep) koeffitsiyenti: Ep = (∆Qd/Qd) / (∆P/P)
Taklif elastikligi (Es) koeffitsiyenti: Es = (∆Qs/Qs) / (∆P/P)
Elastiklik koeffitsientlarini topish uchun narh va hajmning o'zgarishlarini hisoblaymiz:
∆P = P2 - P1 = 4 - 3 = 1
∆Qd = Qd2 - Qd1 = 18 - 22 = -4
∆Qs = Qs2 - Qs1 = 10 - 5 = 5
Ep = (∆Qd/Qd) / (∆P/P) = (-4/22) / (1/3) = -0.5455 / 3 = -0.1818
Es = (∆Qs/Qs) / (∆P/P) = (5/5) / (1/
71-masala.Konserva zavodi ishchilarining ishlab chiqargan mahsuloti va mahsulotni ishlab chiqarish uchun 1 ishchi sarf qilgan kunlik elektr energiya to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlar berilgan: