1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar



Yüklə 1,4 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə107/203
tarix01.01.2022
ölçüsü1,4 Mb.
#30462
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   203
N 87

 
Ɔ
İnvestisiyalar 
Son bir neçə il ərzində Türkiyənin Azərbaycana investisiyaları kəskin 
dərəcədə azalıb. Türkiyənin iki ən böyük dövlət şirlkəti olan “BOTAŞ” və 
“TPAO” Azərbaycana,  ümumiyyətlə,  investisiya  yatırmır
5
. Azərbaycanın 
4   “Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline: Oil Window to the West”, edited by S. Frederick Starr and Svante 
E. Cornell 
http://www.silkroadstudies.org/new/inside/publications/BTC.pdf
 
(October 23, 2011)
5   Bağırov Sabit (2007) Azərbaycan nefti: gəlirlər, xərclər və risklər (Bakı: Mərkəzi Avropa Universiteti).


87
Azərbaycan-Türkiyə enerji münasibətləri: çağırışlar və perspektivlər
neft  gəlirləri  perspektivini  nəzərə  alaraq  bu  şirkətlər  indi  Yaxın  Şərq 
ölkələrinə  xüsusilə  İraqın  neft  “upstream”  sahəsinə  investisiyaların 
yatırılmasına  üstünlük  verirlər.  Son  on  ildə  Azərbaycanda  yeni  neft 
yataqlarının  quru  çıxması  nəticəsində  bir  çox  enerji  şirkətləri  hasilat 
məkanlarını  tərk  edib.  Məsələn,  Türkiyənin  “TEKFEN  Construction” 
şirkəti mütəmadi şəkildə Azərbaycanda enerji infrastrukturlarının tikilməsi 
və reabilitasiya olunmasına dair sazişlərə imza atıb. Ən iri sazişi 2007-ci 
ildə Sənqəçalda Cənub dəhliz boru xəttinin qaz ixrac terminalının tikilməsi 
idi
6
.  Rəsmi  Bakı  və  Ankara  arasında  əməkdaşlıq  güclənsə  də,  son  bir 
neçə il ərzində Azərbaycanın enerji sektoruna Türkiyə tərəfindən yatırılan 
investisiyaların həcmində artım müşahidə edilmir. 
Bu, iki səbəblə bağlıdır. Bir tərəfdən Azərbaycanda yalnız qaz “upstream” 
layihələri cəlbedicidir və hər türk şirkəti mürəkkəb Xəzər mühitində qazın 
hasil olunması üçün nə texnoloji, nə də maliyyə imkanlarına malikdir. Digər 
tərəfdən isə Türkiyənin digər qonşuları daha cəlbedici investisiya məkanına 
çevrilirlər.  Nəzərə  alaq  ki,  İraq  böyük  həcmdə  neft  və  qaz  potensialına 
malikdir  və  buna  görə  də  həmin  ölkə  Türkiyənin  ən  böyük  enerji 
investisiya məkanına  çevrilib. Bundan  əlavə, rəsmi Ankaranın  bu  ölkədə 
siyasi  ambisiyaları  da  mövcuddur.  Türkiyənin  hazırkı  hakimiyyətinin 
məqsədlərindən  biri  ərəb  ölkələri  və  İraqa  siyasi  təsirini  bərpa  etmək  və 
Osmanlı  imperiyası  dönəmində  olduğu  kimi  bu  təsirin  coğrafiyasını 
genişləndirməkdir.
İki  ölkə  arasında  enerji  münasibətlərinin  ilk  on  illiyində  Türkiyənin 
Azərbaycana  olan  məhdud  enerji  investisiyaları Azərbaycanın  Türkiyədə 
məhdud  investisiyaları  ilə  əvəz  olunur.  2005-ci  ilədək  Azərbaycan 
Türkiyədə, xüsusilə enerji sektorunda investisiyaların yatırılması iqtidarında 
deyildi.  2000-ci  ilədək  ölkəyə  daxil  olan  neft  gəlirlərinin  əsas  hissəsi 
dövlət  büdcəsinin  kəsirlərinin  aradan  qaldırılması  üçün  xərclənirdi.  Neft 
Fondunun yaradılması və faktiki fəaliyyətindən sonra neft gəlirlərinin bir 
qismi Azərbaycan iqtisadiyyatını saxlamaq üçün sərf olunurdu. Lakin son 
illərdə dövlət büdcəsinə ən çox gəlir verən ARDNŞ Azərbaycandan kənarda 
da fəaliyyətinin artırılması üçün yatırımlar edir.
Ölkənin  yürütdüyü  enerji  siyasəti  nəticəsində  ARDNŞ-in  bu  qədər 
sürətlə güclənməsi və zənginləşməsi yaxşı mənada təəccüb doğurur. On beş 
il ərzində təcrübə toplayıb və gəlirlərini artıraraq həm şirkət, həm də ölkənin 
maraqlarına  uyğun  xaricdə  neft  “downstream”  bazarlarına  investisiyalar 
6   
http://www.tekfeninsaat.com/achievements_awards.asp
  (October 24, 2011)


88

Yüklə 1,4 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   103   104   105   106   107   108   109   110   ...   203




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin