1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar

22
Regional hadisələrin Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinə təsiri
olmağa və Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinə zərər verməyə çalışdı.
Vaxtaşırı  Ermənistanla  görüşən  Azərbaycan  Türkiyə-Ermənistan 
diplomatik  görüşmələrinə  qarşı  çıxmadı.  Azərbaycanda  etiraz  doğuran 
məsələ görüşmələrin gizli davam etməsi və protokollarda Qarabağ şərtinin yer 
almaması oldu. Sərhədlərin bağlı olmasını Ermənistana təzyiq vasitəsi kimi 
görən Azərbaycan Qarabağ məsələsi həll edilmədən sərhədlərin açılmasına 
qarşı  çıxdı.  Azərbaycan  sərhədlərin  açılmasından  sonra  Ermənistanın 
güzəştə  getməyəcəyini  və  daha  da  cəsarətlənəcəyini  düşünürdü.  Bundan 
başqa, belə fikir də mövcud idi ki, Rusiyanın Ermənistana təsiri və gücü 
kifayət qədərdir və sərhədlərin açılması Türkiyəyə rəsmi Yerevanın siyasi 
qərarlarına təsir etmə imkanı verməyəcəkdi. Azərbaycan tərəfi bildirirdi ki, 
Ermənistan 2008-ci ildə qlobal dünyada baş verən iqtisadi böhran və Rusiya-
Gürcüstan müharibəsinin iqtisadi cəhətdən mənfi təsirindən qorunmaq üçün 
sərhədlərin açılmasına daha çox ehtiyac duyur.  
Bu  hadisə  regional  bir  məsələdə Türkiyə-Azərbaycan  arasında  ortaya 
çıxan  fikir  ayrılığıdır.    Lakin  bu  fikir  ayrılığı  uzun  çəkmədi  və  Türkiyə 
Böyük  Millət  Məclisi  (TBMM)  protokolları  təsdiqləmədi.  Ermənistan 
Konstitusiya Məhkəməsinin aldığı qərar isə prosesi dondurdu
14
. Protokolların 
imzalanmasından  sonra  Türkiyə  Qarabağ  məsələsini  beynəlxalq  aləmdə 
daha çox gündəliyə gətirdi. Türkiyə Ermənistanla normallaşma prosesinə 
daxil olmaq yolu ilə Minsk Qrupu həmsədr ölkələri arasında yer almağa 
çalışdı  və  bu  nöqtədə Azərbaycan  da  Türkiyənin  Minsk  Qrupu  həmsədr 
ölkələri  arasına  daxil  olmasını  dəstəklədi.  Lakin  Rusiya  və  Ermənistan 
protokolların Qarabağ məsələsinə aid olmamasını əsas gətirərək buna qarşı 
çıxdılar. 
Qarabağ  məsələsindən  başqa  Türkiyə  və  Azərbaycanı  erməni 
məsələsində birləşdirən digər məqam hər iki dövlətin beynəlxalq aləmdə 
erməni diasporunun hədəfində olmasıdır. Erməni diasporu Türkiyəyə qarşı 
iddialarını və Qarabağın işğalını qəbul etdirmək üçün beynəlxalq aləmdə 
təbliğat aparır. Erməni diasporuna qarşı mübarizə apara bilmək üçün 2007-
ci ildə Bakıda Türkiyə-Azərbaycan Diasporlararası Əməkdaşlıq Qurultayı 
keçirilib.  Hazırda  ABŞ  və  Avropada  Türkiyə  və  Azərbaycan  diaspor 
təşkilatları  erməni  iddialarına  qarşı  birlikdə  hərəkət  edir.  2010-cu  ildə 
ABŞ  Konqresinin  Nümayəndələr  Palatasının  Xarici  əlaqələr  komitəsinin 
1915-ci  il  hadisələri  ilə  əlaqədar  qəbul  etdiyi  qərara  qarşı  Azərbaycan 
Respublikasının  Prezidenti  İlham  Əliyev  Türkiyə  Respublikasının 
14   Cavid Vəliyev. Türkiyə-Ermənistan protokolları: udan kim, uduzan kim? //“SAM-ın icmalı”, buraxılış 
1, may 2010, s. 25. 

---