1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar

 
Ɔ
Rusiya və Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri
Azərbaycan təxminən son iki yüz il ərzində Rusiyanın idarəsi altında 
olub.  1991-ci  ildə Azərbaycan  rəsmi  Moskvaya  qarşı  mübarizə  apararaq 
müstəqilliyini əldə edib və bu mübarizə ərəfəsində yaşanan bəzi hadisələr 
Azərbaycan xalqında Rusiyaya qarşı “nifrət” hissinin yaranmasına səbəb 
olub.  1918-ci  ildə  qurulan  Azərbaycan  Xalq  Cümhuriyyətinin  (AXC) 
bolşeviklər  tərəfindən  işğal  olunması,  tarixən  Azərbaycan-Ermənistan 
müharibələrində rusların erməniləri dəstəkləməsi, 19-20 yanvar 1990-cı il 
tarixində Sovet Ordusunun Bakını işğal edərək dinc insanları qətlə yetirməsi 
və  Qarabağ  müharibəsi  dövründə  regiondakı  rus  qoşunlarının  ermənilərə 
yardım  göstərməsi  Azərbaycan  xalqında  Rusiyaya  qarşı  etimadsızlıq 
yaradıb. Ötən əsrin 80-ci illərinin sonlarında Azərbaycandakı xalq hərəkatı 
liderlərinin şüarları xalqdakı bu nifrəti daha da artırdı.
Türkiyə ilə Rusiya Cənubi Qafqazda yüz illər boyu bir-birinə rəqib olub. 
XIX əsrdə iki dövlət arasında dörd müharibə yaşanıb. Cənubi Qafqaz eyni 
zamanda  Rusiya təhlükəsinə qarşı Türkiyə üçün bir tampon bölgə olub. 
Məsələn,    1877-1878-ci  illər  Rus-Türk  müharibəsində  və  İkinci  Dünya 
müharibəsindən sonra Sovet İttifaqı Türkiyəni  Cənubi Qafqaz üzərindən 
təhdid edib.
17
Ortaq düşmən (İngiltərə) səbəbi ilə 1920-ci illərdə Türkiyədə Qurtuluş 
mübarizəsi, Rusiyada isə Bolşevik inqilabı vaxtında müttəfiq olan bu iki 
dövlət  İkinci  Dünya  müharibəsindən  sonra  təkrar  “düşmən”  dövlətlərə 
çevrildilər. İkinci Dünya müharibəsindən sonra regionda şərtlərin dəyişdiyini 
irəli sürən Sovet İttifaqı Birinci Dünya müharibəsində Türkiyəyə vermək 
məcburiyyətində  qaldığı  torpaqları  geri  tələb  edib.  Türkiyənin  NATO-ya 
üzvlüyünə səbəb olan bu hadisə Stalinin ölümünə qədər davam edib, ondan 
15   http://www.mediaforum.az/articles.php?lang=az&page=00&article_id=20100305081100545, 2010-03-05
16   http://www.meclis.gov.az/?/az/statement/view/27/
17   Ahmet Davudoğlu, göstərilən əsəri, s.125. 

---