1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar

153
Azərbaycan və Türkiyə QHT-ləri arasında əlaqələr
Son illərdə bu sahələrə araşdırma mərkəzləri arasındakı əməkdaşlıqlar da 
əlavə olunub.
İki  ölkə  arasındakı  əlaqələrdə  QHT-lərin  rolunu  bir  neçə  qrupa 
ayırmaq  mümkündür.  Bunların  içərisində  ən  əhəmiyyətlisi  Türkiyədəki 
Azərbaycan  dərnəklərinin  bu  ölkədəki  tanıtma  işləri,  Azərbaycandakı 
bəzi  türk  dərnəklərinin  tanıtma  fəaliyyətləri, Azərbaycandakı  bəzi  qeyri-
hökumət təşkilatlarının Türkiyədəki işləri, Türkiyədəki bəzi qeyri-hökumət 
təşkilatlarının  Azərbaycandakı  işləridir.  Bundan  başqa,  Azərbaycan  və 
Türkiyə QHT-lərinin ortaq bir mövzu və ya problemlə bağlı üçüncü ölkədəki 
birgə fəaliyyətləri, habelə ATƏT, NATO və digər beynəlxalq təşkilatlara, 
müsəlman, ya da türk şəxsiyyətinə istiqamətlənmiş işləri mövcuddur.
Azərbaycandakı QHT-lər ikili əlaqələrdə rəsmi siyasətin tamamlayıcısı 
rolunda çıxış edirlər. Bəzi QHT-lər dövlətin xarici siyasətdə nisbətən daha 
az maraq göstərdiyi sahələrdə fəaliyyət göstərirlər. Türkiyə ilə Azərbaycanın 
daha  çox  inteqrasiyasına  istiqamətlənən  səylər,  yaxud  Şimali  Kipr  Türk 
Respublikasının (SKTR) tanınmasında Türkiyənin fəaliyyətini dəstəkləmək 
üçün görülən işlər bu çərçivədə qiymətləndirilə bilər. 
Türkiyədəki  vətəndaş  cəmiyyəti  təşkilatları  içərisində  araşdırma 
mərkəzi kimi fəaliyyət göstərənlərin bəziləri dövlətlə əməkdaşlıq edərək, 
rəsmi  siyasətin  tamamlayıcısı  rolunda  ciddi  işlər  görüblər.  Məsələn, 
SETAV, TASAM,  USAK,  ORSAM  kimi  strateji  araşdırma  mərkəzlərinin 
və digər bəzi qeyri-hökumət təşkilatlarının təşkil etdikləri toplantılarda hər 
iki ölkənin səlahiyyətli şəxsləri iştirak edib, toplantılar daha çox mövcud 
idarəçilərin siyasətlərini izah etməyə, əsaslandrmağa və mövcud əlaqələrə 
töhfə  verməyə  istiqamətlənib.  Rəsmilərin  siyasətinə  daha  çox  USAK-ın 
peşəkarlıq  və  ictimaiyyəti  istiqamətləndirmə  mövzusunda  dəstək  verdiyi 
də müşahidə edilib. Uzun müddət ərzində Avrasiya Strateji Araşdırmalar 
Mərkəzinin  (ASAM)  çox  ciddi  işlər  gördüyünü  xatırlatmaq  lazımdır. 
ASAM Türkiyə və Azərbaycanda ikitərəfli əlaqələrə və ümumi mövzulara 
aid çoxlu sayda toplantı təşkil edib.
Türkiyə dövlətinin xarici siyasətdə çox maraq göstərmədiyi sahələr üzrə 
işləyən və Azərbaycan ilə əlaqələrə ciddi töhfələr verən QHT-lər arasında 
Türk  Ocağı, Azərbaycan  Mədəniyyət  Dərnəyi,  Mərmərə  Qrupu, TÜDEV 
ciddi işlər görüblər.
Azərbaycan  və  türk  ictimai  rəyinə,  siyasətçilərinə,  mediasına  xitab 
edərək, ikitərəfli əlaqələrin inkişafı üçün ciddi çalışmalar aparan QHT-lərdən 
biri  TÜRKSAM-dır.  TÜRKSAM  həm  də  Azərbaycan  və  Azərbaycanın 
maraq  göstərdiyi  əsas  mövzulara  dair  davamlı  işlər  (araşdırma,  nəşr, 

---