1) og`zaki h isoblash usuli 2) yozma hisoblash usuli. 426:2=(400+20+6):2=400:2=20:2=6:2=200+10+3=213
2
- 4 213
2
- 2
6
- 6
0
Bo`lish algoritmi tushuntiriladi: Bo`linmaning tegishli raqamini topish uchun to`liq mas bo`linuvchi bo`luvchiga bo`linadi, bo`linmaning topilgan raqami bo`luvchiga ko`paytiriladi; nechta birlikni bo`linganligini bilish uchun; bu xonaning nechta birligi holi bo`linmaganligini bilish uchun hosil bo`lgan ko`paytmani to`liqmas bo`luvchidan ayriladi; bo`linmadagi akam to`g`ri topilganligi tekshiriladi; bo`lish usullari asta-sekin qiyinlashib boradi.
17 «Ko`p xonali sonlar» ichida arifmetik amallarni o`rganish. Bu mavzuni o`rganishda o`qituvchining asosiy vazifasi o`quvchilarning arifmetik amallar (qo`shish va ayirish, ko`paytirsh va bo`lish) orasidagi o`zaro bog`lanishlarni umumlashtirish va sistemalashtirishdan, yozma hisoblashlarning ongli va puxta ko`nikmalarini hosil qilshdan iborat.
I.Ko`p xonali sonlarni qo`shish va ayirish.
Ko`p xonali sonlarni qo`shish va ayirish bir vaqtda o`rganiladi. Natijada bilimlarni egallash, malaka va ko`nikmalar hosil qilish uchun yaxshi sharoit yaratiladi, chunki bu amallarning nazariyasi o`zaro bog`lih, hisoblash usullari o`xshash. Ko`p xonali sonlarni qo`shish va ayirishning nazariy asoslari yig`indini yig`indiga qo`shish va yig`indidan yig`indini ayirish qoidalaridan iborat. O`quvchilar yozma hisoblash usullarini mustaqil bajara olishlari uchun 3 xonali sonlarni qo`shish va ayirish usullarini xotirada qayta tiklash kerak. O`quvchilarga, analogiyadan foydalanib, har bir keyingi misol oldingisi ni o`z ichiga oladigan mashqlarni yechish tavsiya etiladi.
Masalan: 345 4345 64345
+234 +3234 + 23234
579 7579 87579
846 5846 75846
- 631 - 2631 - 42631
215 3215 33215
Bunday mashqlardan keyin o`quvchilarning o`zlari ko`p xonali sonlarni qo`shish va ayirish 3 xonali sonlarni qo`shish va ayirishga o`xshash bajarilishini bilib oladilar.
Darslikda qo`shish va ayirish hollari qiyinligi ortib boradigan tartibda kiritiladi: asta-sekin xona birliklaridan o`tish sonlari orta boradi, nollarni o`z ichiga olgan sonlar kiritiladi, miqdorlar birliklarida ifodalangan sonlarni qo`shish va ayirish o`rganiladi. Har bir yangi hol bilan tanishtirishda dastlab hisoblashlarni to`la tushuntirishlari bilan bajarishlari kerak, so`ngra qisqa tushuntirish bilan yechiladi.
