1. marketing va uni rivojlanishining asosiy bosqichlari ulgurji savdo

Marketingni boshqarish (marketing-menejment)
— firma (kompaniya, korxona) oldiga 
qo‘yilgan maqsadlarga erishish, tahlil, rejalashtirish, hayotga joriy etish va nazorat qilish 
bosqichlarini o‘z ichiga olgan, uch qismdan iborat bo‘lgan jarayon. 
Marketing budjeti
— bozorlarni (konyunkturaviy, o‘rta va uzoq muddatli) tadqiq etishga, 
tovarlarning raqobat qobiliyatini ta’minlashga, xaridorlar bilan axborotli aloqa (reklama, sotishni 
rag‘batlantirish, ko‘rgazma va yarmarkalarda ishtirok etish va hokazo), tovar harakatlanishi va 
sotish tarmoqlarini tashkil etishga ketadigan xarajatlar. 
Marketing budjeti — 
muayyan davrda, 
odatda, bir yilda kompaniya marketing faoliyati uchun mo‘ljallangan moliyaviy mablag‘lar 
taqsimotidir. 
Marketing dasturi-
marketing rejasidan kelib chiqadigan asosiy hujjat bo‘lib, u aynan kim, nimani, 
qachon, qayerda va qay tarzda xarid qilishi lozimligini belgilab beradi. Marketing dasturlari firma 
chiqarayotgan mahsulot bo‘yicha ham, ishlab chiqarish va sotish qisqa muddatli va uzoq muddatli 
istiqbolda yo‘lga qo‘yilishi mo‘ljallanayotgan yangi tovarlar bo‘yicha ham ishlab chiqiladi. 
Marketing dasturi asosida yangi maqsadli bozorlar, yangi iste’molchilar, yangi turdagi mahsulotlar, 

---

an’anaviy mahsulotni ishlatishning yangi sohalarini doimiy izlash ishlari olib boriladi. 
Marketing jarayoni
— ehtiyojni o‘rganish, mahsulot (xizmat)ni xaridorlar va bozor imkoniyatlari 
darajasida ishlab chiqarish, taqsimlash, sotish bilan bog‘liq bo‘lgan harakatlar va bosqichlar 
Marketing kommunikatsiyalari majmuyi (ingl. marketing communication mix) — 
muayyan 
marketing kampaniyalarini o‘tkazish uchun zarur bo‘lgan marketing vositalari — asbob-uskunalar, 
texnologiyalar va ommaviy axborot vositalarining konkret yig‘indisi. 
Marketing-miks
— korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotga bo‘lgan talabga ta’sir 
ko‘rsatish uchun zaruriy marketing tizimi, mahsulot, narx, sotuv joyi va sharti, reklama va 
rag‘batlantirishni o‘z ichiga oluvchi marketing majmuasi.