1. marketing va uni rivojlanishining asosiy bosqichlari ulgurji savdo

Elektron marketing (ingl. electronic marketing; e-marketing) 
— iste’- 
mol bozorini aniqlash va belgilash elektron vositalaridan foydalaniladigan hosilaviy marketing. 
Firma 
- bu korxonadan farqli o‘laroq, ishlab chiqarish sohalarida turli – tuman tadbirkorlik 
faoliyatini bildiradi. Masalan, sanoat korxonasi, davolash muassasasi, qurilish tresti va vositachilik 
uchun savdo, sayyohlik va boshqa tashkilotlarga nisbatan qo‘llash mumkin. 
Firma stili (ingl. house style) — 
kompaniya tomonidan mahsulot o‘tkazish bo‘yicha reklama 
xabarlarida, tadbirlarida, veb-saytlarida, tovarlar qadoqlarida, broshyuralarda, savdo va texnikaga 
oid adabiyotlarda, boshqa nashrlarda foydalaniladigan maxsus, o‘ziga xos, oson tanib, ajratib 
olinadigan bir uslub. Bu stil logotip, firma ranglari, maket, shrift garniturasi va bosmaxona 
dizayniga nisbatan olganda yagona uslubda namoyon bo‘ladi. Kompaniyaning firma stili 
korxonaning kanselyariya jihozlari, emblemasi, savdo nuqtalari, ko‘rgazma pavilonlari, stendlar, 
xodimlarning yagona bichimdagi maxsus liboslarida aks ettiriladi. 
Forfeyting
— ko‘pincha, tashqi savdo aloqalarida qo‘llanadigan eksport qiluvchilarni kreditlash 
shakli, ochiq hisobraqami bo‘yicha kredit. forfeyting operatsiyasi faktoring operatsiyasiga aynan 
o‘xshaydi. Forfeyting, mablag‘larni jalb etish bo‘yicha forfeytor chiqimlarini kompensatsiyalash, 

---

sug‘urta va valuta tavakkallari bilan bog‘liq bo‘lgan ancha ko‘proq xarajatlar bilan birga kechadi, bu 
sotuvchi va xaridor o‘rtasidagi kredit munosabatlarining bir shakli bo‘lib, unda sotuvchi tovarni 
sotib oluvchiga to‘lovsiz jo‘natadi, ammo bir vaqtning o‘zida xaridor kontraktdagi shartlashib 
olingan muddatda to‘lashi majburiy bo‘lgan tovar hujjatlarini (to‘lovga hisobraqam) ham berib 
yuboradi. Bundan tashqari sotuvchi xaridorga nisbatan debetiga qarzdorlik kiritib qo‘yiladigan 
hisobraqami ham ochadi. 
Franchayzer
— ma’lum bir vaqt mobaynida, maxsus tarzda ko‘rsatib o‘tilgan joyda bitim bilan 
aniq belgilab qo‘yiladigan shaklda ishlarni yuritish huquqlarini mayda mulkdorga havola etadigan 
yirik firma (savdo yoki sanoat kompaniyasi). Firma (kompaniya, korxona) uchun franchayzer 
bo‘lish — bozorda o‘z ta’sir zonasini yanada kengaytirish, xo‘jalik yuritish tavakkallarini 
kamaytirish usullaridan biridir. 
Franchayzi
— franchayzer rahbarligi ostida o‘z ishini boshlovchi mayda tadbirkor. Masalan, AQSh 
restoranlar, gahvaxonalar, buxgalteriya va soliq xizmatlari, yuridik markazlar, kotibiyatlar, mahsulot 
yetkazib berish byurolari, baholovchilar, avtoservis, oziq-ovqat va baqqollik do‘konlari franchayzi 
taomili bo‘yicha ishlaydi. 
Franchayzing
— yirik va mayda kompaniyalar o‘rtasidagi bitimni o‘zida ifoda etuvchi iqtisodiy 
tashkilot kontraktli tipi bo‘lib, u mayda kompaniyalarga kompaniya uchun asosiy sanalgan faoliyat 
turi bilan shug‘ullanishga, shuningdek, uning savdo markasidan foydalanishga ruxsatnoma olish 
huquqini beradi. 
Franshiza 
— sug‘urta shartnomasining sharti, bunda sug‘urtachining ayrim miqdordan 
oshirilmagan zarar to‘lovlaridan ozod qilinishi ko‘zda tutiladi.