1-ma'ruza: Ekologiya fanining asoslari va vazifalari(2 soat)

3-ma'ruza. o‘zbekistonda ekologiya fanining qisqacha rivojlantirish tarixi.
Yuqorida aytib o‘tganimiz kabi, bizning buyuk allomalarimiz tabiat. tirik organizmlar va ulaming tashqi muhit bilan o‘zaro aloqasiga doir masalalarga to‘xtalganlar.
o‘zFA Botanika va Zoologiya institutlari olilari o‘simlik va hayovnlar ekologiyasiga bag‘ishiangan ishlar olib borishgan. hozirda ham bu ishlar olib borilmoqda.
o‘rta Osiyo o‘simliklar olamini o‘rganish- M.S. Popov, Ye.P.Korovin, K..Z.Zokirov, A.M.Muzaffarov, ITGranitov, SSaxobiddinov, ATVvedenskiy kaabi olimlarning nomi bilan bog‘liq.
o‘zbekistonda ekologik yo‘nalishdagi ishlaming asoschilari -DNKashkarov va Ye.P.Korovin hisoblanadi. 30-yillarda Kashkarovning ekologiya masalalanni keng yontgan «Muhit va jamoaw, «Turkiston hayvonlari». «Hayvonlar ekologiyasi asoslari» kkabi yirik ilmiy asarlari chop etiladi. Ular ekologik - ilmiy tadqiqot ishlarni rejalashtirish, ekolog mutaxassislar tayyorlash masalasini ilgari surishgan.
Shu yillarda Korovin - o‘simliklar jamoasi va muhitni birgalikda o"rganish muhimligini ta'kidlagan. Bunday ilmiy ishlar o‘sha vaqtda o‘rta Osiyo Davlat Universiteti biologiya fakulteti
qoshida olib borilgan. Cho‘l zonasining o‘simliklarini o‘rganish maqsadida kompleks ekspeditsiyalar tashkil qildi. Korovin, Granitov kabi olimlar rahbarligida cho‘l mintaqasidagi yaylovlarni yaxshilash borasida u yerdagi kserofit guruhiga oid o‘simliklarni o‘rganishga kirishiladi.
1950 yilda ekologiya ishlarining dolzarbligi munosabati hisobga olinib UzRFA Botanika institutida Burigin rahbarligida «o‘simliklar ekologiyasi» laboratoriyasi tashkil qilinadi va shu laboratoriya xodimlari tomonidan cho‘l va chala cho‘l sharoitida o‘simliklarning qurg‘oqchilikga moslanishi yo‘llari o‘rganildi.
Keyinchalik 1967-1987 yillarda Farg‘ona vodiysi sharoitida kompleks ekologik ishlar O.X.Xasanov va R.S. Vernik,Raximova T.U.,Raximova Toshxon va boshqalar tomonidan davom ettirildi. Natijada adir o‘simliklarining ekologik klassifikatsiyasi berildi.
I lo/irda bunday ishlar Qizilqum, Jizzax cho‘llarida Orol sharoitida davom ettirilmoqda.
D.N.Kashkarovning dastlabki ishlari o‘rta Osiyo kemiruvchilarini o‘rganishga bag‘ishlangan edi. Ularning biologiyasi. sistematikasi va zarariga e'tibor berish bilan birga hayvonlar ekologiyasi bo‘yicha ham ish olib borgan. 1928 yil u AQSh ga boradi va 7 oy davomida yirik ekologlarning ishlari bilan tanishadi. UzFA akademiklari T.Z.Zohidov, A.MMuxammadiyev, muxbir a'zolaridan M.A.Sultonov. R.O.Ohmjonov, V.V.Yaxontovlar o‘zbekistonda zoologik tadqiqotlarning rivojlanishida o‘z hissalarini qo‘shgan olimlardir . Zoologik tadqiqotlar -o‘zFAning Zoologiya va parazitologiya instituti faoliyati bilan bog‘liqdir. Sultonovning «o‘zbekiston qushlarining gelmintlari» (1963 y), Yaxontovning «Hashorotlar ekologiyasi» (1963 y), T.Zohidovning «Qizilqum cho‘lining biotsenozlari» (1971 y) kabi asarlari nashr qilindi.