1-Ma’ruza Mavzu: Multimedia tushunchasi. Multimedianing xususiyatlari Reja

 
1.1.3.
 
Grafika va animatsiya 
 
Bu guruhga ham statik raqamli tasvirlar, ham flash-taqdimotlar kabi 
dinamik tasvirlar kiradi. Siqilmagan raqamli tasvir piksellar massividan tashkil 
topgan, bu yerda har bir piksel o‘z parametrlari bilan xotirada ma’lum bitlar 
miqdorida saqlanadi. Matnga qaraganda raqamli tasvir ancha katta xotirani talab 

---

qiladi. Masalan, 4 o‘lchamli tasvir 480 ekranni 640 piksellarga ruxsat etishida 6 
dyumga va 24-bitli rangda bir megabayt atrofidagi xotirani talab qiladi. Bunday 
tasvirni tarmoq bo‘ylab 56,6 Kbit/s tezlikda uzatish taxminan ikki minutni 
egallaydi. Agar tasvir 10 martagacha siqilsa, 100 Kbayt atrofidagi xotira talab 
qilinadi va uzatish taxminan 14 sekundni egallaydi. Siqishni ayrim ommaviy 
sxemalari 1.3-jadvalda keltirilgan.
1.3-jadval 
Tasvirni siqish usullari 
Siqish usuli 
Izohlar
Graphics 
Interchange 
Format (GIF) 
256 tagacha ranglarni qo‘llaydi. LZWni (Lempel-Ziv-Welch) 
ishlatadi. Animatsiyali ma’lumotlarni yo‘qotishsiz siqish 
Portable 
Network 
Graphics (PNG) 
Istalgan sondagi ranglar qo‘llanadi. Siqiladigan bloklarni adaptiv 
filtrli zlib siqish sxemasi qo‘llaniladi. Ma’lumotlar yo‘qotishli va 
animatsiya qo‘llanilmaydigan sxema. 
Joint 
Photographic 
Experts Group 
(JPEG) 
Ko‘p sonli rangli tuslarga (yoki kul rang tusli) ega oq-qora va 
rangli fotosuratlarni siqish uchun eng yaxshi tarzda to‘g‘ri keladi. 
Siqishning bu standarti Xaufman kodi bo‘yicha va tasvir bloklari 
koeffitsientlarini 
diskret 
kosinusli 
o‘zgartirish jarayonida 
turkumlar uzunliklari kodlarini qo‘llashga asoslanadi. Siqish 
natijasida ma’lumotlarni yo‘qotilishi yuz beradi. Standart JPEG 
satr oralatib yoyishga ruxsat etmaydi, lekin u progressiv format 
(Progressive JPEG) qo‘llaydi. Progressive JPEG tasvirning yirik 
bloklarini keyingi ularni detallashtirish bilan boshlaydi. 
JPEG-2000 
Tasvirlarning keng spektri uchun to‘g‘ri keladi, shuning uchun 
portativ raqamli kameralarda ishlatiladi. Ma’lumotlarni bloklarda 
emas, balki ma’lumotlar oqimida saqlaydigan veyvletlarga 
(wavelet) asoslangan joriy etilgan texnikani qo‘llaydi. Bu sxema 
ma’lumotlarni masshtablanadigan yo‘qolishiga ham olib keladi. 
JPEG-LS 
Bitta tonli tasvirlar uchun to‘g‘ri keladi. Sxema HP da ishlab 
chiqilgan LOCO-I (Low Complexity LOssless Compression for 

---

Images) algoritmiga asoslangan. Bu ma’lumotlarni yo‘qotishsiz 
yoki deyarli yo‘qotishsiz sxema. 
Joint 
Bi-level 
Image Experts 
Group (JBIG) 
Oq-qora 
tasvirlar 
uchun 
to‘g‘ri keladi. Ma’lumotlarni 
yo‘qotishsiz ko‘p tomonlama arifmetik kodlash sxemasi 
qo‘llaniladi. 
Ko‘plab zamonaviy siqish sxemalari o‘sish xarakteriga ega, bu 
kommunikatsiya tarmoqlari bo‘yicha tasvirlarni uzatishda juda muhimdir. Bunday 
tasvir olinganida foydalanuvchi dastlab past sifatli variantni ko‘radi, keyin u asta-
sekin yaxshilanadi. Odatda u haqda umumiy tasavvurni olish uchun 5...10% 
tasvirni olish yetarli bo‘ladi. Tasvirlar qandaydir uzatish xatoliklari darajasiga 
bog‘liq, shuning uchun yo‘qotilgan ma’lumotlarni qayta tiklash mumkin. Bundan 
tashqari, ular haqiqiy vaqtda uzatishga cheklashlarni qo‘ymaydi.