1-Mavzu: Kursning obyekti, maqsadi va vazifalari reja: «Ona tili»

Tayanch tushunchalar
Foiietik-fonologik sath - til ierarxiyasining tovush tizimidan iborat quyi pog'onasi (quyi yarusi): nutq tovushlari, bo'g'in, urg'u, ohang va b.lar.
Leksik sath — til ierarxiyasining Jug'at boyligidan iborat yuqori pog'onasi: so'zlar, iboralar, ularning turli qatlamlari.
Grammatik sath — til ierarxiyasining morfologik va sintaktik birliklar- dan iborat eng yuqori pog'onasi: so'z turkumlari, grammatik ma’no va gram- mal i k shakllar, so'z birikmalari va gap, ularning turlari va konstruksiya modellari.
Vokalizm — unli fonemalar tizimi.
Konsonantizm — undosh fonemalar tizimi.
Divergensiya — til strukturasidagi o'zgarishlar ta’sirida bir fonema- ning ikki fonemaga bo'linishi. Masalan, «k»ning «k»va «q»ga ajralishi.
Konvergensiya - tarixiy taraqqiyot natijasida ikki fonemaning bir l©nema holiga kelishi: qadimgi turkiy va eski o'zbek tillarida alohida- alohida fonemalar bo'lgan «e» va «o» unlilari shu qonuniyat asosida hozirgi o'zbek adabiy tilida bitta «o‘» fonemasiga birlashgan.
Pozitsion, xususiyatlar — nutq tovushlarining so'z tarkibidagi o'rni (unlining urg'uli yoki urg'usiz bo'g'inda, undosh tovushning kuchli yoki kuchsiz pozitsiyada bo'lishi), shu omil ta’sirida yuz beradigan hodisalar.
17
2 — Hozirgi o'zbek adabiy tili
Sintagmatik xususiyat - so'z yoki bo'g'in tnrklbldll tovushlarning zanjirsimon joyläshuvi; birin-ketin kelishi, görizontal chi/,ic| bo'ylab joylashuvidan kelib chiqadigan xususiyatlar.
Singarmonizm — so'zning asosi va affiksi tarkibidagi linlilnming o'zaro uyg'unlashuvi, garmoniyasi.