1. mavzu: Oilaning ijtimoiy vazifalari va ularning о‘zaro bog‘liqligi Oila

11.MAVZU: Oilaviy xulq-atvor terapiyasi
Psikanalitik nazariya asosan nevrolog Zigmund Freydning nazariyasiga asoslanadi. Bu gʻoyalar koʻpincha bemorning bolaligidan bostirilgan his-tuygʻulari va xotiralarini ifodalaydi. Psixoanalitik nazariyaga koʻra, bu repressiyalar odamlarning kundalik hayotida boshdan kechiradigan tartibsizliklarni keltirib chiqaradi va bu buzilishlarning manbasini topib, inson bu bezovtalikni bartaraf eta olishi kerak. Bunga turli usullar bilan erishiladi, ular orasida erkin assotsiatsiya, gipnoz va tushunish mashhur.
Ushbu usullarning maqsadi bemorda katarsis yoki hissiy boʻshashishni qoʻzgʻatishdir, bu muammoning manbai aniqlanganligini koʻrsatishi kerak va keyin unga yordam berish mumkin. Terapiyaning ushbu shaklida psixoseksual bosqichlar ham asosiy rol oʻynadi, chunki Freyd koʻpincha bemor duch keladigan muammolar uning maʼlum bir bosqichda qolib ketishi bilan bogʻliq deb hisoblardi. Terapiyaning ushbu shaklida tushlar ham muhim rol oʻynadi, chunki Freyd tushlarni ong ostini tushunish usuli sifatida koʻrgan.

Xulq-atvor terapiyasi

Xulq-atvor terapiyasi klassik va operant konditsionerlik kabi bixeviorizm tamoyillariga asoslanadi. Bixeviorizm 20-asr boshlarida Jeyms Uotson va B. F. Skinner kabi psixologlar faoliyati orqali paydo boʻlgan. Behaviorizm, insonning barcha xatti-harakatlari ragʻbatlantirish va kuchaytirish bilan bogʻliq deb daʼvo qiladi, garchi bu mustahkamlash odatda yaxshi xulq-atvor uchun boʻlsa-da, u notoʻgʻri xatti-harakatlar uchun ham sodir boʻlishi mumkin. Ushbu terapevtik nuqtai nazardan, bemorlarning notoʻgʻri xatti-harakatlari kuchaytirildi, bu esa notoʻgʻri xatti-harakatlarning takrorlanishiga olib keladi. Terapiyaning maqsadi kamroq mos kelmaydigan xatti-harakatlarni kuchaytirishdan iborat boʻlib, vaqt oʻtishi bilan bu adaptiv xatti-harakatlar bemor uchun markaziy oʻrinni egallaydi.

Gumanistik terapiya

Gumanistik terapiya oʻz-oʻzini anglashga erishishga qaratilgan (Karl Rojers 1961). Terapiyaning ushbu uslubida terapevt bemorning muammosiga emas, balki bemorning oʻziga eʼtibor qaratadi. Ushbu terapiyaning umumiy maqsadi bemorga mijoz emas, balki „shaxs“ sifatida munosabatda boʻlish muammoning manbasini topishga va uni samarali hal qilishga yordam beradi.
Soʻnggi yillarda insonparvarlik terapiyasi koʻplab ijobiy natijalar bilan rivojlanmoqda. Bu terapevtik samaradorlik uchun zarur boʻlgan asosiy elementlardan biri hisoblanadi va nafaqat bemorning farovonligiga, balki butun jamiyatga katta hissa qoʻshadi. Ayrimlarning aytishicha, bugungi kunda barcha terapevtik yondashuvlar insonparvarlik yondashuviga asoslangan va insonparvarlik terapiyasi bemorni davolashning eng yaxshi usuli hisoblanadi.