1-Modul: Avtomatlashtirish texnik vositalari faniga kirish. 1-Mavzu

2-Modul: Avtomatlashtirishning pnevmatik va gidravlik texnik vositalari.
2.5-Mavzu: Elektrogidravlik va pnevmogidravlik o`zgartirgichlar. Yordamchi vositalari.
Reja:
1. Elektrogidravlik o`zgartirgichlar.
2. Pnevmogidravlik o`zgartirgichlar.
Elektrogidravlik o`zgartirgichlar.
Elektrogidravlik tizimlarda elektropnevmatik tizimlardan farqli ravishda signal energiyasi turini o`zgartirgichlar bevosita yoki quvvat kuchaytirgich orqali ijro mexanizmiga ta’sir qiladi.
O`zgartirgich va ijro mexanizm mavjud bo`lgan boshqarish tizimi funksiyasi strukturasiga bog’liq holda o`zgartirgich hususiyatlariga talablar o`zgaradi.
Elektrogidravlik o`zgartirgich kirish qurilmasi sifatida elektromagnit uzatma EMU ishlatiladi (1a -rasm). EMU chiqishi(Ya yakori)dagi N kuchlanish I _kir tokiga proporsional:

N=k₁*I _kir,

bu yerda k₁ – proporsionallik koeffisiyenti. Yakordagi kuchlanish va uning siljishi h o`rtasidagi proporsionallikni hosil qilish uchun k₂ bikirlikka ega Pr prujina ishlatiladi:

H=N/k₂=(k₁/k₂)*I_kir.

Suyuqlik oqimini boshqarish zolotnik yordamida amalga oshadi, zolotnik plunjeri Pl uzatma yakori bilan mustahkam bog’langan.

Elektrogidravlik o`zgartirgichlarning asosiy chiqish parametri suyuqlik sarfi hisoblanadi. G gilzadagi plunjer holatiga bog’liq holda aylanib o`tuvchi kanallar orqali o`tuvchi suyuqlik sarfi Q1 o`zgaradi. Bunda ta’minot magistralidagi P_ta’minot bosimi ta’sirida shakllangan suyuqlik oqimi ijro mexanizmi chap bo`shlig’iga keladi (rasmga qarang). O`ng bo`shliqdan suyuqlik (Q2 sarf) quyilish magistraliga keladi. Amalda suyuqlikning siqilmasligini hisobga olib, quyidagini yozishimiz mumkin:

Q₂=Q₁=Q.

Agar suyuqlik sarfini plunjerning neytral holatiga nisbatan siljishiga proporsional deb qabul qilsak, u holda uning qiymati quyidagi munosabatdan topiladi:

Q=k3*h=k₁*k₃*Ikir/k_2.

Ushbu sarf ta’sirida P porshen ijromexanizmi IM shtoki Sh bilan birgalikda o`ngga harakat qiladi(rasmga qarang). Porshen holatini vaqt boshlanish onida H=0 deb hisoblab, quyidagini yozishimiz mumkin:

bu yerda H – porshen holati (H=0 holatidan farqli siljishi); S – porhsen yuzasi.

1a-rasm.

Birinchi variant sifatida (1b-rasm) teskari aloqa hosil qilish uchun ijro mexanizmi shtokini surilgich S potensiometr Pt bilan bog’laymiz, potensiometrga ta’minot kuchlanishi U_ta’minot keladi. Poterniometrdan olingan kuchlanish U_p va uning o`rta nuqtasi kuchaytirgich-o`zgartirgich K ga beriladi:

I_p=k₄*U_p=k₅H,
bu yerda k4 ba k5 – o`zgartirish koeffisiyentlari, I<sub>p</sub> – potensiometrdan chiqqan elektr toki.
I<sub>p</sub> tokni I<sub>kir</sub> tok bilan algebraik yig’indisi uchun EMU ga’ltagiga mavjud bo`lgan w₁ o`ramli cho`lg’amdan tashqari qo`shimcha w<sub>2</sub> o`ramli cho`lg’am qo`shiladi.
Demak, bu holatda ijro mexanizmi shtoki siljishi H oshishi bilan I_p qiymati oshar ekan, u holda mos tanlangan barcha koeffisiyentlar quyidagi munosabatga ega bo`ladi:
H – kI<sub>kir</sub>=ε,
Bu yerda k – o`zgartirish koeffisiyenti; k →∞ bo`lganda ε→0 bo`ladi.

1b-rasm.