1. Og'irlik o’lchov birliklari. Uzunlik o'lchov birliklari

(Jadval N.Axrorov kitobidan olingan). 
Shona
uchi
-uzunlik o'lchovi; Farg'ona viloyatida gaz o'lchov birligini aniqlashda qo'llaniladi. 
Qiymati qo'lning 4 ta barmog’i eniga (taxm-6-7 sm ga) teng. 
Tanob
- O'zbekiston hududida qo'llanilgan uzunlik o'lchov birligi. 17-asrda qiymati 399 m ga teng 
bo'lgan; yer maydonini o'lchash uchun qo'llanilgan yuza birligi o’rtacha qiymati 60x60 kv gazga teng. 
Tanob o'lchovi qiymatlari o'lkamizning turli joylarida qanday bo'lgan quyida ifodasini topgan: Xorazmda
1 tanob tomonlari 60 gazdan bo'lgan maydonga teng, ya’ni 1
 
tanob = (60x60) gaz = 3600 kv. gaz.
Qari 
- uzunlik o'lchovi va o'lchov birligi; Hozirgi vaqtda qari to'g'risida gap ketganda faqat 1 m ga 
uzunlik o'lchov birligi tushuniladi. 
”Boburnoma” da eng ko'p qo'llanilgan masofa (uzunlik) birliklari ”yig”och”,”kurux”, ” qari”, ” 
shar’i” so'zlaridir.
Chaqirim 
(chaqirmoq so'zidan ) - uzunlik o'lchov birligi. Qadimdan O'rta Osiyo katta masofalarni 
o'lchash uchun qo'llanilib kelingan. Qiymati 1200 qadamga teng.. Hozirgi vaqtda esa 1 chaqirim deganda 
1 km tushuniladi. 
Gaz
-1) Uzunlik va masofalarni o'lchashdagi asosiy o'lchov birligi; O'zbekistonning ba'zi joydarida 
zar deb ham yuritilgan. Qiymati 0,71 m deb qabul qilingan.
Chorak
(fors -tojik ) - 1) O'rta Osiyoda, shu jumladan respublikamizda uzunlik o'lchovi - gaz yoki 
olchinning 1/4
 
ini belgilash uchun ishlatiladigan o'lchov. Agar 1 gaz = 1 olchin = 52 : 107 sm bo'lsa ,u 
holda 1 chorak =1/4 oilchin-1/4 x 52-107) =13-26,75 sm bo'ladi;
Qadam
-uzunllk o'lchov birligi; odamning uzunasi. Asosan ikki joy orasidad masofani o'lchash 
uchun qo'llaniladi. Adabiyotlar (13) da qadam= 15 qari ekanligi yozilgan. Agar 1 qarining 50 sm ligi 
hisobga olinsa, u holda 1 qadam o’rtacha 75 sm gat eng bo’ladi.
Z.M. Bobur o’z asarida qadam o’lchov birligidan fodalanib Samarqand haqida:” Temurbek poytaxr 
qilib edi. Temurbekdan burun Temurbekdek ulug’ podshoh Samarqandni poytaxt qilg’on emastur, 
qo’rg’onni faslning ustidan buyurdumkim, qadam urdilar. O’n ming olti yuz qadam chiqti” , deb yozgan
8
.