1. Quduqlarni gazlift usulida ishlatish Gazlift ko’targichlarning konstruktsiyasi

Kompressorsiz gazlift usuli
Ishchi agent sifatida neft uyumidagi yuqori qatlam bosimidan yoki siqilgan tabiiy gazdan foydalanish mumkin. Bunday usulda neft olishga kompressorsiz gazlift usuli deb ataladi. Bunda neftgaz konlarida quduq ichi gazlift usuli qo’llaniladi. Quduqqa tabiiy gaz to’g’ridan-to’g’ri qatlamdan kirib keladi va ko’tarib chiqish jarayonini amalga oshiradi. Umumiy sxemasi (16.1-rasm)da tasvirlangan.
Siqilgan gaz quduqdan (1) chiqib, olovli qizdirgich (2) orqali (agar gaz harorati 25⁰S.dan kichik bo’lsa) o’tadi, kristalli gidrat eriydi, undan keyin gidrosiklonli separatorga (3) kiradi. Bu yerda gaz kondensatdan ajraladi va kondensat yig’gichga (4) yig’iladi. Quruq gaz infraqizil olovsiz qizdirgichdan (5) o’tib, 30 – 90⁰S gacha qizdiriladi va taqsimlash (GRB–gaz taqsimlash batariyasi) (6) batariyasida to’planadi, bu erda o’zining bosimida gazlift (7) qudug’iga uzatiladi va neftni tarkibidan gazni ajratib olish uchun guruhli gaz (8) ajratgichga yo’naltiriladi. Neft gaz ajratgichdan neftli kollektorga, gaz esa – gazbenzin zavodiga (GBZ) yoki iste’molchiga jo’natiladi.

1-rasm. Gazlift usulida quduqni ishlatishning soddalashtirilgan armaturasining sxemasi.
1-tizma boshchasi; 2-chorbarmoq; 3-nasos – kompressor quvurining qisilishi; 4-planshayba; 5, 9-ochiq qulfaklar; 7, 8, 14-yopiq qulfaklar; 6-otma tizim; 10-guruhli gaz separator; 11-to’liq bekitgich; 12-manometr; 13-chorbarmoq.

2-rasm. Kompressorsiz gazlift siklidan gaz ishchi agenti sifatida gaz uyumidan foydalanish sxemasi.
1-quduqdan siqilgan gazni chiqishi; 2-olovli isitgich; 3-gidrosiklonli separator; 4-kondensat yiqgich; 5-olovsiz infraqizil qizdirgich; 6-gaz taqsimlash batariyasi (GTB); 7-gazlift qudug’i; 8-guruhli gaz ajratgich.

Kristalli gidratning shakllanishi ko’p holatda tabiiy gazning tarkibiga, namning miqdoriga, bosim va haroratga bog’liq bo’ladi.

Bosim oshirilganda gidrat shakllanishning boshlanishida harorat ko’tariladi. Gidrat shakllanish jarayoniga gaz oqimining turbolentligi ta’sir qiladi. Bunda shtutser o’rnatish katta rol oynaydi, chunki gazning haroratini o’zgartirish mumkin bo’ladi.