1. Quwırshaq teatrınıń payda bolıw tariyxı Shet el mámleketlerinde quwırshaq teatrınıń rawajlanıwı Ózbekstanda quwırshaq teatrınıń rawajlanıwı

Bel`giya podval quwırshaqları. Tariyxıy dereklerde “Pushenellenkel`der” termini “quwırshaq jer tólesi” degen attı ańlatqan. Bel`giyada quwırshaq teatrı sonday atalǵan. Sebebi shınnan hám olar eski úyler jer tólelerinde jaylasqan edi. Quwırshaq teatrınıń atalıwına itibar berilse “pul`chinella jer tólesi” mánisin ańlatadı. “Otırǵıshlar qatarı ápiwayı taxta, arqa diywaldan teksheden túsken. Jer tóle pás boldıp akırǵı orında otırǵanlardıń bası diywalǵa tiyip turǵan. Birinshi otırǵıshlar aytarlıqtay aldında bolıp, ogan balalar jaylasqan. Sahna yarım metr bálentlikte bolǵan, poldıń keńligi 18 metr, bálentligi 1 metr. Onı ápiwayı perde tosıp turǵan. Qasında kelte, kishkene esik. Shep táreptegi esikte sonday jazıw bar: “Onı kim ayaǵı menen iterip tewip tursa (qanday da belgi)”, oń tárepte “sahnaǵa zatlar atıw, tupiriw qadaǵalanadı”.
L`yoja quwırshaq teatrı. Chanches. XIX ássr aqırında kambaǵallar kvartallarında kóplegen quwırshaq teatrları bolǵan. Biraq olardı tabıw qıyın bolǵan. Olardı qala oraylarınan izlew paydasız. Hámme nárse bir xanada bolǵan. Xana iyesi awqat pisirip turǵan, spektaklden soń bolsa hámme uyqılaǵan. Bir neshe orınlıqlar túnde stulchik wazıypasın atqarǵan. Olar jatıw ushın teńlestirilgen. Orınlar arqası turatuǵın orın bolǵan. Sahna artı diywallarına quwırshaqlar asıp qoyılǵan. Tek ǵana belgilengen quwırshaqlar ushın hár qıylı rol` oynaw múmkin. Eski quwırshaqlar tereklerden islengen. Quwırshaqlardıń murnı grekshe usılda, kózi, shashı, awzı hám sakalı aǵashtıń ózine sızıp qoyılǵan.
AQSh professional quwırshaq teatrı. AQSh professional quwırshaq teatrı 20-jıllarǵa kelip payda bolǵan. 30-40 jıllardıń ataqlı quwırshaq oynatıwshılarınan biri Frenk Peris bolǵan. Ol qara kiyimde hám kelte marionetkanı oynatqan. Ol qara perdeniń arnawlı ilgishlerindegi 5-6 nomerge móljellengen quwırshaqlar menen gezekpe-gezek islegen.
“Amerika quwırshaq teatrınıń ózine say ózgeshelikleri:

• 
  birinshiden, mámleket teatrının joq bolıwı. Olar mámleketten járdem almaydı;
  
• 
  ekinshiden, turaqlı zal hám imarattıń joq bolıwı. Hár qıylı jerlerde sayahat etip, tamasha qoyǵan;
  
• 
  úshinshiden, quramınıń az bolıwı. Olar 2-3 yaki 1 aktyordan ibarat bolǵan;
  
• 
  tórtinshiden, televidenieniń roli. Olar televidenie járdeminde jasap kelmeqte”.
  

Házirgi waqıtta AQShda kóplep mayda quwırshaq toparları iskerlik kórsetpekte. Olar júdá qolaylı hám jámiyettiń qálegen buyurtpasın orınlay alad, turmıslıq hám jámiyet ushın paydalı.