1. Riyaziyyat tədrisi metodikasının məqsəd və vəzifələri

37.1000 dairəsində şifahi və yazılı vurma və bölmə əməllərinin öyrədilməsi metodikası.
1000 dairəsində vurma və bölmənin şifahi və yazılı halları öyrədilir. Vurma və bölmənin şifahi hallarına bular aiddir:
1)yüzlüklərin birrəqəmli ədədə vurulması və bölünməsi: 100×3,300:2 və s
2) onluqların birrəqəmli ədədə vurulması və bölünməsi: 50×2,80:4 və.s
Birinci qrup misalların həlli cədvəl halına gətirilir:
100×3 300:3
1 yüzl × 3 = 3 yüzl. 3 yüzl : 3 = 1 yüzl
100× 3= 300. 300:3= 100
Bu misalların həlli yüzlüklərin on dairəsində vurulması və bölünməsinə gətirilir.
2-ci qrup misallarda onluqların vurulması və bölünməsi 100 dairəsində vurma və bölməyə gətirilir. Məs:50× 2= 5 onl.× 2 = 10 onl.= 100
80:4= 8 onl:4= 2onl= 20.
Bu hazırlıqdan sonra şagirdlər yazılı vurma və bölmə alqoritminə keçir.
Yazılı vurmanın təlimi:
1000 dairəsində yazılı vurma aşağıdakı mərhələlər üzrə öyrədilir:
1)mərtəbəni aşmamaqla üçrəqəmli ədədin birrəqəmli ədədə vurulması(132×3)
2)bir mərtəbə vahidini aşmaqla üçrəqəmli ədədin birrəqəmli ədədə vurulması( 214×4)
3) bir mərtəbə vahidini aşmaqla ikirəqəmli ədədin birrəqəmli ədədə vurulması (53×2)
4)bir mərtəbə vahidini aşmaqla birrəqəmli ədədin üçrəqəmli ədədə vurulması( 3×261)
Bu məsələlərə başlamamışdan öncə vurma cədvəli,vurmanın paylama xassəsi, cədvəldənkənar vurma təkrar olunmalıdır. Əvvəlcə onluqu aşmamaqla üçrəqəmli ədədin birrəqəmli ədədə şifahi vurulmasına baxaq: 132×3=(100+100)+(32+32)=396
Sonra müəllim izah edir ki, üçrəqəmli ədədi birrəqəmli ədədə vurmaq üçün səmərəli üsul sütun şəklində yazıb vurmaq lazimdir. 132 × 3
396 burda şagirdlərin diqqəti alınan cavabdakı rəqəmlərə yönəlir:3×2= 6(təklik),3×3=9(onluq),3×1=3( yüzlük).
Bir mərtəbə vahidini aşmaqla üçrəqəmli ədədin birrəqəmli ədədə vurulmasını öyrətmək üçün ədədin onluq tərkibi və vurma cədvəlini təkraralamaq lazımdır. 26 ədədi- 2 onluq 6 təklikdir. Əvvəlcə təkliklər mərtəbəsinin onluğu aşan halına(214×4),sonra isə onluqlar mərtəbəsinin onluğu aşan halına aid misallar həlli öyrədilir(231×4). 231×. 4
924 Bu misalın həlli belə izah olunur ki, “4 dəfə 1 eler 4 və cavab təkliklər mərtəbəsində,4dəfə 3 elər 12 və burda 3 onluq oldyğu üçün cavabda 12onluq alınır. Yəni 12 onl= 100+20 və ya 1 yüzl və 2 onluq. Onluqlar mərtəbəsinə 2 onluq yazirq və 1 yüzlük yadda qalır. 4 dəfə 2 elər 8 yüzlük,1 yüzlükdə üzərinə gəlir olsr 9 yüzlük. Nəticədə,hasil 924 olur. Birrəqəmli ədədin üçrəqəmli ədədə vurulması (3×261) halını öyrətmək üçün vurmanın yerdəyişmə xassəsindən isdifadə etmək lazımdır. Bu misalı həll edərkən vurma əməlini asanlaşdırmaq üçün 261×3 = 783 kimi yazırıq.