Tilga oid tushunchalarni shakllantirish jarayonini to'rt bosqichga bo'linishi haqida yozing.
Tayanch so’z va iboralar: tushunchaning muhim belgilari, tushunchaning belgilarini umumlashtirish, tushuncha ta’rifmi ifodalashni tushunish. - 20 ball
Boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitish metodikasning didaktik tamoyillari va variativ o‘qitish usullari.
Tayanch so’z va iboralar: onglilik tamoyili, ilmiylik tamoyili, ko’rsatmalilik tamoyili, ketma-ketlik tamoyili, puxta o’zlashtirish tamoyili. - 20 ball
Mutafakkirlar merosida mehnat tarbiyasi.
Tayanch iboralar: kasb-hunar, mutafakkirlar fikrlar, kasbga oid tadbir va o’yinlar. - 20 ball
Darhaqiqat, Sharq mutafakkir allomalari, hunar va hunarmandlarga katta e’tibor berganlar. Jumladan, Alisher Navoiy o‘z zamonasida zargarlar, kulollar, tikuvchilar kabi turli-tuman hunar sohiblarining hammasiga zo‘r hafsala, qunt va e’tibor bilan maslahat berib, xususan, rag‘bat korsatib hamda ularga homiylik qilganlar. Alisher Navoiyning fikricha, inson bo‘lib dunyoga keldingmi, biror kasbni egalla, hunar organ, shunda dunyodan hammomga kirib toza yuvinib chiqmagan kishidek otmaysan, - deydilar.
Shuningdek, donishmandlarimiz o‘git qilganlarki, vaqtida ilm-hunarga muhabbat qo‘ying, o‘rganilgan narsalarni yodingizda tuting, ilm-hunar o‘rganishga chin ixlos bilan kirishing, yoshligingizni bekorga okazmang. Hatto ulug‘ shayxlarimizning o‘zlari ham biror hunar egasi bolganlar. Masalan, SHayxul Mashoyix Abu Said Xarros etikdo‘zlik qilgan, SHayx Muhammad Sakko mashhur pichoqchi, SHayx Xoja Bahovuddin Naqshbandiy ajoyib naqqosh bo‘lganlar. Boshqalarni hunar o‘rganishga da’vat etganlar. Xoja Bahovuddin Naqshbandiy aytadilar: “Dil bayoru dast bakor” ya’ni, “Diling ollohda, qo‘ling doim mehnatda bo‘lsin”.
Muqaddas kitob “Avesto”da ham mehnat moddiy boyliklar manbayi bolgani uchun emas, balki u mehnatni asosan axloqiy jihat, yaxshilik manbayi deb bilganligi uchun insonlarni mehnat qilishga chaqiradi. Xalq pedagogikasida “Yoshlikda egallangan bilim va hunar toshga o‘yib yozilgan hikmatdir”, - deb ta’kidlanadi.
- Farzandlarga odob, hunar orgatmak merosdir, - deb nasihat qilinadi “Qobusnoma”da. - Sen obod, hunar va donishni ozingdan meros qilgil, toki uning haqqini bajo keltirmish bolgaysan. CHunki xos kishilarning farzandga odob va hunardan yaxshiroq meros yodur. Oliy xaloyiqning farzandlariga xirpa (savdo, hunar), pesha (kasb)din yaxshiroq meros yodur. Agar xos odamlarning farzandlari yuz hunar bilsa va lekin hech kasbni bilmasa ayb emasdur.
Abu Rayhon Beruniy mehnat va hunar avloddan avlodga meros bo‘lib o‘tishini sinchiklab o‘rgangan va hunarni yuqori baholagan. U “Hunarmandchilikda, mehnatda to‘liq ustozlik san’atini egallab olishi kerak”, degan fikrni aytadi. Odatda o‘sha davrda hunar va tabiiy bilimlar maktabda o‘rgatilmay yakka tartibda berilgan.
Ota kasbini egallash, oiladagi kattalardan yakka shogird shaklida.
Shogirdlik tanilgan usta qo‘lida yakka shogirdlik tartibida o‘rganilgan.
Dostları ilə paylaş: |
