1 Willem F. van Eekelen
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- CSBM üzrə Vyana Sənədi .
- Cədvəl IV: 1999 Vyana Sənədinə görə İnam və Təhlükəsizliyin möhkəm- ləndirilməsi tipologiyası CSBM-lərin növləri Konkret
- Xəbərləşmə-yönümlü CSBM-lər
- Məhdudlaşdırıcı CSBM-lər
- Təhlükəsizlik Sektoru İdarəçiliyi Sənədləri
|
177 . Adi sursatlar ehtiyatları ilə əlaqəli təhlükəsizlik riskləri ilə üzləşmək üçün dövlətlərə kömək . Fransa-Niderlandiya təşəbbüsünün ardınca,TƏF, ATƏT-in ən son sayılan silahlara nəzarət sənədini hazırladı: ”Adı Sursatların Ehtiyatları haqqın- da Sənəd”(2003) 178
. Bu sənədin qəbul edilməsinə səbəb ikili oldu.Bir tərəf- dən,ATƏT məkanında(daha dəqiq keçmiş sovet məkanında) böyük miqdarda və /və ya köhnə olduğuna görə məhv edilməsi gözlənilən artıq hərbi avadanlıq, bu si- lahların sahibi olan ölkələrə tam təhlükəsizlik və ekoloji qorxuları gətirməsi və ey- ni zamanda digər iştirakçı dövlətlər arasında bu silahların terrorçu və cinayətgar qrupların əlinə düşməsi narahatçılığı idi. Digər tərəfdən, gözlənilirdi ki, yeni Sə- nəd,SALW Sənədindəki böşluqları dolduracaq,çünki o SALW-ın tərifini verərkən sursatları ora daxil etməmişdir(baxmayraq ki, artıq silah ehtiyatlarının idarəetməsi haqda maddələr daxil edilmişdir). 2003 Sənədi konkret normalar təklif etmirdi. O sadəcə könüllü mexanizm müəyyən edir və onun çərçivəsində maraqlı ölkələr, mü- raciət əsasında, özlərinin adi sursat ehtiyatlarını, partlayıcı maddələr və quru,ha- va,su üçün nəzərdə tutulan silah sistemlərinin partlayıcı cihazlarını,həmçi- nin,SALW üçün sursatları, əsas silah və avadanlıq sistemlərini( o cümlədən, reak- tiv partlayıcılar),raketlər və minaların təhlükəsiz idarəedilməsi və ya məhv edilməsi üçün,beynəlxalq maliyyə və texniki yardım ala bilər. 2003 Sənədi son zamanlara qədər daxili iş kimi sayılan məsələlərin həllində ye- ni növ əməkdaşlıq sazişi kimi qəbul edilməsinə baxmayaraq, bir çox ekspertlər tə- rəfindən sərt tənqid edilmişdir 179 . Birincisi, o hər hansı məcburi məlumat mübadilə- sini təmin etmir. Uyğun olaraq, onun silahlara nəzarətdə “şəffaflığa” töhvəsi,ən azı,məhduddur. İkincisi, terror məqsədləri üçün tələb olunan silahların miqdarı, “bir qayda olaraq, beynəlxalq kömək sayəsində məhv edilən sursatların və partlayı- cıların(...) ehtiyatları ölçüsündə olmadığından”( və sadəcə adı ehtiyatlardan yaxşı qurulmuş təhlükəsizlik prosedurları olduğu halda da əldə edilə bilər), terror məsələ- si üçün az praktiki məna daşıyar 180 . Üçüncüsü, o təəssüf ki, Adi Silahların Verilmə- si haqda ATƏT-in Prinsiplərini və SALW Sənədini tamamlaya bilmir,çünki o adi
177 FSC.DEC/15/02 of 20 November 2002 (“Expert advice on implementation of Section V”). 178 Text of the Document : FSC.DOC/1/03 of 19 November 2003. French-Dutch proposals: FSC.DEL/568/02 of 22 October 2002 and FSC.DEL/568/02/Rev.1 of 12 November 2002 179
Heinz Vetschera, “A Missed Chance – The OSCE Document Regarding the Security Risks Arising from Stockpiles of Ammunition and Explosive for Use in Conventional Armaments in Surplus and/or Awaiting Destruction in the OSCE Area”, The Politico-Military Dimension of the OSCE: Arms
HEI/PSIO, 2005, pp. 142-151. 180 Ibid., p. 146. 256
silahlar və silah sistemləri üçün sursatların yayılmaması məsələsinə toxunmur. Bu- na itirilən imkan kimi isnad edərək,Haynz Vetçera(Heinz Vetschera) birbaşa bəyan etmişdir ki,”belə bir arsız nəticəyə gəlmək olar ki, bu Sənəd hökümətlərə artıq sur- satları anonim alıcılara satmaq imkanı verir, o cümlədən, o ölkələrə ki, onlara hü- quqi məhdudiyyətlərə görə silah sistemlərini ixrac etmək olmaz, (və) əgər günün sonunda onlar öz silahlarının qalıqlarına alıcı tapa bilməsələr, onlar başqa ATƏT iştirakçı dövlətlərinə müraciət edib onların utilizasiyası üçün maliyyə yardımı istə- məyə sərbəstdirlər” 181 . CSBM Sənədləri Bu sahədə,əsas ATƏT nailiyyətini “İnam və Təhlükəsizliyi Gücləndirmək təd- birləri haqqında Vyana Sənədi 1999” təmsil eidr. O, 1994-cü ildə təsis edilmiş,ayrı və xüsusi “Hərbi Məlumat üzrə Qlobal Mübadilə”(GEMİ) ilə tamamlanır. CSBM üzrə Vyana Sənədi . 1990-cı ildə qəbul olunmuş və sonralar 1992, 1994 və 1999-cu illərdə yenilənmiş Vyana Sənədi ,ATƏT-in bütün başqa öhdəliklərin- dən ən qabaqcılıdır 182 . O, Avropada hərbi təhlükəsizlik qorxularının “əsas cəhətlə- rini” əhatə edən geniş tərkibli tədbirlər təklif edir 183
. Onların konkret məqsədlərinə görə,onun CSBM-ləri dörd qrup kateqoriyalara bölünə bilər. Birinci kateqoriya “məlumat yönümlü” adlandırıla bilən CSBM -lər tərəfindən təmsil edilir. Onların mənası milli hərbi strategiya/doktrinaların anlamını və ölkələrin hərbi niyyətlərinin öncədən bilinməsini yaxşılaşdırmaqdır. “Hərbi Məlumatların İllik Mübadiləsi” he- sabına,ATƏT iştirakçı dövlətləri silahlı qüvvələrin sayı(şəxsi heyət),strukturu(təş- kilatın) və təlimi haqqında əsas məlumat bazasını, əsas silah və avadanlıq sistemini və həmçinin, bu cür silahlar və sistemlərin seçib və yerləşdirmə planlarını açıqla- yırlar 184
. Laçovskinin (Lachowski) dediyi kimi, bu təlimdə mübadilə olunan məlu- matların çoxu ənənəvi olaraq tam sirli kimi sayılmışdır 185 .Əlavə olaraq, 1980 –ci il BMT-nin “ Hərbi Xərclərin Staandartlaşdırılmış Beynəlxalq Hesabatının Hazırlan- ması üçün Sənədlər”-də ifadə olunmuş kateqoriyalar əsasında hərbi planlaşdırma və hərbi büdcələr haqqında məlumat bazası təqdim olunmalıdır; iştirakçı dövlətlər,
181 Ibid., p. 148. 182 Text of the Vienna Document : Annex to FSC.JOUR/275 of 16 November 1999. The Vienna Document is an expanded version of the (Cold War-era) Stockholm Document of 1986. For an analytical overview on the Vienna regime, see Lachowski's book (op. cit.) and Henning Spiess, “Vienna Document 1999 : Review, Status and Perspectives”, The Politico-Military Dimension of the
(eds.), Geneva, HEI/PSIO, 2005, pp. 65-107. 183 Spies, op.cit. p. 79. 184 Vienna Document 1999: Section I. 185 Lachowski, op.cit. p. 47. 257
əvvəlki büdcə ili üçün ayırdıqları hərbi büdcə haqqında,həmçinin, gələn büdcə ili üçün və gələn büdcə ilindən sonraki iki il üçün və gələn beş illik büdcə ilinin son iki ili üçün də hesabat verməlidirlər 186
. Eyni fundamental açıqlıq məqsədi ilə bəra- bər, planlanan hərbi əməliyyatların “illik təqvimləri” də mübadilə edilməlidir 187 .
mından iştirakçı dövlətlər real hərbi əməliyyatlar haqqında xəbər verməlidirlər 188
. İkinci kateqoriya “xəbərləşmə yönümlü CSBM -lərə” aiddir, başqa sözlə elə CSBM lər ki, onlar hərbi strukturlar arasında müxtəlif formalı birbaşa əlaqələr qur- maqla öz hökümətlərinə niyyətlərini düzgün izah etmək imkanı verirlər. Bu aşağı- dakı fəaliyyətlərlə illustrasiya edilir: hərbi əməliyyatları yerində müşahidə etmə; normal dinc zaman hərbi-hava bazalarına səfərlər; bütün səviyyələrdə silahlı qüv- vələr heyəti arasında mübadilə; birgə hərbi tapşırıqlar və təlimlər; və ya əsas silah və avadanlıq sistemlərinin yeni növlərinin nümayişi 189 . Üçüncü kateqoriya, “böhran idarəetmə CSBM- lərdən” təşkil olunur və onların mümkün icrası, “qeyri-adi”( nə- zərdə tutulmayan) hərbi fəaliyyətləri və hərbi xarakterli “təhlükəli hadisələri” ay- dınlaşdırmaq üçün “riskin azaldıması” mexanizmlərini və həmçinin,hərbi fəaliyyət- lər haqqında qayğıları dağıtmaq üçün könüllü səfərlərə ev sahibliyi etməklə reallaş- dırılır. 190
Son kateqoriya, “məhdudlaşdırıcı CSBM-lər”-dir,CSBM- lərin və silahla- ra nəzarətin hibrid birləşmələridir, çünki o hərbi əməliyyatların planlaşdırılmasına və keçirilməsinə vaxt məhdudiyyəti qoyur. Bu cür CSBM-lər, üç təqvim ilində an- caq bir dəfə (uçot predmeti olan) geniş miqyaslı hərbi tədbir keçirilməsini( 40 000- dən çox hərbçi və ya 900 döyüş tankının iştirakı ilə),uçot predmeti olan altı hərbi tədbirdən artıq olmayaraq(13000 – 40 000 arası çəxsi heyət və ya 300 və 900 döyüş tankı cəlb olunmaqla) bir təqvim ilində keçirilməsini və eyni təqvim ilində uçot predmeti olan üç hərbi tədbirdən çox olmayaraq (13 000 şəxsi heyət və ya 300 tank cəlb etməklə) keçirilməsini məhdudlaşdırır 191
. CSBM-lərin bütün dörd kateqoriyaları, yerində aparılan müşahidələr,təftişlər və qiymətləndirmə səfərləri vasitələri ilə yoxlama mövzusudur 192
. Onlar “bütöv Avro- pada və həmçinin, onunla qonşu olan dəniz sahəsi və hava məkanında” tətbiq edilə bilir 193
. Atlantikdən Ural dağlarına qədər bir məkan “Bütöv Avropa”kimi başa dü-
186 Vienna Document 1999: Section II. 187 Ibid: Section VII. 188 Ibid: Section V. 189 Ibid: Section IV. 190 Ibid: Section III. The OSCE also adopted a text (on a purely voluntary basis) on “Stabilizing Measures for Localized Crisis Situations” (FSC/2/96 of 25 November 1993) 191
Ibid: Section VIII. 192
Ibid: Bölmə VI (müşahidə) and Bölmə IX (yoxlama və qiymətləndirmə). 193
Ibid: Əlavə I. Müdafiə planlaşdırması üçün tədbirlərin tətbiqi CSBM-lərin tətbiq sahəsi ilə məhdudlaşmır. 258
şüldüyü halda “qonşu dəniz sahəsi və hava məkanı” konsepsiyası iştirakçı dövlətlər arasında həmişə mübahisəli olmuşdur(indi də mübahisəli olmaqda qalır) 194 . 1994-ci ildən başlayaraq, qeyri-Avropa iştirakçı olmayan ölkələr ilə(əsasən də beş Orta Asiya Respublikaları) sərhədləri olan iştirakçı dövlətlərin bitişik zonalar məsələsi həll eidlməmişdir 195
. Vyana Sənədinin tələb etdiyi məlumat (həmçinin, Adi Silahlar Müqaviləsi və Açıq Səma Müqavilələri) “ATƏT Xəbərləşmə Şəbəkəsi” vasitəsilə ötürülür və beləliklə bütün iştirakçı dövlətlərin paytaxtlarını birləşdirir 196
.
ləndirilməsi tipologiyası CSBM-lərin növləri Konkret CSBM-lər Məlumat yönümlü CSBM-lər 1. Hərbi qüvvələr haqqında mə- lumat mübadiləsi, o cümlədən,briqa- da/alay və ya onların ekvivalent səviy- yəsinə qədər 2. Əsas silahlar və avadanlıqla bağlı məlumat bazası. 3. Əsas silahlar və avadanlıq sis- temlərinin yerləşdirilməsi planları ilə bağlı məlumat. 4. Planlaşdırılan hərbi fəaliyyət- lərlə bağlı illik təqvimlər 5. Ön azı 9000 döyüşçü və ya 250 döyüş tankı və ya 500 piyadaların zirehli maşını və ya 250 artilleriya hissələrinin (əgər diviziya strukturu və ya ən azı iki briqada/alay təşkil olunursa) iştirakı ilə hərbi tədbirlərin öncədən xəbər edilməsi.
194
Əlavə I şərtləndirir ki,dəniz sahəsi və hava məkanı ilə bağlı, CSBM-lər tədbirləri “bütün iştirakçı dövlətlərin hərbi fəaliyyətlərinə şamil ediləcəkdir,bu fəaliyyətlər Avropanın təhlükəsizliyi ilə bağlı olduqda və ya yuxarıda deyildiyi kimi bütöv Avropada baş verən fəaliyyətlərin bir hissəsi kimi olduqda tətbiq edilir və bu fəaliyyətlər haqda da onlar əvvəlcədən xəbər verməyi razılaşırlar” və CSBM-lər üzrə danışıqlarda “zəruri ətraflı təsvir” hazırlanacaqdır. Bu “zəruri ətraflı təsvir” heç vaxt hazırlanmayıb. 195 Əlavə V “ İştirakçı dövlətlərin qonşuluğunda olan bölgələrdə,Avropa dövləti olmayan və iştirakçı dövlət olmayan,Əlavə İ-də sadalanan CSBM-lərin həyata keçirilmə cəhətlərini gələcək İllik Yerinə yetirmə Qiymətləndirməsi Görüşlərində müzakirə olunacağı” anlamını əks etdirir. 196 Azerbaycan, Qırğızıstan və Türkmənistan hələ də qoşulmamaışlar – həmçinin Andorra, Vatikan, Monaco və San Marino. 259
Xəbərləşmə-yönümlü CSBM-lər 1. Dinc dövrü hərbi hava bazası- na səfər(ən azı beş ildə bir dəfə). 2. Hərbi əlaqə və əməkdaşlıq proqramı. 3. Yeni növ əsas silah və ava- danlıq sistemlərinin nümayişi. 4. Ən azı 13000 döyüşçünün və ya 250 döyüş tankının və ya 500 piya- daların zirehli maşını və ya 250 artille- riyanın iştirakı ilə baş verən hərbi təd- birin müşahidəsi. Məhdudlaşdırıcı CSBM-lər Hərbi tədbirlərin planlaşdırılması və yerləşdirilməsi ilə bağlı məhdudiy- yətlər.
Böhran idarəetmə CSBM-lər (Risk azaldan mexanizmlər) 1. Qeyri-adi hərbi tədbirlərlə bağlı məsləhətləşmə və əməkdaşlıq mexanizmləri. 2. Hərbi xarakterli təhlükəli ha- disələrlə bağlı əməkdaşlıq. 3. Hərbi tədbirlərlə bağlı nara- hatçılıqları aradan qaldırmaq üçün kö- nüllü səfərlərə ev sahiblyi etmək.
1995-ci lin Yanvarın1-də qüvvəyə minən HMQM rejimi həm tələb olunan məlumat ,həm də coğrafi tətbiq zonasına görə Vyana Sənədindən daha genişdir 197 . O təkcə ATƏT iştirakçı dövlət- lərinin boynuna mühüm əhəmiyyətli adi silahlar və avadanlıq saxlamaq,adi qoşun- ların şəxsi heyəti və komanda strukturları(Hərbi Məlumatların İllik Mübadiləsi haqqında Vyana Sənədi) ilə bağlı illik məlumat bazaları ilə təmin etmək öhdəliyi qoymur və həmçinin, dəniz qüvvələrinin silahlanması ilə bağlı məlumatları da əla- və edir. Əlavə olaraq, bu rejim ATƏT məkanı boyunca və planet boyunca tətbiq oluna bilər, bu o deməkdir ki, o Şimali Amerika və Sibirdə yerləşən iştirakçı döv- lətlərin və iştirakçı olmayan dövlətlərin ərazisində yerləşən silahları, avadanlığı və şəxsi heyəti əhatə edir. HMQM rejimi altında mübadilə olunan məlumat Vyana Sə- nədinin tələb etdiyi hüduddan yuxarıdır: quru qoşunları üçün bu say diviziya və ya onun ekvivalenti səviyyəsində olmalı və başqa qüvvələr üçün ordu səviyyəsində (və ya ekvivalenti) olmalıdır. Bu iki rejim arasındakı başqa bir önəmli fərq ondan
197 Text of the GEMI document : FSC/5/96 of 28 November 1994. 260
ibarətdir ki, HMQM özünün təsir dairəsini §1 -ə görə “məhdudiyyətə, ixtisara və ya yoxlamaya” məruz qoya bilməz. Lakin, ATƏT-in toplu öhdəliklərinin bölünməz hissəsi olaraq ,o “aydınlaşma” (§7.2) üçün xüsusi tələblər ortaya çıxara bilər və tə- bii İllik Qiymətləndirmə İcrası Görüşünün sessiyalarında qiymətləndirilə bilər.
1995- ci il Helsinki Dekaloqunu yeniləndirmək üçün ikill niyyətdən çıxış edə- rək və keçmiş kommunist ölkələrinin hərbi strukturlarında qanunun aliliyi mədə- niyyyətinə,insan hüquqlarına və beynəlxalq humanitar qanunlara kömək edən de- mokratik mülki-hərbi münasibətlərin qurulmasına həvəsləndirən ATƏT, 1994- cü ildə “Təhlükəsizliyin Siyasi-Hərbi Cəhətləri haqqında Davranış Kodeksi” qəbul et- di 198
. 1995-ci ilin Yanvarın 1-də qüvvəyə minən bu sənəd ATƏT-in ən mühüm nor- mativ nailiyyətlərindən biridir. ATƏT-in əvvəllər qəbul olunmuş çoxlu prinsipləri- ni,norma və öhdəliklərini təsdiq etməkdən savayı, Kodeks bir sıra yeniliklər irəli sürür: həmrəylik prinsipi (§5); fərdi və ya kollektiv təhlükəsizlik ehtiyacları ilə öl- çülən hərbi imkanların saxlanılması(§12); ATƏT məkanında hərbi hökmranlığın rədd edilməsi(§13); bir iştirakçı dövlətin silahlı qüvvələrinin başqasının ərazisində, ev sahibi dövləti ilə sərbəst danışılmış saziş olmadan qalmaması(§14). Əlavə ola- raq orada anti-terror maddəsi də vardır(§6). Lakin onun əsil dəyəri VII-VIII Böl- mələrində verilir. Onun silahlı qüvvələr üzrəində demokratik nəzarətə (DCAF)həsr olunmuş maddələri indiyədək müqəddəs sayılan dövlət orqanlarının daxilinə də si- rayət edir. Başqa regional və beynəlxalq təhlükəsizlik təşkilatlarında analoqu ol- mayan Kodeksin DCAF rejimi dörd əsas dayaq üzərində dayanır 199 :
Demokratik mülki konstitusiyalı hakimiyyətin hərbi hakimiyyətdən üstünlü- yü. Kodeks ATƏT iştirakçı dövlətlərini, hər zaman, konstitusiya üzərində qurulmuş demokratik legitimliyə malik olan hakimiyyətlərinin öz hərbi,yarı-hərbi və təhlükə- sizlik qüvvələri (§21) üzərində təsirli rəhbərliyini təmin edib və nəzarət etməsini saxlamağa təminat verməyə məcburi edir. Onun fundamental təlimatı ondan ibarət- dir ki, hərbi strukturlar “siyasi neytral” olmalı və qalmalıdırlar (§23).
Kodeks iştirakçı dövlətlərin beynəlxalq humanitar qanunların toplu- suna riayət etmələrini vurğulayır və silahlı qüvvələr bu qanunları dinc və müharibə zamanı komandanlıq, şəxsi heyətin komplektləşdirilməsi,təlim və avadanlıq işlərin- də əllərində rəhbər tutmalıdırlar(§§29,34 və 35). Kodeks, hökümətləri həmən toplu
198 The Code of Conduct constitutes Chapter IV of the “Budapest Decisions 1994”. 199 For more details see Victor-Yves Ghebali and Alexander Lambert, The OSCE Code of Conduct on Politico-Military Aspects of Security. Anatomy and Implementation, Leiden/Boston, Martinus Nijhoff, 2005 xxi-428 p 261
haqqında hərbi strukturlara və əhaliyə bilgi verməsini tövsiyə edir(§§29, və 30). O, həmçinin,xatırladır ki,ciddi qanun pozuntusu törətmiş bütün hərbçilər,komandan- lıqda və ya tabeçilikdə olmasından asılı olmayaraq,öz əməllərinə görə milli və bey- nəlxalq hüquq qarşısında cavab verməlidirlər(§§30 və 31). - Silahlı qüvvələr şəxsi heyətinin insan hüquqlarına və fundamental azadlıq- larına hörmət. Kodeks deyir ki,insan hüquqları baraklarda da qüvvədə olmalı- dır,bu o deməkdir ki,hərbi qulluqçular da vətəndaşlardır və ona görə də,mülki hü- quqdan faydalanmalıdırlar(§23). Ona görə də, Kodeksə görə, hər bir iştirakçı döv- lət təmin etməlidir ki, onun hərbi,yarı-hərbi və təhlükəsizlik qüvvələri beynəlxalq hüquq və ATƏT öhdəlikləri çərçivəsində özlərinin insan hüquqları və fundamental azadlıqlarından istifadə etmək imkanındadır(§32) və xüsusilə də, hərbçilərin top- lanması və ya çağırışı insan hüquqları və fundamental azadlıqlar öhdəlikləri çərçi- vəsində aparılmalıdır(§27). ATƏT, iştirakçı dövlətləri, həmçinin, silahlı qüvvələr şəxsi heyətinin hüquq və vəzifələrini öz qanunlarında və digər uyğun sənədlərində əks etdirmək öhdəliyi götürür(§28) və həmçinin, bu hüquqların qorunması üçün uyğun qanuni və inzibati prosedurları təmin etməlidirlər(§33).
Kodeks göstərir ki, silahlı qüvvələrin ölkə-daxili istifadəsi qanun aliliyi mövzusu olmalı və bu cür gücdən istifadə zamanı beynəlxalq və humanitar qanun- ların maddələrinə riayət edilməlidir və bu hal dövlətlər- arası silahlı münaqişələrə də aid edilməlidir. O daxildə güc işlədilməsini tənzimləyən dörd şərtı açıqlayır: konstitusiyaya uyğun qanuni qərar,əməliyyat tədbirlərində qanun aliliyinə hörmət, yerildilən qüvvələrin ehtiyaclara uyğun ölcülü olması və mülki şəxslərə və onların mülkiyyətınə hədsiz zərər olmamasına qayğı göstərilməsi(§36). Bir addım irəli ge- dərək, öz insan və mülki hüquqlarını dinc və qanuni yolla ifadə edənlərin hüquqla- rını məhdudlaşdırmağa yönələn güc işlədilməsini və ya insanların fərdi və kollektiv kimliklərinin məhrum edilməsini qadağan edir(§37).
üçün şəffaflıq və açıqlığı mühüm əlavə kimi önə çəkir: o ATƏT iştirakçı dövlətləri- nın üzərinə “hərbi xərclərdə təmkin nümayiş etdirmək” öhdəliyi qoyur(§22). Eyni zamanda, Kodeks iştirakçı ölkələrlə əməkdaşlıq etməklə, “onların müdafiə siyasəti və doktrinasının silahlı qüvvələrdən istifadə haqqında, o cümlədən,silahlı qüvvələ- rin silahlı münaqişələrdə istifadəsi haqqında beynəlxalq hüquq və Kodeksin uyğun öhdəliklərinə uyğun olmasını təmin etməkdir”( §35). 1995-ci ilin sonuna, bir çox iştirakçı dövlətlər eyni zamnda Kodeksin milli qa- nunlara daxil edilməsi haqqında tədbirlər gördüklərini və onların hərbi təlim proq- ramlarına daxil edildiklərini bəyan etdilər. Bu praktika inkişaf etməyə davam etdik- cə,müntəzəm məlumat mübadiləsinə ehtiyac artdı. Nəhayət,1998-ci ilin İyulunda, TƏF, ATƏT iştirakçı dövlətlərinin hər il Kodeksi necə yerinə yetirdikləri haqqında 262
hesabat vermələrini satndartlaşdırılmış formada təqdim etmələri haqqında qərar çı- xardı, yəni ,o,on rubrikadan ibarət sorğu idi və onların yeddisi silahlı qüvvələr üzə- rində demokratik nəzarətlə bağlı idi. Birləşmiş Ştatlara 9/11 terror hücumundan sonra, TƏF ölkələri sorğunu sadələşdirdilər və onu yeddi suala endirərək terroriz- mlə əlaqəli Sual N1-i genişləndirdilər 200
. Qeyd etmək lazımdır ki, Kodeksin yerinə yetirilməsi təkcə İllik Qiymətləndirmə İcra Görüşünün sesiyasında yox, həmçinin, xüsusi çağırılmış sonrakı qısa konfranslarda da qiymətləndirilir 201
. ATƏT-in təhlükəsizlik sektoru idarəçiliyinə töhvəsi DCAF üzrə normalarla məhdudlaşmır. Ora, həmçinin, əməliyyat fəaliyyətləri və polis təlimi və sərhəd ida- rəetməsi ilə bağlı əlaqədar ən yaxşı praktikalar da daxildir. ATƏT hər iki məsələyə getdikcə daha çox cəlb olunur,xüsusilə 9/11 terror hücumuna cavab olaraq öz proq- ram fəaliyyətini yenidən qurmağa qərar verəndən sonra Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|