10-Mavzu. Mopoliyaning iqtisodiy asoslari

Mopoliyaning iqtisodiy asoslari 
182 
O‘zbekistonda narxlarni erkinlashtirish bosqichlari: 
1-bosqich (1992 yil boshidan)- bu davrda ancha keng turdagi investitsion 
tovarlar, ayrim iste’mol tovarlari va xizmatlarning erkin narxlari va ta’riflariga 
o‘tildi. CHeklangan doiradagi xalq iste’mol tovarlari narxlari ayrim turdagi 
xizmatlar ta’riflarining yuqori chegarasi belgilab quyildi. 
2-bosqich (1993 yil) da ulgurji narxlarni davlat tomonidan tartibga solish 
to‘xtatildi. Davlat tomonidan qat’iy belgilanadigan va tartibga solib turiladigan 
tovar (xizmat) lar soni ancha qisqardi. 
3-bosqich (1994 yil oktyabr-noyabr) da xalq iste’mol tovarlari asosiy turlari 
narxlari erkin qo‘yib yuborildi, transport va kommunal xizmatlarning ta’riflari 
oshirildi. 
Shunday qilib, respublikada iqtisodiyotni isloh qilishning birinchi 
bosqichi 
narxlarni 
bosqichma-bosqich 
(uch 
bosqichda) 
to’liq 
erkinlashtirish bilan tugadi. Narxlarni erkinlashtirish aholini ishonchli 
iqtisodiy va ijtimoiy himoyalash tadbirlari bilan birga olib borildi. 
Davlat tomonidan turli konpensatsiyalar maqsadidagi jamg’armalar 
tuzildi, ish haqi, pensiya va stipendiyalarning eng kam miqdori 
muntazam sur’atda oshirib borildi, bolalar uchun nafaqalar joriy etildi. 
Aholining muhtoj qismiga yordam ko’rsatildi, imtiyozli soliq stavkalari 
joriy etildi. 
 
Muhokama uchun savollar: 
1. Monopoliya sharoitida narxning shakllanishi mazmunini tushuntiring. 
2. Monopoliyaning turlarini aytib bering. 
3. Nima uchun monopoliya bozor iqtisodiyotiga salbiy ta’sir etadi? 
4. Sun’iy monopoliyalarni vujudga keltirishdan maqsad nima? 
5. Qanday holatda monopolist eng yuqori foyda oladi? 
6. Monopsoniya bozoring hususiyatlarini izohlang. 
7. O‘zbekistonda narxlarni erkinlashtirish maqsadi va bosqichlarini aytib 
bering.