10-Тема: Pikir hǝm oy juwmaq. Reje

Ápiwayı pikirler óz gezeginde predikattıń xarakterine qaray atributivlik, relyacion (qatnasıq) hám ekzistencional (jasaw) pikirler bolıp úshke bólinedi.
Atributivlik pikirlerde predmetlerge qanday da bir belgilerdiń, qásiyetlerdiń tiyisli ekenligi yamasa tiyisli emes ekenligi sáwlelendiriledi hám ol "S-P" baylanısı túrinde beriledi. Atributivlik pikirlerde dara yamasa tolıq túrde bir predmettiń kópliginiń ekinshi kóplikke kiriwi yamasa kirilmewi haqqında, predmettiń berilgen predmettiń klasına tiyisli yamasa tiyisli emes ekenligi haqqındaǵı pikirler alıp qaraladı. Hár qanday atributivlik pikir óziniń strukturasına iye. Bul struktura sub’ektten (logikalıq baslawısh), predikattan (logikalıq bayanlawısh) hám baylanıstan, ayrım jaǵdaylarda kvantorlıq sózlerden ibarat boladı.
Atributivlik pikir óz gezeginde "sanı" hám "sapası" boyınsha túrlerge bólinedi.
Atributivlik pikir S hám P arasındaǵı baylanıs xarakterine, yaǵnıy sapasına qaray maqul hám biykarlawshı pikirler bolıp ekige bólinedi.
Maqullawshı pikir dep predmetke qandayda bir belginiń tiyisli ekenligin sáwlelendiriwshi pikirge aytamız. Al, biykarlawshı pikir dep predmetke qanday da bir belginiń tiyisli emes ekenligin sáwlelendiriwshi pikirge aytamız. Mısalı, "Ózbekstan Respublikası ǵárezsiz mámleket" - maqullawshı pikir, al "Platon - materialist emes" - biykarlawshı pikir. Maqullawshı pikir - "Sub’ekt predikat boladı" yamasa "S - P" ("S P boladı"), al biykarlawshı pikir "Sub’ekt predikat bolmaydı" yamasa "S P bolmaydı" degen simvolikalıq formulalar menen belgilenedi. Bul jerde eki pikir biri birinen baylanıs xarakteri, sapası boyınsha ajıraladı. Sub’ekt hám predikattı pikirdiń terminleri dep te atawǵa boladı.
Atributivlik pikirlerdi S hám P arasındaǵı baylanıstıń sanlı xarakterine, belgisine qaray jeke, ulıwma hám dara (chastnoe) pikirler túrinde úshke bóliwge boladı. Jeke pikirde sub’ekt jeke túsinikti beredi (predmettiń predmetler klasına tiyisli yamasa tiyisli emes ekenligi belgilenedi) hám ol "Bul S P boladı" yamasa "Bul S P bolmaydı" degen formulada beriledi. Mısalı, "Franciya - evropalıq mámleket".