11-Mavzu: Boshlang‘ich sinflarda badiiy asarni tahlil qilish Mavzu rejasi

Og‘zing ochilib qolsin
 – hayron bo‘lib qolgin 
Qolipdan chiqqan g‘ishtdek
 – hamma tomoni birdek tekis 
Loqayd
 – befarq 
Kashfiyot
 – izlanishlar natijasida yaratilgan narsa; ixtiro 
Ayilday botdi 
– qattiq tegdi, ranjitdi 

---

Pisanda qilmoq
 – oldindan biror shart qo‘ymoq; ta’kidlamoq. 
Tayyorgarlik ishlarining ta’limiy shakllari xilma-xil bo‘lib, o‘qituvchi asar mazmuni va 
sharoitga qarab ish turini tanlaydi. Tayyorgarlik davrida nimalar haqida ma’lumot berish maqsad 
qilingan bo‘lsa, avvalo, o‘quvchilarning o‘zlaridan ular haqida bilganlari so‘rab aniqlanadi. 
Masalan, “Kitobga ixlos” asarini o‘qishga tayyorgarlikda o‘quvchilarning dastlabki bilimlari 
quyidagicha aniqlanadi: 
O‘qituvchi:
− Bugun biz Vatanimizning o‘tmishiga sayohat qilamiz. Sayohatimiz Buxoro 
shahriga bo‘ladi. Sayohatchilar ikki guruhga bo‘linadi. Buxoro darvozalari ochilishi uchun bir 
necha tilsimlarni echishimiz zarur. Buning uchun har bir guruh o‘ziga berilgan savol-topshiriqlarni 
bajarib, shohsupaga ko‘tarilishi zarur.
1-guruh uchun savol-topshiriqlar: 
1. Tarixda yashagan buyuk olimlar, shoirlar, yozuvchilar, sarkardalardan kimlarni bilasiz? 
2. Buxoroda qaysi buyuk shaxslar yashagan?
3. Buxorodagi tarixiy binolar, joylar nomini ayting.
2-guruh uchun ham shu tarzdagi savol-topshiriqlar beriladi yoki har ikala guruh uchun shu 
savol-topshiriqlar berilib, “Kim oldin shohsupaga etib boradi?” sharti qo‘yiladi. 
Xattaxtaga buyuk shaxslar portreti, tarixiy joylar tasvirlangan rasmlar ilib qo‘yiladi. 
Tayyorgarlik shakllaridan biri
 − ekskursiya
dir. Bu ish turidan tabiat tasviriga bag‘ishlangan 
yoki ishlab chiqarish, qurilish, shahar, qishloq hayotiga, kasbga doir mavzular va tarixiy asarlar 
o‘rganilganda foydalanish mumkin. Chunonchi, 1-sinfda “Issiqxonada”, 2-sinfda “Metropoliten” 
kabi mavzularni o‘rganishdan oldin ekskursiya qilish maqsadga muvofiq. Ekskursiya 
o‘quvchilarning asarda ifoda etilgan hodisalarni aniq va ongli o‘zlashtirishlariga yordam beradi, 
bilimlarini chuqurlashtiradi, tabiat hodisalarini kuzatish va ularni aniq tasvirlash ko‘nikmalarini 
shakllantiradi. 
Ekskursiya bolalarda tabiatga mehr uyg‘otadi, uni sevish va tabiat ehsonlarini asrash hissini 
tarbiyalaydi.
Ishlab chiqarish korxonalariga, muzey va boshqa joylarga ekskursiyalar esa tarixiy 
voqealarning to‘g‘ri idrok etishlarini ta’minlaydi, kattalar mehnati bilan tanishtiradi, o‘quvchida 
mehnatga muhabbat uyg‘otadi, kasbga yo‘naltiradi.