12 – Ma’ruza: Orayopma elementlarni ekspluatatsiyasi Reja

 
Izoh: armaturali suvoq torkret usulida bajariladi.
Qurilish joyining sharoitlari bino va inshootlarning, ularning konstruktiv 
elementlarining foydalanish davridagi asosiy ko’rsatkichlariga hal etuvchi ta’sir 
ko’rsatadi, 
yuzaga 
keluvchi 
shikastlanishlar, 
buzilishlar, 
yoriqlar 
va 
deformatsiyalarning xarakterini belgilaydi va miqyosiga ta’sir ko’rsatadi. SHu 
sababli, aniqlangan nuqsonlarni bartaraf etishda, kuchaytirish usullarini ishlab 
chiqishda ushbu holat aniq hisobga olinishi talab etiladi. 
Yopma to’sinlari, plitalar, ustunlar va deraza o’rinlarini kuchaytirish 
sxemalari keltirilgan. 

---

2-rasm. Yig’ma temirbeton yopma to’sinini kuchaytirish sxemasi 
 
3-rasm. Yopma plitalarini kuchaytirish sxemasi. 
Bino va inshootlarni kapital ta’mirlash, rekonstruktsiya qilish va 
modernizatsiyalashda quyma temirbeton alohida o’rin egallaydi. Bunda aksariyat 
hollarda tashqi ta’sirlardan himoyalangan joylarda ishlar olib boriladi, bu esa 
quyma temirbetonni qo’llash uchun juda qulay hisoblanadi. Kapital ta’mirlash, 
rekonstruktsiya qilishda quyma temirbeton qo’llanilishi mexnat sarfi, vaqt sarfi va 
narxi bo’yicha o’zini to’liq oqlaydi. Yirik o’lchamli elementlarni qo’llab 
orayopmalarni almashtirish sxemalari 4 - rasmda keltirilgan. 
4 - rasm. Yirik o’lchamli konstruktsiyalarni qo’llab orayopmalarni almashtirish sxemasi: 
a-to’sinlarni qoldirib yoki yangi metall to’sinlar bo’yicha to’shamalarni o’rnatish; b-
to’shamalarni burchak tayanchlarga o’rnatish; v-xuddi shunday, ichki panel devorlarga 
o’rnatish; 1-metall to’sin ustidagi №10 burchak; 2-devorga o’rnatilgan №10 burchak; 3-metall 
qistirma; 4-devor paneli; 5-pol. 
 

---

Nazorat savollari: 
1) 
Konstruktiv elementlarni kuchaytirishning qanday usullari mavjud?
2) Orayopmalarni deffektli qismlari qanday kuchaytiriladi? 
3) Orayopma konstruktsiyalarini kuchaytirishda nimalarga ahamiyat berish 
kerak? 
4) Bino va inshootlarni orayopma konstruktsiyalarini ekspluatatsiya 
jarayonida e’tiborga molik jihatlar qaysi? 
5) Orayopma konstruktsiyalaridagi deffektlar qanday bartaraf etiladi?