13-Mavzu. Ma’lumotlar bazasi xavfsizligini ta’minlashdagi me’yoriy hujjatlar

Sinflar diagrammasini detallashtirish 
Sinflar diagrammasini detallashtirish darajasiga ko‘ra, atributlar belgilari sifatida 
nomlanishdan tashqari quyidagilarni kiritish mumkin: tip, ravshanlik bayoni va 
ahamiyati. Buning uchun quyidagi format qo'llaniladi: 
: =, 
bu yerda ravshanlik (ko'rinish) belgisi quyidagi uchta sifatdan birini qabul qilishi 
mumkin: 
≪ + ≫ - umumiy; ≪ # ≫ - himoyalangan, ≪ - ≫ - yashirin. 
Yuqorida eslatib o‘tilganidek, sinflar tomonidan amalga oshiriladigan asosiy 
amallar operatsiyalar deb yuritiladi. Usullardan farqli ravishda operatsiyalar sinflar 
tomonidan har doim ham bevosita amalga oshirilavermaydi. Masalan, sonlarni 
kiritish operatsiyasi 
≪ k iritish darchasi≫ amalga oshirilishi mumkin. 
UML da sinf diagrammasi 
UML da sinf diagrammasidagi operatsiyalarning to‘liq bayoni quyidagicha 
ko‘rinish olishi: 
(
): 
. 
Sinf mas’uliyati deb sinf obyektlari asbsiy funksiyalarining qisqacha norasmiy 
ro‘yxatiga aytiladi. Sinf atributlari va operatsiyalari hali belgilanmagan paytda, 
loyihalashtirishning boshlang‘ich bosqichlarida sinf mas’uliyati belgilanadi. Bu 
axborot sinf diagrammasida, sinfning shartli tasviridagi maxsus 
seksiyalarda aks etadi. 
Sinf operatsiyalari 
Sinf operatsiyalarining boshlang‘ich ro‘yxati faoliyat diagrammasini tahlil etgan 
holda o‘zaro harakat diagrammasini va sinf obyektlari ishtirokida turli ssenariylar 
uchun tuzilgan harakatlar ketma-ketligi diagrammasini loyihalashtirilayotgani 
shakllantiradi. 
Tegishli sinflar obyektlarining umumiy harakatini belgilovchi asosiy 
operatsiyalarning faqat nominigina ko‘rsatadi. Aniqlanish tartibiga ko‘ra, yangi 
operatsiyalar qo‘yiladi, mavjud operatsiyalar to‘g‘risidagi axborot esa 
detallashtiriladi. 
Ko`pgina atributlar predmet sohasi, texnik topshiriqlar talablari va voqealar oqimi 
bayonini tahlil qilishda aniqlanadi. 

---

Bundan tashqari, yuqorida ko‘rsatilganidek, assotsiatsiya va uning kenja turlari — 
agregatsiya va kompozitsiyalar munosabati sinf obyektlari o‘rtasida xabarlar 
almashuvi mavjudligini anglatadi. 
Xabarlarni uzatishni tashkil etish uchun chaqirilayotgan obyekt to‘g‘risida 
axborotga ega bo'lish kerak. 
Bunday holatda agar loyihalashtirilayotgan sinf obyektlari murakkab amallarni 
bajarishi lozim bo‘lsa, ular uchun holat diagrammasini ishlab chiqish maqsadga 
muvofiqdir.