13-mavzu: oila tarbiyasnining pedagogik asoslari. Tarbiyaviy ishlarni loyihalashtirish. Tarbiyalanganlikni tashxis qilish metodikalari. Reja

Darslik o‘quv jarayonining zarur qismidir. Darslik - o‘quvchilarning ikkinchi «muallimi», 
chunki u, avvalo o‘quvchi uchun zarur qo‘llanma va uning eng muhim qurolidir. Har bir o‘quv 
fanining mazmuni darslikda batafsil yoritiladi. Darslik tegishli fanga oid ilmiy bilim asoslarini 
dasturga va didaktika talablariga muvofiq ravishda bayon qiluvchi kitobdir. Darsliklar bilan bir 
qatorda, ayrim o‘quv fanlari yuzasidan o‘quv qullanmalari ham tuziladi. Masalalar va mashqlar 
to‘plami, xrestomatiyalar, atlaslar, lug’at kitoblari va hokazolar shular jumlasidandir. 
O‘quvchilar darslik va o‘quv qo‘llanmalari bilan darsda, ham uy sharoitlarida mustaqil ish 
olib boradilar. Darslik materiali katta tarbiyaviy ahamiyatga ega. Darslikdagi bilimlar tizimi o’zaro 
ichki, mantiqiy bog’lanishlarga ega bo’lib, ular didaktika talabiga muvofiq ravishda bayon 
qilingan. 
Darslik quyidagi talablarga amal qilgan holda yaratiladi: 
1. Darslikda aks etgan ilmiy bilimlar sinf o’quvchilarining yosh xususiyatiga mos kelishi 
kerak. 
2. Darslikda bayon qilingan ilmiy bilimlarning nazariy asosi, g’oyalari tizimli va izchil 

bo’lishi talab qilinadi. Ular hayotdan olingan, ishonarli bo’lishi lozim. Shu holdagina 

o’quvchilardagi ilmiy dunyoqarash, eng yaxshi insoniy fazilatlar tarkib toptiriladi.
3. Nazaraiy bilimlar ishlab chiqarish amaliyoti bilan bog’langan bo’lishi kerak. 
4. Darslikda mavzu soda, ravon tilda yozilishi, hamda tegishli qoida va ta’riflar berilishi 
kerak. Darslik ichidagi va muqovasidagi chizilgan rasmlar va bezatilishi o’quvchining yoshiga 
mos, fanning xarakteriga monand bo’lmog’i zarur. 
5. Mavzulardan fikrlar aniq va qisqa bo’lishi, ilmiylikka asoslanishi kerak.  

4. 3. 'quv tarbiyaviy jarayonini loyihalashtirish prinsipi.
Ma'lumki, o'qitish jarayoni boshqariladigan jarayondir. O'qituvchi pedagogik texnologiya 

qonuniyatlariga ko'ra maqsad, faoliyat, natija yo'nalishida amalga oshirib, ya'ni ta'lim natijasini 

oldindan ko'ra olish qobiliyatiga ega bo'lishi, o'qish-o'qitish masalalarini va ularni hal etish
texnologiyasini loyihalash qonuniyatlari bilan yaqindan tanish bo'lishi lozim. Loyihalangan 
texnologiya dars mavzuiga ajratilgan vaqt doirasida joriy etilib, tanlangan qo'shimcha ma'lumotlar 
o'quvchilar kuchiga, bilim darajasiga, yosh va individual xususiyatlarga mos kelishi kerak. 
Shuningdek, o'qish-o'qitish jarayonida axborot texnologiyasi va texnik vositalaridan foydalanish 
samaradorligini oshiruvchi didaktik materiallarni ishlab chiqish va qo'llash malakasini o'qituvchi 
o'zida shakllantirgan bo'lishi lozim. Bu albatta, o'qituvchidan ijorkorlikni, yangilikni anglay olish 
va undan aniq foydalana olish qobiliyatiga ega bo'lishni talab etadi. Buning uchun o'qituvchi ko'z 
o'ngida doimo nimani o'qitish? Kimni o'qitish? va qanday o'qitish? muammosi turishi kerak 
bo'ladi.